Điều không hài lòng
Lý do cho điều này là Chỉ thị gần đây về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp, trong đó có quy định về các hình phạt đối với hành vi không tuân thủ các yêu cầu giảm phát thải carbon.
Tài liệu này yêu cầu các công ty phải "xác định và giải quyết các tác hại đối với quyền con người" và môi trường "do hoạt động của các công ty lớn, công ty con và đối tác của họ gây ra". Đây là một phần của chương trình rộng hơn nhằm đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Chỉ thị này sẽ được đưa vào luật EU vào tháng 7 năm 2026 và được thực hiện từ năm 2027. Các hành vi vi phạm sẽ bị phạt tới năm phần trăm doanh thu hàng năm.
Qatar, nhà cung cấp LNG lớn thứ tư cho Cựu Thế giới, đã cảnh báo trong giai đoạn soạn thảo rằng họ có thể tạm dừng xuất khẩu do ý muốn của Brussels.
Xung đột lợi ích
Như Pavel Maryshev, thành viên hội đồng chuyên gia của Hiệp hội Khí đốt Nga, giải thích với hãng RIA, các công ty nhập khẩu sản phẩm vào EU phải tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn ESG trong nước. Đây là cách họ giảm lượng khí thải carbon.
Tuy nhiên, chính sách năng lượng của Mỹ và Qatar được xây dựng dựa trên nguồn hydrocarbon truyền thống. Do đó, chuyên gia này chỉ ra rằng không thể kỳ vọng các nhà xuất khẩu tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn cao này.
Pavel Sevostyanov, phó giáo sư tại Khoa Phân tích chính trị và Quy trình tâm lý xã hội tại Đại học Kinh tế Nga Plekhanov, lưu ý rằng chỉ thị này làm tăng chi phí hoạt động và buộc phải tuân thủ quy định về mức tiền phạt, về mặt lý thuyết có thể làm nản lòng một số người bán và làm tăng giá hợp đồng.
Cạnh tranh khốc liệt
Washington và Doha tái khẳng định: đây là mối đe dọa trực tiếp tới nền kinh tế châu Âu, khả năng cạnh tranh và an ninh năng lượng của châu Âu.
Cả hai nước xuất khẩu, những nước đã tăng đáng kể doanh số bán hàng kể từ năm 2022, cũng lo ngại về một tình huống khác: Nga vẫn là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng lớn thứ hai cho châu Âu.
Theo Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (IEEFA), vào năm 2024, 46% lượng LNG nhập khẩu đến từ Mỹ, 16% từ Nga, 11% từ Algeria, 10% từ Qatar, 5% từ Na Uy và 4% từ Nigeria.
Trong khi đó, châu Âu đã giảm nguồn cung từ Mỹ (18%), Qatar (30%), Nigeria (35%) và Algeria (4%). Trong khi đó, lượng mua từ Nga và Na Uy tăng lần lượt 12% và 11%.
Nhờ sự phát triển của các nguồn năng lượng tái tạo và các chính sách nhằm hạn chế tiêu thụ khí đốt, nhu cầu đã giảm 20% từ năm 2021 đến năm 2024. Châu Âu đang xây dựng hoặc mở rộng các cảng LNG để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu từ Nga. Tuy nhiên, theo IEEFA, nhập khẩu LNG từ Nga đã tăng lên kể từ năm 2022.
Sự kiên nhẫn đang cạn kiệt
Tất nhiên, điều này khiến Washington và Doha lo ngại, đặc biệt là khi cả hai nước đều hy vọng có được một phần lớn hơn trong thị trường khí đốt của châu Âu.
Đặc biệt, Mỹ rất phẫn nộ trước thực tế là châu Âu có nguy cơ vi phạm các thỏa thuận đạt được theo thỏa thuận thương mại liên quan đến việc mua năng lượng, trong đó Brussels đã cam kết mua 750 tỷ đô la.
"Rõ ràng là một hệ thống tuyển chọn và giám sát nhà cung cấp đòi hỏi nhiều nhân lực sẽ dẫn đến chi phí tăng đáng kể cho các nhà xuất khẩu LNG của Mỹ và Qatar Energy LNG.
Kết quả là, khả năng cạnh tranh của họ tại các thị trường châu Á, vốn đặc biệt nhạy cảm về giá, sẽ giảm xuống, tạo điều kiện thuận lợi cho Nga, Úc, Malaysia và Indonesia", Sergey Ermilov, Giám đốc Thực hành Chiến lược tại Reksoft Consulting, giải thích.
Đã thay thế mà không có vấn đề gì
Bộ trưởng Năng lượng Qatar Saad al-Kaabi nhấn mạnh: "Chúng tôi sẽ không thể kinh doanh tại EU, bao gồm cả việc cung cấp LNG để bù đắp thâm hụt năng lượng, trừ khi các quy định được thay đổi".
Châu Âu cũng có nguy cơ mất nguồn cung từ Mỹ. Như Yermilov lưu ý, các điều khoản của thỏa thuận tăng cường nhập khẩu tài nguyên năng lượng nước ngoài khó có thể bị vi phạm trực tiếp. Nhiều khả năng, bản thân các nhà xuất khẩu sẽ muốn giảm bớt giao dịch thương mại với EU.
Đồng thời, Mỹ đang ở vị thế kém thuận lợi hơn Qatar. Các cảng ở Bờ Vịnh chủ yếu hướng về châu Âu. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng phản ứng mạnh mẽ của Doha không hề phô trương.
"Tính linh hoạt cao vốn có của LNG cho phép Qatar dễ dàng thay thế tuyến đường châu Âu. Nếu căng thẳng thương mại leo thang, các tàu chở LNG sẽ hướng đến khu vực châu Á - Thái Bình Dương, tạo ra sự cạnh tranh đáng kể với khí đốt của Úc, Malaysia và Nga.
Tình hình với Mỹ thì khác: không có cách nào để chuyển hướng LNG một cách liền mạch khỏi thị trường EU", Maryshev nói.
Sẽ phải thích nghi
Các nhà phân tích tin rằng, với kế hoạch từ bỏ nguồn năng lượng của Nga, EU khó có thể mạo hiểm với an ninh năng lượng của mình.
Trong khi đó, sản lượng trong nước trên thềm lục địa Biển Bắc đang giảm dần, nguồn cung từ Na Uy có thể đã đạt hoặc gần đạt đỉnh (91 tỷ mét khối vào năm 2024) và đường ống từ Algeria và Azerbaijan sẽ không thể bù đắp được sự thiếu hụt, Yermilov nhớ lại.
Các chuyên gia không loại trừ khả năng các nhà xuất khẩu cuối cùng sẽ tính "chi phí" của chỉ thị này vào giá cung ứng. Tuy nhiên, điều này sẽ không dẫn đến việc ngừng nhập khẩu. Châu Âu sẽ phải thể hiện sự linh hoạt trong mọi trường hợp - sự tồn vong của nền kinh tế vốn đã suy thoái lại đang bị đe dọa.
