Nâng tầm giáo dục quyền con người trong kỷ nguyên mới

Phát huy nhân tố con người

Sáng 17/11 tại TPHCM, hội thảo khoa học cấp quốc gia "Định hướng nghiên cứu, giáo dục và bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc" diễn ra tại TPHCM với sự tham gia của 350 đại biểu.

Hội thảo do Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Công an và Thành ủy TPHCM tổ chức.

Phát biểu khai mạc, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhấn mạnh, việc phát huy nhân tố con người và bảo đảm quyền con người luôn giữ vị trí cốt lõi, là mục tiêu tối thượng trong mọi chiến lược phát triển quốc gia.

Theo GS.TS Nguyễn Xuân Thắng, tư tưởng lấy dân làm gốc chính là nền tảng để tiếp tục hoàn thiện lý luận về quyền con người Việt Nam trong bối cảnh mới.

Ông đề nghị các đại biểu tập trung làm rõ ba định hướng lớn: nghiên cứu lý luận, giáo dục quyền con người và bảo đảm - bảo vệ quyền con người trên thực tiễn.

Khi phân tích về xu thế toàn cầu, GS.TS Nguyễn Xuân Thắng chỉ rõ những thách thức mới như an ninh mạng, quyền dữ liệu cá nhân, trí tuệ nhân tạo, di cư, biến đổi khí hậu… đang làm thay đổi phạm vi và nội hàm của quyền con người.

"Vì vậy, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, xây dựng hợp đồng xã hội số, nâng cao trách nhiệm của chính quyền cơ sở và bảo vệ tốt hơn các nhóm yếu thế", GS.TS Nguyễn Xuân Thắng phát biểu.

Ở góc độ địa phương, ông Trần Lưu Quang - Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TPHCM nêu rõ, trong thời gian qua, TPHCM đã và đang chú trọng chăm sóc sức khỏe nhân dân một cách đồng bộ, đẩy mạnh xã hội hóa lĩnh vực y tế, đầu tư phát triển cơ sở vật chất và trang thiết bị nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân.

Các chính sách an sinh xã hội được triển khai hiệu quả, hướng đến mục tiêu bảo đảm mọi người dân đều được tiếp cận các dịch vụ cơ bản, từ giáo dục, y tế đến phúc lợi xã hội.

Công tác đào tạo nghề, giải quyết việc làm tiếp tục được quan tâm, góp phần nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ và tạo điều kiện để người lao động có cơ hội phát triển kinh tế gia đình, ổn định cuộc sống.

TPHCM cũng hướng đến chăm lo toàn diện cho trẻ em, bảo đảm 100% trẻ và gia đình được tiếp cận thông tin, kỹ năng chăm sóc, nuôi dưỡng an toàn cả về vật chất lẫn tinh thần. Chất lượng sống của người dân không ngừng được cải thiện, từng bước hình thành môi trường sống văn minh, hiện đại hơn.

"Kế thừa truyền thống đoàn kết, năng động, sáng tạo, TPHCM quyết tâm hiện thực hóa mục tiêu mà Đại hội Đảng bộ thành phố đã đề ra: xây dựng thành phố văn minh, hiện đại, trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, phát triển mạnh mẽ, chủ động hội nhập quốc tế.

Thành phố hướng đến môi trường sống tốt hơn, nơi mỗi người dân có cơ hội phát triển toàn diện, được chăm lo đầy đủ về sức khỏe, giáo dục, an sinh xã hội và không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình phát triển", ông Trần Lưu Quang nhấn mạnh.

Phần thảo luận tại hội thảo ghi nhận nhiều kiến nghị sâu sắc như gắn quyền con người với phát triển bền vững và chuyển đổi số; đổi mới mục tiêu và phương pháp giáo dục quyền con người; hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền của phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số; tăng cường vai trò giám sát xã hội và báo chí; nâng cao năng lực thực thi của chính quyền cơ sở.

Giáo dục quyền con người trở thành trục xuyên suốt

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết, sau gần 8 năm triển khai Quyết định 1309/QĐ-TTg, việc đưa nội dung quyền con người vào hệ thống giáo dục quốc dân đã đạt nhiều kết quả quan trọng.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, nội dung quyền con người được lồng ghép một cách hệ thống vào các môn học như Đạo đức, Giáo dục công dân, Giáo dục kinh tế và pháp luật, cũng như các hoạt động trải nghiệm.

Cả ba cấp tiểu học - THCS - THPT đều triển khai nhất quán, tạo nền tảng để học sinh tiếp cận, hiểu và vận dụng các giá trị nhân quyền ngay từ ghế nhà trường.

Song song đó, Bộ GD&ĐT phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh mở rộng nhiều khóa bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên. Nhờ vậy, đội ngũ nhà giáo được trang bị kiến thức, kỹ năng và phương pháp giảng dạy phù hợp, bảo đảm thống nhất nội dung giáo dục quyền con người trên phạm vi cả nước.

Từ năm 2020, Bộ GD&ĐT tiếp tục hoàn thiện hệ thống học liệu, tài liệu tham khảo phục vụ giáo dục quyền con người ở trường phổ thông.

Đối với giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT đã ban hành yêu cầu tích hợp kiến thức về quyền con người vào các chương trình đào tạo phù hợp.

Các cơ sở giáo dục đại học căn cứ vào chuẩn chương trình để xây dựng học phần, nội dung giáo dục quyền con người gắn với từng ngành, từng lĩnh vực đào tạo, đồng thời chuẩn bị triển khai các quy định mới về chuẩn đầu ra liên quan đến lĩnh vực này.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định, quyền được học tập là quyền cơ bản của con người và Việt Nam thời gian qua thực hiện rất tốt mục tiêu bảo đảm công bằng, bình đẳng trong tiếp cận giáo dục.

Việt Nam hiện là một trong những nước dẫn đầu Đông Nam Á về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi. Ngành Giáo dục cũng đang mở rộng phổ cập xuống nhóm trẻ 3 - 4 tuổi.

Ở cấp tiểu học, Việt Nam đã hoàn thành phổ cập; cấp THCS đạt tỷ lệ phổ cập cao và toàn hệ thống đang tiếp tục hướng tới mục tiêu nâng độ bao phủ giáo dục phổ thông lên mức cao nhất.

Các chính sách hỗ trợ cho học sinh vùng khó khăn, vùng dân tộc thiểu số, biên giới… được triển khai đồng bộ và làm rất tốt, giúp thu hẹp khoảng cách tiếp cận giáo dục và bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau.

Cùng với đó, nhiều chính sách mới dành cho học sinh - sinh viên thuộc diện chính sách, cũng như cơ chế về học bổng và hỗ trợ tài chính cho bậc đại học, đang tiếp tục được hoàn thiện.

Kết luận phần trình bày, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, Việt Nam đã thể hiện rõ cam kết mạnh mẽ trong việc bảo đảm quyền con người thông qua giáo dục.

Đề án 1309 tiếp tục được triển khai đầy đủ, sâu rộng và hiệu quả hơn trong thời gian tới, trở thành nền tảng quan trọng xây dựng văn hóa nhân quyền trong xã hội Việt Nam.