Hiện cả nước có trên 35 nghìn nhân viên thư viện. Mặc dù chính sách cho đội ngũ đã có nhưng bao năm qua chưa đi vào cuộc sống khiến nhiều người không thể cầm cự do thu nhập quá thấp.
14 năm cống hiến, lương chưa tới 7 triệu đồng/tháng
Gắn bó với vị trí nhân viên thư viện trường học ở thị xã Duy Tiên (Hà Nam) từ năm 2010 theo dạng hợp đồng, năm 2022 cô Nguyễn Thị Ngọc Hường mới trúng tuyển viên chức. Sau khi trừ bảo hiểm, thu nhập hiện tại của cô Hường là 4,6 triệu đồng/tháng, ngoài ra không có thêm khoản phụ cấp nào khác. Với mức thu nhập này, nhân viên thư viện khó để trang trải cuộc sống. Sau giờ làm, cô Hường tranh thủ làm shipper, cấy lúa, bán hàng online cộng với thu nhập của chồng làm kinh doanh tự do nên kinh tế gia đình tạm ổn để nuôi hai con ăn học.
“Ngoài nhiệm vụ chuyên môn như bảo quản, xử lý sách mới đúng quy trình, cho giáo viên, học sinh mượn trả theo lịch, đội ngũ nhân viên thư viện phải thực hiện các công việc của giáo viên là lên kế hoạch bài dạy và văn thư. Có nơi, chúng tôi còn tham gia công tác phổ cập, trực y tế, hay đi trợ giảng, hỗ trợ giáo viên soạn giảng các tiết chuyên đề, hội thi giáo viên giỏi..”, cô Hường nói.
Thầy Nguyễn Hải Sơn - Hiệu trưởng Trường THCS Hải Xuân (Hải Hậu, Nam Định) trao đổi, trong quá trình triển khai Chương trình GDPT 2018, nhân viên thư viện nhà trường luôn nắm rõ nhiệm vụ của mình và tiếp cận tìm hiểu những tài liệu, khảo sát nhu cầu thực tế của học sinh, giáo viên. Đồng thời góp ý để nhà trường lên kế hoạch mua sắm nguồn tài liệu phù hợp với nhu cầu học tập, giải trí của học sinh.
Bên cạnh đó, nhà trường triển khai thư viện với không gian mở - thư viện xanh, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cung cấp nguồn học liệu giúp việc tìm kiếm tài liệu của học sinh, giáo viên trở nên dễ dàng hơn. Điều này đòi hỏi tâm sức của đội ngũ nhân viên thư viện nhiều hơn.
Đề cập đến thực trạng đội ngũ nhân viên thư viện, Công văn số 7066/BGDĐT-NGCBQLGD ngày 18/12/2003 gửi Bộ Nội vụ nêu rõ: Toàn quốc có khoảng 150.000 viên chức làm công việc hỗ trợ, phục vụ trong trường học; trong đó có hơn 37.800 nhân viên kế toán; trên 32.100 nhân viên y tế, trên 35.100 nhân viên thư viện, gần 32.300 nhân viên thiết bị thí nghiệm, hơn 13.600 nhân viên công nghệ thông tin, văn thư, thủ quỹ, giáo vụ, hỗ trợ người khuyết tật.
Đối với nhân viên kế toán, giáo vụ, thiết bị thí nghiệm, hỗ trợ người khuyết tật khi mới được tuyển dụng, bổ nhiệm và xếp lương theo hệ số lương viên chức loại A0 có hệ số lương 2,10 đến hệ số lương 4,89 (mức lương dưới 10 năm công tác khoảng 3,6 triệu đồng đến 4,8 triệu đồng/tháng; trên 10 năm công tác đến khi nghỉ hưu từ 5,4 triệu đồng đến 8,8 triệu đồng/tháng chưa tính trích nộp bảo hiểm xã hội).
Ngoài ra, nhóm nhân viên kế toán, thủ quỹ được hưởng phụ cấp trách nhiệm 0,1 so với mức lương cơ sở (tương đương 180.000 đồng/tháng). Nhân viên thiết bị thí nghiệm được hưởng phụ cấp trách nhiệm 0,2 (tương đương 360.000 đồng/tháng).
Nhân viên khác như: Thư viện, y tế, văn thư, công nghệ thông tin mới được tuyển dụng và bổ nhiệm vào chức danh nghề nghiệp được xếp lương viên chức loại B, từ hệ số lương 1,86 đến hệ số lương 4,06 (mức lương dưới 10 năm công tác từ 3,3 đến 4,0 triệu đồng/tháng; mức lương trên 10 năm công tác đến khi nghỉ hưu từ 4,4 đến 7,3 triệu đồng/tháng chưa tính trích nộp bảo hiểm xã hội). Ngoài lương cơ bản, nhân viên y tế được hưởng phụ cấp ưu đãi 20% so với mức lương cơ bản nhưng nhân viên văn thư, thư viện, công nghệ thông tin không có phụ cấp.
Bỏ cuộc… giữa chừng
Là nhân viên thư viện trường học tại TP Thái Bình (tỉnh Thái Bình), cô Phạm Thị Chiêm chia sẻ: “Chúng tôi phải kiêm nhiệm công tác dạy tích hợp giáo dục kỹ năng sống, giáo dục đạo đức trong các tiết Chào cờ. Tổ chức hoạt động đọc tại lớp, phòng đọc của trường hay điểm thư viện ngoài sân trường vào giờ ra chơi. Hằng tháng đi kiểm tra sách vở, đồ dùng học tập của học sinh, giám sát nền nếp học tập...”.
Gắn bó nhiều năm với thư viện trường học tại huyện Vĩnh Lộc (Thanh Hóa), hằng ngày cô Lê Thị Ngọc phải di chuyển hai chiều từ huyện Vĩnh Lộc đến huyện Ngọc Lặc với gần 50 km hết khoảng 3 tiếng đồng hồ, chưa kể những hôm trời mưa, rét đi lại khó khăn. Ngày làm 8 tiếng, buổi sáng đi sớm, chiều về muộn, chồng làm công chức Nhà nước lại thêm 3 con nhỏ không có người chăm sóc. Ở trường và di chuyển trên đường gần như hết ngày, cô không có thời gian làm thêm hay chăn nuôi thêm gì nên kinh tế gia đình luôn trong cảnh bấp bênh.
“10 năm về trước, tôi ý định xin nghỉ việc nhưng rồi bố mẹ động viên, lại tiếc công ăn học, thêm những năm thanh xuân cống hiến với nghề đành cố gắng tiêu pha dè xẻn từ đồng lương ít ỏi. Đầu năm 2023, khi sức khỏe bị ảnh hưởng, lương vẫn eo hẹp mà con mỗi ngày mỗi lớn, chi phí ngày càng tăng thêm, tôi đành viết đơn xin nghỉ việc. Cầm tờ đơn mà lòng nặng trĩu, buồn lắm, xót lắm. 18 năm cống hiến với bao tâm huyết, thanh xuân dành trọn cho nghề vậy mà đành bỏ giữa chừng”, cô Lê Thị Ngọc xót xa nói.
Đồng cảm với những vất vả, thiệt thòi của đội ngũ nhân viên thư viện, cô Nguyễn Thị Kim Dung - Hiệu trưởng Trường THCS Vân Canh (Hoài Đức, Hà Nội) cho rằng, lãnh đạo các cấp cần nghiên cứu, bổ sung chế độ phụ cấp xứng đáng với tính chất công việc của nhân viên thư viện trường học. Thu nhập thấp, khối lượng công việc nhiều dẫn tới hệ lụy không tuyển hoặc không thể giữ chân nhân viên thư viện. Do đó, rất cần giải pháp đồng bộ từ các bộ/ngành để tạo động lực làm việc cho đội ngũ này.
Công văn số 7211/BGDĐT-NGCBQLGD ngày 26/12/2023, Bộ GD&ĐT nêu: Thời gian qua, các địa phương đã thực hiện chế độ, chính sách về lương, phụ cấp độc hại, các phụ cấp khác cho đội ngũ viên chức kế toán, văn thư, thư viện, thiết bị thí nghiệm... phục vụ trong trường học (gọi là nhân viên trường học) cơ bản bảo đảm theo quy định; một số ít địa phương đã tổ chức thi thăng hạng chức danh nghề nghiệp cho đội ngũ viên chức này (trường hợp có phân hạng) theo thẩm quyền.
Tuy nhiên, việc áp dụng các văn bản khi triển khai thực hiện chế độ, chính sách phụ cấp độc hại, các phụ cấp khác đối với đội ngũ viên chức vị trí việc làm chuyên môn dùng chung chưa đồng nhất trên toàn quốc. Mặt khác nhiều địa phương chưa tổ chức thi hoặc xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp, nhất là việc tổ chức xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp cho đội ngũ nhân viên trường học nên chưa đảm bảo quyền lợi cho đội ngũ.
Bài 2: Nhân viên thư viện mòn mỏi chờ chế độ: Mắc kẹt giữa... chính sách
Bài 3: Nhân viên thư viện mòn mỏi chờ chế độ: Đề xuất nhiều chế độ, chính sách
Bài 4: Nhân viên thư viện mòn mỏi chờ chế độ: Nhân viên hay giáo viên?
