Tuy nhiên trên thực tế, rất nhiều học sinh không đạt được mục tiêu đề ra. Các em chưa có kỹ năng viết văn tả cảnh, thụ động trông chờ sự gợi ý và chữa bài của thầy cô và các bạn khá giỏi.
Những lỗi chung thường gặp
Một yêu cầu học sinh cảm thấy khó khăn nhất đó là viết một số bài văn tả cảnh hoàn chỉnh. Nội dung bài viết của học sinh thường sơ sài không đúng trọng tâm. Khi tả cảnh các em không biết lựa chọn trọng tâm miêu tả nên thường thấy gì tả ấy, sa đà vào những cảnh thứ yếu.
Bài viết của học sinh thường mang tính liệt kê, kể lần lượt từng phần của cảnh không tả được sự đặc sắc nổi bật của cảnh. Những bài viết thể hiện được nội dung cơ bản thì na ná giống nhau, các em thường vận dụng rập khuôn theo gợi ý của thầy cô hoặc văn mẫu, các em không biết miêu tả cảnh ở trong không gian và thời điểm khác nhau. Cách tả thường ước lệ chung chung, hời hợt khiến người đọc có cảm giác các em tả cảnh mà các em chưa từng quan sát.
Học sinh chưa biết bộc lộ cảm xúc và sử dụng các biện pháp nghệ thuật khi miêu tả khiến bài viết thiếu hình ảnh, khô khan, thiếu chân thực độc đáo. Sự vật mà các em miêu tả thường ở trạng thái tĩnh không sống động.
Trong quá trình viết văn, học sinh sử dụng các kỹ năng chưa thành thạo. Các em không nắm được trình tự miêu tả, sắp xếp ý lộn xộn, diễn đạt còn lặp ý, không biết cách liên kết đoạn văn chính vì vậy nội dung thiếu logic, thiếu chặt chẽ.
Các em chưa biết sử dụng từ ngữ miêu tả vì vậy nội dung còn nghèo nàn, các em dùng từ thiếu chính xác không phù hợp với sắc thái biểu cảm. Học sinh thường viết câu không trọn ý hoặc quá dài dòng.
Lỗi dùng từ sai do không hiểu nghĩa của từ
Học sinh hay dung từ sai do không hiểu nghĩa của từ. Ví dụ các em viết: “Cảnh vật thiên nhiên trong đêm trăng thật tươi đẹp em cảm thấy quê em thật hiền hòa”. Câu này dùng sai từ “hiền hòa”, cần thay bằng từ “thanh bình”.
Hoặc câu “Sân trường to mênh mông thỏa thích cho chúng em chơi”; học sinh dùng “to mênh mông” là không phù hợp, cần thay cụm từ “to mênh mông” bằng “rộng thênh thang”
Lỗi dùng từ sai do không biết kết hợp
Ví dụ câu “Dòng sông quê hương đã để lại trong tôi bao nhiêu kỷ niệm nhưng tôi chẳng muốn dời xa”; từ “nhưng” nên thay bằng từ “nên”.
Viết câu còn lặp từ
Ví dụ: “Quê ngoại em là một vùng quê ven sông Hồng, quê ngoại em có đồng lúa rộng, quê ngoại em có một đầm sen nở hoa thơm ngát”.
Trong ví dụ trên ,học sinh đã lặp đi lặp lại “quê ngoại em” hướng dẫn các em có thể thay thế bằng các từ “nơi ấy” hoặc “nơi đó”.
Viết câu dài dòng hoặc chưa trọn ý
Ví dụ: “ Trong nhà em có rất nhiều thứ như là có ba cái giường có hai cái tủ một cái bàn và một cái ti vi”.
Hoặc “ Bên cạnh nhà em. Có một dòng sông trong vắt. Dòng sông rất dài”.
Trong câu thứ nhất học sinh viết quá rườm rà, dài dòng; ở câu thứ 2, các em lại chấm câu một cách tùy tiện.
So sánh hoặc dùng hình ảnh không phù hợp
Ví dụ 1: Những chiếc thuyền nan bồng bềnh trôi trên sông như những chiếc lá tre khô.
Ví dụ 2: Nhìn từ xa mái nhà như một bông hồng. Ngôi nhà được làm bằng ngói to.
Ngoài ra, khi làm bài, học sinh thường hay mắc lỗi khi tả liệt kê, kể lể, thiếu hình ảnh. Bài làm không đi đúng trọng tâm, lan man kể vào những cảnh thứ yếu. Có bài làm lại không biết xây dựng đoạn văn phát triển ý theo một logic hợp lý, diễn đạt còn chưa phù hợp. Cũng có bài không nắm được trình tự miêu tả, diễn đạt, dùng từ chưa phù hợp.
Nguyễn nhân mắc lỗi
Một số nguyên nhân cơ bản dẫn đến những hạn chế trên gồm: Vốn kiến thức và kinh nghiệm viết văn tả cảnh của học sinh còn hạn chế. Các em chưa có được những kiến thức về kiểu bài, học sinh không phân biệt được kể khác với tả.
Học sinh chưa có được kĩ năng quan sát thực tế cảnh vật, khả năng quan sát của học sinh không được thường xuyên rèn luyện, quá trình quan sát còn hời hợt thiếu định hướng, thiếu tinh tế chính vì vậy học sinh chưa tìm ra được đặc điểm nổi bật của cảnh để tả. Khả năng liên tưởng của học sinh còn hạn hẹp.
Các em chưa có được kĩ năng lập dàn ý phát triển ý xây dựng đoạn văn. Học sinh chưa biết liên kết đoạn thành bài.
Vốn từ ngữ của học sinh còn nghèo nàn, không hiểu nghĩa từ, dùng sai từ đồng nghĩa.
Học sinh chưa biết bộc lộ cảm xúc trong quá trình miêu tả, chưa viết được câu văn có hình ảnh, chưa biết sử dụng biện pháp tu từ đã học vào việc viết văn.
Nội dung phần lí thuyết tập làm văn giáo viên dạy chưa sâu, chưa chốt được kiến thức cho học sinh.
Bên cạnh đó, bản thân giáo viên chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp tìm ra cách thức giúp học sinh khắc phục yếu kém.
Chương trình sách giáo khoa hiện hành xây dựng chưa liền mạch còn có những bất cập khiến học sinh khó tiếp cận.
