Thi thể thiếu nữ bị chặt tay, chôn theo hướng sao Sirius
Một phát hiện nổi bật là thi thể một thiếu nữ được chôn tại nghĩa địa Adaiima gần sông Nile, có niên đại từ năm 3300 đến 2700 trước Công nguyên.
Cánh tay của cô bị cố ý chặt sau khi chết, tại vị trí gần phần dưới của cánh tay trên và cẳng tay, có thể bằng rìu, còn các bó cơ có thể bị cắt bằng lưỡi dao đá lửa.
Thi thể được sắp xếp khéo léo các phần bị lìa để trông gần như nguyên vẹn, đặt bàn tay cạnh cẳng tay. Các nhà khảo cổ cho biết có vẻ như mục đích là làm cho cánh tay phải bị chặt khớp với tư thế kỳ lạ của cánh tay trái, vốn bị bẻ gập hơn một góc vuông và ghì rất sát người.
Thi thể thiếu nữ cũng được đặt theo hướng thẳng hàng với mặt trời lặn trong ngày đông chí, và quan tài hướng về phía sao Sirius mọc – ngôi sao sáng nhất trên bầu trời.
Các chuyên gia cho rằng việc chôn cất này có thể là dấu hiệu sớm nhất của thần thoại Osiris và Isis, trong đó nữ thần Isis ráp lại các phần cơ thể bị chặt của Osiris dưới ánh sao Sirius, tượng trưng cho cái chết, sự tái sinh và trật tự vũ trụ.
Giải mã tín ngưỡng sơ khai qua hơn 900 ngôi mộ
Theo nghiên cứu, những sự liên kết theo sao sớm này và các cử chỉ biểu tượng nhiều khả năng đã ảnh hưởng đến truyền thống tôn giáo sau này của các pharaon đầu tiên của Ai Cập, xuất hiện khoảng 100 đến 400 năm sau.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng AI và máy học để phân tích các mô hình trong hơn 900 ngôi mộ tại khu vực rộng 30 hecta ở Adaïma, một trong những nghĩa địa cổ nhất và được nghiên cứu kỹ nhất của Ai Cập.
Phát hiện của họ cho thấy sự chuyển biến lâu dài trong phong tục tang lễ, gồm sự xuất hiện dần dần của hệ thống thứ bậc xã hội và biểu tượng tâm linh.
Một người phụ nữ khác được tìm thấy chôn gần đó với trang sức tinh xảo và đồ gốm, quan tài đặt theo hướng đón mặt trời mùa đông. Một ngôi mộ thứ 3 chứa thi thể một phụ nữ với cây gậy nghi lễ và bộ tóc giả bằng sợi thực vật, mặt quay về hướng mặt trời lặn mùa hạ.
Những sự liên kết theo sao và nghi thức sớm này dường như đã định hình thần thoại được tầng lớp cai trị Ai Cập kế thừa, theo nghiên cứu.
Các ngôi mộ sau đó thường được tập trung quanh những mộ xưa được định hướng theo thiên văn, cho thấy những nơi chôn cất này mang ý nghĩa tôn giáo hoặc tổ tiên lâu dài.
Một số ngôi mộ có mô hình thuyền bằng ngà và quan tài tinh xảo, nhiều khả năng dành cho người có địa vị hoặc tầm quan trọng tâm linh cao.
Xương của một đứa trẻ được tìm thấy đặt trên ngực một người lớn, trong khi một người phụ nữ được chôn cùng mảnh vòng đeo tay trong tay, những hành động được diễn giải là biểu hiện có chủ ý về niềm tin tâm linh và mối liên hệ với thế giới bên kia.
Trong thần thoại Osiris, nữ thần Isis thu thập các phần cơ thể bị chặt của người chồng bị sát hại bởi người em trai ghen tuông Set.
Bà dùng phép thuật để hồi sinh ông tạm thời nhằm thụ thai ra con trai họ, Horus. Câu chuyện này, biểu tượng cho sự tái sinh, gắn liền với lũ lụt hằng năm của sông Nile và chu kỳ tái tạo.
Theo một nghiên cứu khác về thiên văn Ai Cập cổ đại, “Lũ lụt sông Nile được cho là do những giọt nước mắt mà nữ thần Isis rơi xuống sau khi em trai Seth sát hại chồng bà, Osiris.”
“Ngoài ra, Sepdet, mà chúng ta biết là sao Sirius, được tin là sự xuất hiện của Isis trên bầu trời,” nghiên cứu nêu rõ.
Những nghi thức chôn cất sớm ở nông thôn này, gồm việc cắt cơ thể và định hướng theo thiên văn, dường như đã đặt nền tảng cho các truyền thống tôn giáo và thần thoại của Ai Cập sau này.
“Khi nhà nước hình thành, họ không tạo ra tôn giáo từ con số không” các nhà nghiên cứu viết - “Họ tiếp nhận những thực hành lâu đời và tái cấu trúc chúng thành các câu chuyện hoàng gia.”
