Nguyên nhân gây bệnh
Quai bị gây nên do một loại virus ARN thuộc Rubulavirus trong họ Paramyxoviridae. Các nguyên nhân khác gây viêm tuyếm mang tai gồm virus vùi hạt cự bào (cytomegalovirus-CMV), virus á cúm type 1 và 3, virus cúm A (influenza A virus), coxsackievirus, virus ruột (enterovirus), virus gây suy giảm miễn dịch ở người (Human Immunodeficiency Virus-HIV), tụ cầu khuẩn, và các Mycobacterium không gây lao khác.
Các nguyên nhân gây viêm tuyến mang tai hiếm gặp khác có thể do ăn nhiều tinh bột, phản ứng thuốc (phenylbutazone, thiouracil, các thuốc chứa iốt) và các rối loạn chuyển hóa (như bệnh đái tháo đường, xơ gan và suy dinh dưỡng) có thể bị 2 lần.
Các biến chứng khác hiếm gặp hơn gồm viêm khớp, viêm tuyến giáp, viêm khớp xương hàm, viêm cầu thận, (glomerulonephritis), viêm cơ tim, xơ hóa nội tâm mạc, giảm tiểu cầu, thất điều tiểu não, viêm tủy cắt ngang, viêm đa dây thần kinh lan lên, viêm tụy cấp, viêm buồng trứng (oophoritis), và giảm thính lực.
Bệnh quai bị gây viêm tuyến mang tai.
Viêm tuyến nước bọt
Đặc thù của sưng tuyến nước miếng là sưng hai bên thường không đối xứng. Một vài bệnh nhân do tuyến nước miếng sưng lên rất to làm cằm, cổ bạnh ra gây biến dạng cả khuôn mặt. Da vùng tuyến nước miếng sưng, không đỏ, bóng, căng tuy nhiên khi sờ vào vùng da đó sẽ thấy nóng và bệnh nhân rất đau.
Có ba vị trí đau điển hình của bệnh quai bị trong triệu chứng viêm tuyến nước miếng là góc thái dương- hàm, góc xương hàm dưới và điểm mỏm xương chũm . Một số người bệnh bởi vì đau nên khó ăn, khó nuốt, khó nhai. Thông thường sốt sẽ kéo dài trong khoảng 10 ngày, sau khi hết sốt thì triệu chứng sưng tuyến nước miếng sẽ giảm dần.
Đặc thù nổi bật của viêm tuyến nước miếng bởi vì virus quai bị là không bị hóa mủ, một đặc thù rất cần được lưu tâm trong chẩn đoán bệnh quai bị.
Viêm tinh hoàn
Viêm tinh hoàn bởi vì virus quai bị thông thường hay tấn công vào lứa tuổi đang dậy thì và cả lứa tuổi trưởng thành. Có tỷ lệ khoảng từ 10 – 30% người bệnh kèm theo viêm tinh hoàn. Đặc thù nổi bật của viêm tinh hoàn là thường xảy ra một bên, xác suất viêm tinh hoàn 2 bên gặp ít hơn. Sau khi viêm tuyến nước miếng khoảng 5 – 7 ngày thì xảy ra viêm tinh hoàn.
Người bệnh sẽ thấy sốt trở lại, thỉnh thoảng thân nhiệt còn tăng hơn lúc ban đầu của viêm tuyến nước miếng. Tinh hoàn đau, sưng to. Khi sờ vào tinh hoàn thấy mật độ chắc và nhìn thấy da bìu bị phù nề rõ rệt, đỏ,căng, bóng. Ngoài ra, có thể xuất hiện kèm theo viêm thừng tinh hoàn,viêm mào tinh hoàn, thậm chí xuất hiện ra tràn dịch màng tinh hoàn trong các trường hợp bệnh đã rất nặng.
Xem thêm: Khi bị quai bị phải kiêng những gì?
Bệnh viêm tinh hoàn kéo dài từ 3 – 5 ngày thì hết sốt. Tinh hoàn cũng giảm dần độ sưng nề và sẽ giảm đau khoảng 3 – 4 tuần lễ sau đó mới hết đau và sưng.
Viêm tinh hoàn gây hậu quả teo tinh hoàn: Để biết mình có bị teo tinh hoàn hay không thì nên theo dõi khoảng vài tháng mới có thể kiên cố. Cũng không nên quá lo sợ về bệnh của mình vì tỷ lệ teo tinh hoàn do virus quai bị gây ra rất thấp, cũng chỉ khoảng 0,6% mà thôi.
Bệnh quai bị tuy lành tính nhưng nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách có thể gây biến chứng viêm tinh hoàn ở nam giới có thể dẫn đến vô sinh.
Nếu bị teo tinh hoàn một bên thì tất cả chức năng của tinh hoàn còn lại sẽ vẫn hoạt động bình thường, nhưng nếu mà bị teo cả 2 bên tinh hoàn thì sẽ gây ảnh hưởng cực lớn đến hoạt động sinh dục và sinh sản.
Viêm buồng trứng
Ngoài biến chứng viêm tinh hoàn ở con trai thì ở phụ nữ khi bị quai bị cũng có xác xuất bị viêm buồng trứng; cho rằng chiếm tỷ lệ thấp hơn.
Viêm não, viêm tụy, viêm màng não cũng có khả năng gặp trong bệnh quai bị nhưng không nhiều. Mặc dù tỷ lệ những bệnh này mắc phải trong viêm quai bị là tương đối thấp nhưng rất nguy hiểm,có xác xuất đe dọa đến tính mệnh của người bệnh nên cần vô cùng cảnh giác.
