Thuốc lá điện tử gây nguy hại tới sức khỏe, tâm thần khiến việc học tập sa sút. Vì thế, cần thiết có những phối hợp giữa gia đình và nhà trường cùng sự vào cuộc của các cơ quan quản lý để loại bỏ chúng ra khỏi trường học.
Bằng quan sát
Thông thường, trẻ sẽ giấu giếm việc hút thuốc lá điện tử. Vì thế, cha mẹ cũng như giáo viên cần chú ý đến những biểu hiện để nhận biết và có hướng xử lý phù hợp nhất.
Bác sĩ Nguyễn Thu Hà, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, thuốc lá điện tử là một thiết bị tạo khói từ các tinh dầu chứa các chất gây nghiện như nicotine, cần sa để người dùng hít vào như thuốc lá truyền thống. Chúng bao gồm một bộ đốt, pin, và buồng chứa dịch lỏng. Trong thuốc lá điện tử, ngoài chất nicotine, các tinh dầu còn chứa hóa chất và kim loại trộn với propylene glycol. Chúng được sử dụng để tạo sương mù nhân tạo và chất glycerin.
Theo bác sĩ Hà, một trong những dấu hiệu để phát hiện con hút thuốc lá hay không chính là dựa vào hơi thở. Nếu hơi thở của trẻ có mùi và cố gắng che đậy điều này bằng cách ăn các loại kẹo thơm miệng, dùng kẹo cao su… thì nên quan sát trẻ cẩn thận hơn. Bởi đây có thể là một dấu hiệu cho thấy con đang hút thuốc lá.
Nghiện thuốc lá có thể khiến răng đổi màu, trở nên ố vàng. Thông thường, trẻ trong giai đoạn dậy thì nếu không vệ sinh răng miệng kỹ thì răng có thể vàng do các mảng bám. Tuy nhiên, bạn có thể phát hiện con hút thuốc lá thông qua màu sắc của răng bởi màu vàng do hút thuốc thường rất đậm và dễ nhận biết.
Một dấu hiệu khác giúp bố mẹ dễ dàng phát hiện con hút thuốc lá chính là tình trạng ho dai dẳng. Tình trạng xuất hiện là do bắt đầu có sự tổn thương ở phổi hoặc đơn giản là con chưa quen với việc hút thuốc dẫn đến bị sặc.
Nếu trẻ đột nhiên trở nên nóng tính, cáu gắt, sau đó bước ra ngoài trong vài phút và trở nên vui vẻ như bình thường thì rất có thể lúc đó con đã ra ngoài để hút thuốc. Hút thuốc quá nhiều, trẻ có thể bị nghiện nicotine và có biểu hiện khó chịu, cáu gắt, bực bội nếu không được sử dụng đúng lúc.
Thuốc lá điện tử đa dạng về kích thước và hình dáng, do vậy có thể xuất hiện dưới dạng ống, USB… Nếu cha mẹ tìm thấy những vật thể có hình dáng bất thường trong nhà, thì có thể kiểm tra nguồn gốc của chúng.
Thuốc lá điện tử thường có mùi hoa quả hấp dẫn trẻ. Những mùi phổ biến là cam, bạc hà, chanh… Nếu cha mẹ ngửi thấy những mùi hương bất thường trong nhà, có thể đó là dấu hiệu của việc trẻ dùng thuốc lá điện tử.
“Khi cha mẹ phát hiện những dấu hiệu bất thường nêu trên ở con em mình thì cần liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm”, bà Hà đưa ra lời khuyên.
Xử lý như thế nào?
Trong thời gian đầu tiên kể từ khi phát hiện con hút thuốc lá và trò chuyện với con, nên tiếp tục theo dõi những biểu hiện của trẻ để xem trẻ có còn hút thuốc hay không. Tuy nhiên, hãy âm thầm quan sát, không quá lộ liễu để tránh tình trạng trẻ cảm thấy tổn thương do bị bố mẹ nghi ngờ hay không tin tưởng mình. Cô Lê Thu Giang
Để hạn chế sử dụng thuốc lá điện tử ở lứa tuổi vị thành niên, chuyên gia cho rằng, cha mẹ cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe và giám sát trong cuộc sống hằng ngày của trẻ trên cơ sở tôn trọng, tránh áp đặt. Đồng thời, cần phối hợp với nhà trường để tìm hiểu thêm sinh hoạt, mối quan hệ của trẻ, từ đó có thể phát hiện những dấu hiệu bất thường.
Cô giáo Lê Thu Giang, Trường THCS Phan Chu Trinh (Hà Nội), cho rằng, một người nghiện thuốc lá có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân. Tuy nhiên, ở độ tuổi dậy thì, đa phần trẻ hút thuốc lá bắt đầu từ việc muốn bắt chước bạn bè, muốn được hòa nhập, sợ bạn bè “kỳ thị” vì không tham gia vào những hoạt động như họ.
Ngoài ra, với tâm lý muốn thể hiện, muốn được mọi người công nhận, nhiều trẻ em trong độ tuổi thanh, thiếu niên bắt đầu hút thuốc vì cho rằng hành động này sẽ giúp mình trở nên “ngầu” hơn. Một lý do nữa khiến trẻ hút thuốc chính là chứng kiến những người xung quanh mình, đặc biệt là người thân trong gia đình hút thuốc.
Khi đó, trẻ sẽ có tâm lý tò mò muốn được thử hút thuốc cũng như cho rằng, chỉ người lớn hút thuốc nên việc mình hút được thuốc có thể chứng tỏ mình đã lớn, đã trưởng thành.
Cùng với gia đình, vai trò giáo dục của nhà trường cũng là yếu tố quan trọng để trẻ vị thành niên không bị sa đà vào những thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội. Vì thế, khi phát hiện trẻ hút thuốc lá điện tử, trong mọi trường hợp, việc giữ bình tĩnh sẽ giúp chúng ta giải quyết mọi việc theo hướng thích hợp nhất. Việc la mắng hay đánh đập, nghĩ đến các biện pháp trừng phạt trẻ không phải là cách để chấm dứt triệt để việc con hút thuốc.
Theo đó, sau khi phát hiện con hút thuốc lá, bố mẹ nên dành thời gian để trò chuyện, tâm sự cùng con. Việc trò chuyện này có thể mất nhiều thời gian hơn tưởng tượng bởi không phải đứa trẻ nào cũng đồng ý “hợp tác” với bố mẹ ngay từ những lần nói chuyện đầu tiên.
Tuy nhiên, hãy cứ kiên nhẫn và tiếp cận con hằng ngày. Phụ huynh có thể bắt đầu bằng một sở thích của trẻ thay vì đột ngột nhắc đến việc bố mẹ đã phát hiện con hút thuốc lá.
Như vậy, trẻ sẽ có tâm lý cởi mở và thoải mái hơn, dễ dàng nói chuyện với bố mẹ hơn. Trong suốt cuộc trò chuyện, điều mà người lớn nên làm chính là giữ sự bình tình và nhẹ nhàng với con.
Theo cô Giang, nếu cảm thấy việc trò chuyện trực tiếp với con về đề tài phát hiện con hút thuốc lá quá khó khăn, cha mẹ có thể bắt đầu bằng việc nhắn tin hoặc chat với con.
Đây chính là lợi thế của bố mẹ khi nuôi con trong giai đoạn 4.0. Bởi hiện tại, không phải đứa trẻ nào cũng thoải mái với việc nói chuyện trực tiếp với người lớn nhưng ngược lại rất thoải mái trong việc viết ra, nhắn tin…
Sau buổi trò chuyện, có thể yêu cầu con không được hút thuốc lá nữa và con phải cam kết thực hiện vấn đề này. Nếu bố mẹ phát hiện con hút thuốc lá một lần nữa thì sẽ nhận được những hình phạt phù hợp.
