Đời “cao bồi”
Phần lớn nhà cửa ở xóm cao bồi đều tạm bợ, dân cư thưa thớt, chủ yếu là người Jrai, số còn lại đến từ các tỉnh miền Trung với hoàn cảnh nghèo, không nghề nghiệp. Họ nhận và gắn với nghiệp chăn bò thuê, âu cũng là vì miếng cơm manh áo.
Ở làng Ring II, vợ chồng anh Nguyễn Văn Bình (47 tuổi, quê ở xã Nhơn Khánh, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định) gắn với nghiệp chăn bò hơn chục năm trời. Anh Bình kể, trước đây ở quê, hai vợ chồng dù làm đầu tắt mặt tối nhưng cũng chỉ đủ lấp 4 miệng ăn. Năm nào mất mùa, gặp hạn hán, thiên tai lũ lụt thì luôn trong cảnh đói rét. Khi nghe người quen rỉ tai về một cuộc sống ở “xóm cao bồi” nên cả gia đình quyết định lên đây chăn bò thuê.
Theo anh Bình, khu vực này có hơn 6.000 con bò, với khoảng 40 trại, mỗi trại có từ 60 đến hơn 100 con. Trước đây, nghề này khá dễ dàng nhưng hiện tại việc chăn dắt khó khăn và cơ cực hơn nhiều. Rừng bị phá, rẫy thì thi nhau mọc lên, do đó bãi chăn thả thu hẹp lại và khan hiếm dần. “Phải lùa bò đi xa hơn nên khi về đến chuồng, lượng phân rơi rớt khá nhiều trên đường. Mà hễ sơ sẩy để bò vào rẫy người ta thì thế nào cũng bị chặt chân, chặt đuôi. Bên cạnh đó là nạn trộm cắp bò xảy ra ngày càng nhiều và hành vi, thủ đoạn ngày càng táo tợn hơn”, anh Bình cho biết.
Điều mà những “cao bồi” luôn canh cánh lo sợ từng rơi vào nhà vợ chồng ông Nguyễn Văn Lo (55 tuổi, quê ở xã Bình Thành, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định). Đen đủi là thằng con thất học của ông Lo vì không hiểu biết pháp luật nên làm cho hậu quả của vụ việc nặng nề hơn. Theo lời kể, cách đây 6 năm, bò nhà ông Lo vào vườn tiêu. Chủ rẫy xách dao rượt bò. Nghe vậy, con trai ông cầm dao đi nói chuyện với chủ rẫy và hậu quả làm cho 2 người bị thương, tổn hại tổng cộng 27% sức khỏe. Với tội danh “cố ý gây thương tích”, con trai ông đã bị tuyên phạt 24 tháng tù giam. Chính vì lý do này mà gia đình ông Lo suýt mất việc.
Phân bò đổi chữ
Ban đầu, hầu hết số “cao bồi” đến từ các tỉnh miền Trung gắn với cái nghiệp chăn bò chỉ vì trang trải cuộc sống. Tuy nhiên, khi đã ổn định, họ bắt đầu có động cơ cao hơn, mơ ước cao hơn. Họ đang cố chắt bóp tiền bạc cho con cái học hành hòng thay đổi số phận.
Anh Bình bộc bạch: “Nói chung, nếu chịu khó thì hai vợ chồng mỗi tháng cũng có thể kiếm được hơn 6 triệu đồng để trang trải chuyện ăn uống hàng ngày và lo cho hai cháu học hành từ phân bò. Còn tiền chăn bò chừng 25 triệu đồng/năm coi như là của để dành cho các con đi học cao hơn trong tương lai. Ở quê làm gì kiếm được việc ngon lành như vậy. Tôi dự định, khi nào các con học xong, có việc làm ổn định thì sẽ nghỉ kiếm chuyện khác mà làm. Đây không thể nào là cái nghiệp cả đời”.
Theo anh Bình, tiếng là sống bằng nghề chăn bò thuê nhưng thực chất nguồn thu nhập chính của gia đình là những bãi phân bò. Tuy công việc có vất vả nhưng mãi rồi cũng quen. “Nghề gì cũng vậy, làm riết rồi cũng quen thôi. Hy vọng đời con mình sẽ được học hành đến nơi đến chốn, có cái nghề ổn định, không phải chịu hôi hám như cha mẹ chúng nó”, anh Bình tâm sự.
Đến một bãi chăn bò, chúng tôi gặp một nhóm người chăn bò, lớn có, nhỏ có. Rah Mi Dan là một trong những “cư dân xóm cao bồi” đang học lớp 10, cứ một buổi đến trường, buổi còn lại phụ cha mẹ đi chăn bò. Một công đôi việc, Dan đồng thời dắt theo các em để tiện trông chừng cho cha mẹ yên tâm lên rẫy. Mỗi khi đi chăn bò, Dan thường mang theo gùi để nhặt phân khô. Trước những khốn khó của cuộc sống, nhiều gia đình người đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây hài lòng với việc con cái họ biết chăn bò và nhặt phân phụ cái ăn cho gia đình. Cứ thế những đứa trẻ nối đuôi nhau trở thành “cao bồi” bất đắc dĩ.
Em Rah Mi Dan chăn bò phụ cha mẹ |