Động thái của Nga
Moscow đã tuyên bố rằng đang xem xét loại Taliban khỏi danh sách tổ chức khủng bố, từ đó mở đường cho việc công nhận chính phủ mới của Afghanistan và làm sâu sắc thêm mối quan hệ kinh tế, chính trị và an ninh với nước này.
Bộ Ngoại giao và Bộ Tư pháp Nga đã gửi công hàm tới Tổng thống Vladimir Putin đề nghị đưa Taliban ở Afghanistan ra khỏi danh sách các tổ chức bị cấm ở nước này.
Taliban được chỉ định là một thực thể khủng bố theo quyết định của Tòa án Tối cao Nga vào ngày 14 tháng 2 năm 2003.
"Phong trào này duy trì quyền lực thực sự ở Afghanistan, do đó, sáng kiến xóa tổ chức này khỏi danh sách bị cấm phản ánh thực tế thực tế", Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố hồi đầu tuần.
Kirill Semenov, nhà phân tích chính trị và chuyên gia của Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga chuyên về Trung Đông, nói với thông tấn Sputnik: "Giải pháp này hoàn toàn phù hợp. Chúng tôi thấy rằng Nga vẫn duy trì quan hệ với Afghanistan do Taliban lãnh đạo.
Nga có một đại sứ quán ở Afghanistan. Ngoài ra còn có đại diện của Taliban tại Đại sứ quán Afghanistan ở Moscow. Vì vậy, để tháo gỡ những trở ngại trên con đường hợp tác với Afghanistan, kể cả trong lĩnh vực kinh tế và chính trị, loại Taliban khỏi danh sách khủng bố có vẻ hợp lý".
Nước láng giềng của Nga, Kazakhstan cũng đã loại Taliban khỏi danh sách các tổ chức bị cấm từ cuối năm 2023. Chuyên gia này tin rằng các quốc gia khác ở Trung Á, cũng như Trung Quốc, cũng có khả năng làm điều tương tự.
"Quá trình này đang được tiến hành. Tôi tin đó là điều không thể đảo ngược. Và các nước sẽ dần bình thường hóa quan hệ với Afghanistan, bởi đất nước này tồn tại và hoạt động, vùng lãnh thổ này không thể bị coi là vùng xám.
Và ngược lại, các nước càng duy trì quan hệ với Taliban thì phong trào càng lan rộng, sẽ hành động phù hợp với các chuẩn mực của hệ thống luật pháp quốc tế", Semenov nói.
Khác biệt với tổ chức thánh chiến quốc tế
Mặc dù Taliban bị phương Tây miêu tả là những kẻ cực đoan tương tự như Al-Qaeda và IS, nhưng kể từ khi thành lập, phong trào này đã là một nhóm địa phương của Afghanistan khác với các tổ chức thánh chiến quốc tế.
Học giả Semenov lưu ý: "Phong trào Taliban nên tách khỏi các tổ chức khủng bố như IS hay al-Qaeda, những tổ chức ủng hộ thánh chiến toàn cầu, đồng thời tuyên truyền thực hiện các cuộc tấn công khủng bố trên khắp thế giới".
Taliban, còn được gọi là Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan, là một phong trào chính trị Hồi giáo và một tổ chức quân sự duy trì quyền lực trên hầu hết đất nước từ năm 1996 đến năm 2001.
Sau cuộc chiến dịch quân sự do Mỹ lãnh đạo vào Afghanistan năm 2001, Taliban tiếp tục kiểm soát một số tỉnh trong nước trong nhiều thập kỷ và đặt mục tiêu giải phóng dân tộc trong khi từ chối công nhận chính quyền Kabul trước đó.
Phong trào đã thiết lập một bộ luật và quy định Hồi giáo riêng cho cư dân sống trong lãnh thổ mà nó kiểm soát.
Trở lại nắm quyền vào tháng 8 năm 2021 sau khi Mỹ thất bại và vội vàng rút quân, Taliban đã thành lập chính phủ lâm thời và nội các gồm các bộ trưởng để lãnh đạo đất nước.
Tiểu vương Taliban, Sheikh Haibatullah Akhundzada, tái khẳng định địa vị của mình với tư cách là nhà lãnh đạo tối cao của Afghanistan, trong khi Mohammad Hasan Akhund được bổ nhiệm làm quyền thủ tướng.
Semenov lưu ý: "Họ đang cố gắng theo đuổi các chính sách định hướng xã hội.
Họ không thực hiện bất kỳ bước nào để làm xấu đi mối quan hệ với các nước láng giềng mà chỉ cố gắng bình thường hóa quan hệ và ngược lại, đưa quan hệ lên một tầm cao mới.
Họ cũng cố gắng phát triển công nghiệp và nền kinh tế, mặc dù nguồn lực rất hạn chế".
Chuyên gia này cũng thu hút sự chú ý đến sự tiến bộ của Taliban trong việc ngăn chặn các tổ chức Hồi giáo quốc tế, bao gồm al-Qaeda và IS trên lãnh thổ Afghanistan.
Ông nhấn mạnh: "Hoạt động của IS đã giảm bớt nhờ những nỗ lực của Taliban. Chắc chắn số vụ tấn công và tấn công khủng bố đã giảm đi 8 hoặc 5 lần.
Ngoài ra, IS đã mất tất cả các vùng lãnh thổ mà chúng cố gắng chiếm giữ, lợi dụng thời gian tạm dừng trong bối cảnh Mỹ rút quân khỏi Afghanistan. Vì vậy, Taliban đã cố gắng kiểm soát tình hình".
