Tuy nhiên, ngành này vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế trong số hóa, xu hướng phát triển bền vững.

Phát triển bứt phá

Ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Thứ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh tại hội thảo “Nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics”, với vị trí địa lý đặc biệt nằm trong khu vực phát triển năng động của thế giới, nơi luồng hàng tập trung giao lưu rất mạnh, Việt Nam được đánh giá có thế mạnh về địa kinh tế, rất thuận lợi để đẩy mạnh sản xuất, xuất khẩu và dịch vụ logistics.

Chính phủ Việt Nam đã xác định logistics là một ngành dịch vụ quan trọng trong cơ cấu tổng thể nền kinh tế quốc dân, đóng vai trò hỗ trợ, kết nối và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả nước.

Trong khuôn khổ hội thảo, Cục Xuất nhập khẩu cũng công bố Báo cáo Xuất nhập khẩu Việt Nam năm 2021.

Theo báo cáo, kim ngạch xuất khẩu của cả nước đạt 336,310 tỉ USD, tăng 19% so với năm 2020. Trong đó, 10 tỉnh dẫn đầu cả nước về kim ngạch xuất khẩu bao gồm: TPHCM, Bắc Ninh, Bình Dương, Thái Nguyên, Hải Phòng, Đồng Nai, Bắc Giang, Hà Nội, Hải Dương, Phú Thọ.

Dù xếp ở vị trí thứ 10 (tăng 3 bậc so với năm 2020) trong bảng xếp hạng các địa phương dẫn đầu nhưng Phú Thọ là địa phương có tỷ trọng cao nhất đạt 91,5% so với năm 2020 với giá trị 8,2 tỉ USD.

Trong khi đó, TPHCM là địa phương có tỷ trọng dẫn đầu cả nước, đạt 44,902 tỷ USD nhưng chỉ đạt tỷ trọng tăng 1,2% so với năm 2020.

Riêng Thủ đô Hà Nội đứng ở vị trí thứ 8 (tụt 1 bậc so với năm 2020, xếp sau Bắc Giang) của cả nước, đạt 15,5 tỷ USD nhưng cũng chỉ tăng 2,2% so với năm 2020.

10 tỉnh có tỷ trọng xuất nhập khẩu thấp nhất cả nước (tính từ trên xuống dưới), gồm: Tuyên Quang, Hà Giang, Cao Bằng, Đắc Nông, Ninh Thuận, Bắc Kạn, Sơn La, Lai Châu, Điện Biên. Trong đó, Điện Biên là tỉnh có tỷ trọng xuất khẩu thấp nhất cả nước, chỉ đạt 15,702 triệu USD, tăng trưởng âm lên tới 60,3%, tụt 3 bậc so với năm 2020.

Đáng chú ý, trong các tỉnh nằm cuối “bảng xếp hạng” có Bắc Kạn chỉ đạt 41,248 triệu USD nhưng lại có tỷ trọng tăng trưởng đạt tới 276,6% so với năm 2020, tăng 3 bậc theo thứ hạng.

Nhóm các tỉnh như Sơn La, Lai Châu dù vẫn có mức tăng trưởng tăng so với năm 2020 nhưng thứ hạng thống kê về kim ngạch xuất khẩu vẫn “giữ nguyên” vị trí thứ 61 và 62 so với cả nước.

Qua những con số trên có thể thấy, cả nước trong năm 2021 dù hứng chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 nhưng vẫn đạt tỷ trọng xuất khẩu tăng 19%.

Ảnh minh họa INT

Giàu tiềm năng

Đánh giá về thị trường logistics Việt Nam, ông Nguyễn Triều Quang, Giám đốc Khối Vận hành miền Bắc, Lazada logistics Việt Nam nhận định, thị trường logistics ở nước ta giàu tiềm năng và đang phát triển rất mạnh.

Năm 2023, Việt Nam lọt top 10 thị trường logistics mới nổi trên thế giới, đứng thứ tư Đông Nam Á và thứ 10 - theo bảng xếp hạng hằng năm của Agility.

Ông Quang cho rằng, Việt Nam đang hưởng lợi từ làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng, cùng tốc độ tăng trưởng kinh tế lạc quan. Vì thế, Việt Nam sẽ sớm trở thành “ngôi sao logistics” của châu Á trong thời gian tới.

Còn ông Đinh Hoài Nam, Giám đốc Phát triển kinh doanh, Công ty SLP Việt Nam cho hay, Việt Nam là nền kinh tế lấy sản xuất, xuất khẩu làm trung tâm, với tốc độ tăng trưởng của khu vực sản xuất được duy trì ở mức khoảng 9%/năm. Ngay cả trong thời kỳ Covid-19 lĩnh vực sản xuất của Việt Nam vẫn tăng trưởng từ 3 - 5% mỗi năm.

Ông Nam khẳng định, khối lượng xuất nhập khẩu của Việt Nam tiếp tục tăng, bất chấp sự gián đoạn chuỗi cung ứng trong đại dịch Covid-19.

Năm 2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 336 tỷ USD, tăng 18,9% so với cùng kỳ, trong đó 90% khối lượng hàng hóa được chuyên chở bằng đường biển.

Việt Nam cũng là điểm đến mới cho các nhà sản xuất hàng đầu thế giới, tuy nhiên, chi phí logistics còn cao. Năm 2022 chi phí này tại Việt Nam vào khoảng 16,8%, còn trung bình thế giới khoảng 10%. Đây là cơ hội cho các nhà cung cấp, phát triển dịch vụ logistics lớn của Việt Nam và thế giới.

Thay đổi để xứng tầm

Đánh giá về ngành logistics, ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, tốc độ tăng trưởng ngành logistics bình quân hằng năm từ 14 - 16%.

Theo bảng xếp hạng hằng năm của Agility, năm 2023 logistics là một trong những ngành tăng trưởng nhanh và ổn định nhất của Việt Nam.

Tuy nhiên, ngành logistics còn những hạn chế, yếu kém như: Chi phí dịch vụ logistics ở nước ta còn cao, việc đẩy mạnh liên kết giữa các doanh nghiệp logistics với nhau, giữa doanh nghiệp logistics và doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu còn yếu, chưa hình thành được mạng lưới các doanh nghiệp logistics có quy mô lớn, có năng lực dẫn dắt thị trường, thúc đẩy ngành logistics phát triển...

Theo ông Chinh, một trong những nguyên nhân của những hạn chế nêu trên là ứng dụng công nghệ số chưa thật sự đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển trong tình hình mới.

Phát triển logistics xanh, gắn với số hóa là xu hướng phát triển bền vững, tuy nhiên, theo khảo sát của Bộ Công Thương, hơn 66% số doanh nghiệp được khảo sát có chiến lược phát triển logistics xanh, nhưng chỉ có khoảng 31% có sử dụng năng lượng tái tạo trong các hoạt động kho bãi.

Bộ này đánh giá, việc thực hành các hoạt động vì mục tiêu phát triển bền vững vẫn chưa có được hiệu quả lan tỏa rộng lớn.

Để phát triển ngành logistics hiện đại, bền vững, ông Nguyễn Triều Quang, cho rằng, doanh nghiệp có thể tập trung đầu tư vào 3 điểm chính, gồm: Nâng cao trải nghiệm giao nhận hàng hóa từ mọi điểm chạm, ứng dụng công nghệ và chuẩn hóa quy trình để tối ưu hiệu suất vận hành, phát triển logistics xanh bền vững.

Để bắt nhịp thị trường, tiết kiệm được nhiều thời gian và tiền bạc từ số hóa, ông Trương Tấn Lộc, Giám đốc Marketing Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn nhấn mạnh, muốn hiệu quả thì không chỉ doanh nghiệp thay đổi, mà cơ quan quản lý cũng cần thay đổi.

Với các doanh nghiệp logistics, cần có sự chung tay giữa các doanh nghiệp trong ngành, hợp tác đồng hành cùng phát triển, tăng cường liên kết gia tăng tính cạnh tranh của dịch vụ logistics Việt Nam.

Doanh nghiệp cần thay đổi tư duy cũ sang lối tư duy mới, thay đổi cách làm cũ và cần sự đồng hành, sự ủng hộ, hợp tác của doanh nghiệp, giảm thiểu các rủi ro và đơn giản hóa quy trình trong xây dựng và phát triển giải pháp mới cho hệ thống logistics tại địa phương.

"Với các doanh nghiệp cảng biển tại Việt Nam, việc xây dựng hệ thống dữ liệu chung cho hệ thống cảng biển, kết nối với các cảng trong khu vực và trên thế giới sẽ góp phần tăng hiệu suất khai thác, tăng sức cạnh tranh của Việt Nam với các cụm cảng lân cận như Singapore hay Thái Lan, Hồng Kông", ông Lộc nêu ý kiến.