Ngay sau khi Thanh tra TPHCM công bố hàng loạt các sai phạm xảy ra tại Saigon Co.op, Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM cũng chính thức triển khai quyết định đình chỉ sinh hoạt cấp ủy đối với ông Diệp Dũng - Thành ủy viên, Bí thư Đảng ủy và mọi vai trò của ông tại Đảng bộ Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM (Saigon Co.op).
Những sai phạm tại Saigon Co.op
Kết luận của Thanh tra TPHCM nêu rõ, Saigon Co.op được UBND TP phê duyệt Điều lệ tổ chức và hoạt động theo Quyết định số 1344/QĐ-UB-KT ngày 5/3/1999 với tổng vốn đăng ký là 23.133.392.985 đồng.
Từ năm 1999 đến nay, Saigon Co.op được UBND TP giao cùng Sở Tài chính – Vật giá TP (nay là Sở Tài chính TP) xây dựng Quy chế quản lý nguồn vốn này trình UBND TP. Tuy nhiên, đến nay các đơn vị vẫn chưa thực hiện, dẫn đến không cung cấp được cho Thanh tra TPHCM cụ thể danh mục vốn, tài sản không chia có giá trị là 21.885.392.000 đồng. Theo Thanh tra TPHCM, điều này là thực hiện không đúng theo quy định tại Điều 8 Thông tư số 83/2015/TT-BTC ngày 28/5/2015 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ quản lý tài chính áp dụng đối với HTX, Liên hiệp HTX quy định về quản lý tài sản không chia.
Liên quan đến việc phân phối lợi nhuận, theo Luật Hợp tác xã và Điều lệ Liên hiệp, dựa trên kết quả hoạt động kinh doanh của Liên hiệp, sau khi hoàn thành nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật, thu nhập qua các năm của Saigon Co.op được trích lập các quỹ; phân phối cho thành viên HTX, tỷ lệ phân phối do Đại hội thành viên quyết định.
Tuy vậy, qua kiểm tra, Thanh tra TPHCM nhận thấy trong năm 2015, sau khi trích lập quỹ dự phòng tài chính, Saigon Co.op đã kết chuyển số tiền 1.091.000.000 đồng sang quỹ đầu tư phát triển là thực hiện không đúng chế độ quản lý tài chính.
Saigon Co.op còn thực hiện chưa đúng quy định của Luật Hợp tác xã và Điều lệ tổ chức đã được Đại hội thành viên thông qua. Về nguồn vốn góp, các HTX thành viên tổ chức triển khai việc huy động vốn của các thành viên không đúng quy định. Đặc biệt, các HTX thành viên không cung cấp các hồ sơ liên quan việc góp vốn, việc huy động vốn là không chấp hành đúng nội dung Quyết định thanh tra và thẩm quyền thanh tra của UBND TPHCM tại Khoản 2, Điều 61 Luật Hợp tác xã.
Chuyển cơ quan điều tra nhiều vấn đề bất thường
Ngày 24/7/2020, Thanh tra TPHCM có Văn bản số 166/TTTP-P5 đề nghị Chủ tịch HĐQT Saigon Co.op tạm đình chỉ việc tiến hành Đại hội thành viên cho đến khi có kết luận chính thức và ý kiến chỉ đạo từ cấp có thẩm quyền. Tuy nhiên, Ban lãnh đạo của Saigon Co.op đã phớt lờ yêu cầu trên và vẫn tiến hành Đại hội biểu quyết các vấn đề liên quan làm ảnh hưởng đến hoạt động và nội dung kết luận thanh tra về công tác nhân sự, phương án huy động vốn, tăng vốn điều lệ, việc rút vốn của các HTX thành viên…
Trong hàng loạt các sai phạm được phát hiện, Thanh tra TPHCM đặc biệt lưu ý vấn đề bất thường trong việc huy động vốn, góp vốn tại Saigon Co.op.
Kiểm tra kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX thành viên, Thanh tra TP nhận thấy có 6 HTX hoạt động kinh doanh không có hiệu quả trong các năm 2018, 2019. Một số HTX hoạt động mức lợi nhuận đạt sau thuế dưới 6 tỷ đồng nhưng không tham gia góp vốn. Trong khi phần lớn các HTX lợi nhuận đạt được sau thuế chỉ 24 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng lại tham gia góp với số vốn góp hàng trăm tỷ đồng là điều không bình thường.
Cụ thể, ngày 6/7/2019, Saigon Co.op tổ chức đại hội thành viên nhiệm kỳ 2019 - 2024 thông qua chủ trương tăng vốn điều lệ từ các HTX thành viên để đáp ứng nguồn tài chính phục vụ nhu cầu phát triển. Ngày 12/11/2019, HĐQT Saigon Co.op ban hành Nghị quyết 121a về phương án huy động vốn đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh trong năm tài chính 2020.
Tuy nhiên, đáng chú ý hồ sơ phương án huy động vốn chỉ là bản thảo do Phòng Tài chính lập, chưa được HĐQT ký để trình đại hội thành viên thông qua.
Mặt khác, dù chưa được cơ quan cấp phép kinh doanh chấp thuận, Saigon Co.op đã huy động 20/26 HTX thành viên góp vốn gần 3.600 tỷ đồng. Trong đó, một thành viên HTX góp vốn bất thường lên đến gần 1.000 tỷ đồng (HTX Thương mại dịch vụ Linh Tây). Đến ngày 30/1/2020, Đại hội thành viên bất thường thông qua phương án huy động vốn để tăng vốn điều lệ từ 3.200 tỷ đồng lên gần 6.800 tỷ đồng.
Ngoài ra, phân tích tỉ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn đầu tư của các HTX thành viên cho thấy, tỉ suất lợi nhuận đạt được từ 26% - 39% trên vốn góp nên nhu cầu của các cá nhân, tổ chức muốn đầu tư vào Saigon Co.op là có cơ sở. Điều này cũng cho thấy nếu không làm rõ được nguồn vốn tăng lên thì Saigon Co.op sẽ bị chi phối bởi các tổ chức, cá nhân bên ngoài và không giữ được nguyên tắc tổ chức, hoạt động.
Từ các dấu hiệu bất thường trên, Thanh tra TPHCM kiến nghị Chủ tịch UBND TPHCM chỉ đạo, yêu cầu Saigon Co.op nghiêm túc chấp hành các quy định pháp luật thanh tra. Tạm ngưng thực hiện các nội dung liên quan đến kết luận thanh tra và không thay đổi nhân sự HĐQT, Ban Tổng Giám đốc, lãnh đạo các phòng ban đến khi có kết luận xử lý.
Saigon Co.op chủ trì phối hợp với Sở Tài chính khẩn trương xây dựng quy chế để quản lý. Mở sổ theo dõi chặt chẽ tài sản không chia tích lũy qua các năm được tiếp nhận từ Liên hiệp HTX Mua bán TP chuyển sang đến nay… Nhanh chóng tổ chức rà soát kiểm tra, làm rõ nguồn vốn góp của các HTX thành viên. Đề xuất phương án xử lý số vốn điều lệ tăng từ vốn, tài sản không chia, số tiền huy động năm 2020 tăng vốn điều lệ không đúng quy định. Phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư đề xuất phương án xử lý số tiền tăng vốn điều lệ từ nguồn tích lũy không chia qua các năm để báo cáo UBND TPHCM.
