Nhận diện khó khăn này được TS Hoàng Thị Hạnh (Trường ĐHSP Hà Nội 2) chia sẻ trong thạm luận tại hội thảo “Phát triển năng lực trường sư phạm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng giáo viên và CBQL cơ sở giáo dục phổ thông” do Chương trình Phát triển các trường sư phạm (ETEP) - Bộ GD&ĐT phối hợp với Ngân hàng thế giới tổ chức.
Khó khăn về chương trình bồi dưỡng thường xuyên
TS Hoàng Thị Hạnh cho biết: lâu nay chúng ta không có chương trình bồi dưỡng thường xuyên cho cán bộ quản lý các trường học. Thông tư 26, 27, Quyết định 382 đã tháo gỡ được điều này nhưng cái khó ở đây là chương trình sẽ nhanh chóng lỗi thời trước tốc độ thay đổi của giáo dục trên thế giới và cả trong nước.
Việc cập nhật, bổ sung nội dung cho kịp với sự thay đổi của xã hội và thực tiễn giáo dục thường được làm bởi chính người đi bồi dưỡng. Điều đó dẫn tới sự không đồng bộ của nội dung bồi dưỡng được diễn ra ở mọi nơi.
Chúng ta chưa thể có một chương trình dài hơi, đi trước sự phát triển ở 5, 10 năm. Phần lớn các chương trình bồi dưỡng đều được viết và dùng tại thời điểm bồi dưỡng cho tới khi có thông tư mới, quyết định mới.
Do vậy, việc cập nhật, bổ sung kiến thức thực tế thường được thực hiện bởi người giảng viên bồi dưỡng tại thời điểm đó. Dẫn tới việc, có thể có những sự cập nhật không kịp thời và thiếu tính đồng bộ.
Mặt khác, chương trình bồi dưỡng thường xuyên cần có sự liên thông giữa chương trình đào tạo, bồi dưỡng khác để tránh sự trùng lắp, chồng chéo.
Hiện nay, chúng ta chỉ mới tính tới nội dung bồi dưỡng cho người làm cán bộ quản lý nhà trường mà chưa có cái nhìn bao quát hơn đến các chương trình đào tạo, bồi dưỡng khác để tạo thành một hệ thống.
Khó khăn về đội ngũ giảng viên nguồn
Theo TS Hoàng Thị Hạnh, đội ngũ giảng viên nguồn, giảng viên cốt cán hiện nay còn mỏng, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu bồi dưỡng; một số thiếu kinh nghiệm, năng lực còn bị hạn chế, chưa chuyên sâu giảng dạy, chưa nắm hết, nắm chắc tinh thần theo yêu cầu đổi mới giáo dục. Ngoài Học viện Quản lý giáo dục, hiện nay các trường đại học có khoa quản lý giáo dục đều tham gia vào công tác đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ quản lý giáo dục trên cả nước.
Mục tiêu của việc bồi dưỡng thường xuyên dành cho cán bộ quản lý là giúp cán bộ quản lý các trường học nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý để thực hiện mục tiêu giáo dục, đáp ứng các yêu cầu phát triển giáo dục theo hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo và theo yêu cầu của Chuẩn hiệu trưởng trường học.
Cốt lõi của vấn đề là qua bồi dưỡng họ sẽ được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng để có những kỹ năng mới, trước hết để thực hiện tốt hơn nhiệm vụ đang làm, đồng thời thực hiện được công việc theo yêu cầu của đổi mới giáo dục.
Tuy nhiên, đội ngũ giảng viên nguồn chưa thực sự đáp ứng được mục tiêu đã đặt ra. Điều này thể hiện khá rõ khi nhiều năm, Bộ GD&ĐT tập huấn đến tận cán bộ quản lý, giáo viên của các địa phương trong cả nước. Các Sở GD&ĐT đều có kế hoạch xây dựng đội ngũ cốt cán cho địa phương đảm bảo đủ số lượng và cơ cấu hợp lý.
Tuy nhiên, “bụt chùa nhà không thiêng” là câu cửa miệng của các giảng viên nguồn tại địa phương. Không ít giáo viên cốt cán cho rằng họ phải tự xoay xở và gặp rất nhiều khó khăn để có được bài giảng sau khi tập huấn ở Bộ về, họ gặp nhiều lúng túng khi phải trả lời các câu hỏi từ phía người học mà họ chưa tường minh hoặc không đủ thẩm quyền.
Nguồn giảng viên từ các trường đại học có ngành quản lý giáo dục hiện nay khá dồi dào nhưng phần lớn các cơ sở này tập trung vào chương trình bồi dưỡng chính thức hơn là chương trình bồi dưỡng thường xuyên cho cán bộ quản lý giáo dục. Vì vậy, các Sở GD&ĐT chưa thể mời lực lượng này về địa phương để thực hiện công tác bồi dưỡng thường xuyên cho cán bộ quản lý các trường như đối với giáo viên.
Khó khăn trong công tác tổ chức bồi dưỡng
Chia sẻ về nội dung này, TS Hoàng Thị Hạnh cho rằng: bồi dưỡng để người cán bộ quản lý các trường học phát huy được năng lực là điều không dễ. Quy mô lớp học không thể chỉ mươi người, thời gian bồi dưỡng luôn phải được tính toán sát sao để tránh ảnh hưởng đến hoạt động của nhà trường. Kinh phí bồi dưỡng không phải lúc nào cũng thuận lợi.
Chính vì vậy, các hoạt động trải nghiệm, đi nghiên cứu thực tế thường được bỏ qua mà tập trung vào việc học tập trên lớp với một số hoạt động làm việc nhóm.
Sẽ rất khó cho giảng viên ở các lớp bồi dưỡng thường xuyên nếu muốn rèn luyện một thao tác nào đó cho người học. Các tài liệu bồi dưỡng được biên soạn từ nhiều nguồn khác nhau nên thường là cung cấp thông tin mà ít cung cấp phương pháp tự học, tự nghiên cứu cho người học.
“Qua trải nghiệm, chúng tôi thấy rằng giúp cho người học tiếp nhận kiến thức, biết được kỹ năng, bước đầu có thay đổi thái độ đã là thành công của người dạy.
Bên cạnh đó, việc tổ chức đánh giá kết quả bồi dưỡng vẫn còn hình thức, chủ yếu là đánh giá qua một bài tiểu luận hoặc bài thu hoạch mà không có phần phản hồi từ người chấm, chưa thể hiện chính xác những kết quả mang lại từ khả năng tự học, tự nghiên cứu của học viên sau bồi dưỡng.
Có rất nhiều học viên không biết xếp mình ở vị trí nào sau khi tập huấn bởi việc kiểm tra đánh giá không phải được đặt ra là một tiêu chí trong các cuộc tập huấn.” - TS Hoàng Thị Hạnh cho hay
Bên cạnh đó, việc điều hành, quản lý các lớp bồi dưỡng hiện nay thực sự chưa được đồng đều. Công tác chỉ đạo, quản lý, kiểm tra, giám sát bồi dưỡng thường xuyên chưa sát sao, chưa có sự đúc rút, trao đổi kinh nghiệm để làm tốt hơn. Việc đánh giá kết quả bồi dưỡng thường xuyên vẫn còn mang tính hình thức, chưa làm cho đối tượng bồi dưỡng có ý thức tích cực, tự giác tự học, tự bồi dưỡng hoặc tham gia bồi dưỡng.
