Bên cạnh đó, Đoàn công tác còn tiếp nhận những kiến nghị các nội dung cần bổ sung, sửa đổi trong Luật Giáo dục đại học. Trong đó, nhấn mạnh đến thực trạng và những tồn tại về việc thành lập và hiệu quả hoạt động của Hội đồng đại học, Hội đồng trường, Hội đồng quản trị; những khó khăn, tồn tại trong việc thực hiện quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục ĐH cùng những kiến nghị, đề xuất các giải pháp cụ thể về cơ chế, chính sách, quy định pháp luật nhằm thực hiện tốt quyền tự chủ của cơ sở giáo dục ĐH.
Nhiều vấn đề cấp bách của giáo dục ĐH được tháo gỡ
GS.TS Trần Văn Nam – Giám đốc ĐH Đà Nẵng - cho biết: “Luật Giáo dục đại học về cơ bản đã cho phép tháo gỡ nhiều vấn đề cấp bách và tác động tích cực để đổi mới hệ thống giáo dục ĐH, nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực cho sự phát triển đất nước. Đáng quan tâm nhất trong các quy phạm pháp luật được ghi nhận tại Luật Giáo dục đại học là việc trao tự chủ cho các trường ĐH, các quy định về kiểm định chất lượng giáo dục, quy định cho phép nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực giáo dục; quy định các mô hình giáo dục phi lợi nhận và giáo dục lợi nhuận…
Chính những điểm sáng của Luật Giáo dục đại học đã tạo cơ hội thúc đẩy các trường nâng cao hiệu quả quản lý để xây dựng thương hiệu chất lượng, đảm bảo sự phát triển lâu dài, góp phần thay đổi bộ mặt chung của giáo dục đại học thời gian qua.
Tuy nhiên, Luật Giáo dục đại học quy định Chính phủ thực hiện công nhận kết quả xếp hạng đại học là chưa phù hợp với xu thế chung của thế giới và có thể sẽ tạo ra sự nghi vấn của dư luận xã hội về sự trung thực của kết quả xếp hạng.
“Trên thực tế, xếp hạng là một công cụ để tạo thêm động lực cạnh tranh giữa các trường, cung cấp cho xã hội một kênh thông tin tham khảo, không nhất thiết phải là một công cụ quản lý về giáo dục của Nhà nước” - GS Trần Văn Nam đặt vấn đề.
Cũng theo GS.TS Trần Văn Nam, ở nước ta hiện nay, nhân lực là nguồn lực mà các doanh nghiệp gần như không có trách nhiệm trong việc đào tạo ra các kỹ sư, cử nhân. Đây là gốc rễ của vấn đề làm cho sự nghiệp đào tạo nhân lực, đào tạo đại học ở nước ta không phát triển.
Trong khi đó, thực tế chứng minh những thành công ở nhiều quốc gia như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, sự thịnh vượng bắt nguồn từ việc đầu tư và làm giàu vốn con người, … Phát triển con người, đào tạo nhân lực thành công có vai trò rất lớn từ cộng đồng doanh nghiệp và xã hội có những chế tài để doanh nghiệp tham gia vào sự nghiệp đào tạo nhân lực hiệu quả. Vì vậy, nên có riêng một chương về doanh nghiệp trong công tác đào tạo nguồn nhân lực.
Tự chủ đại học của ĐH vùng
Ngoài một số kiến nghị các nội dung cần bổ sung, sửa đổi trong Luật Giáo dục đại học như nên có một chương riêng về doanh nghiệp trong công tác đào tạo nguồn nhân lực, một số đề nghị điều chỉnh, bổ sung cụ thể các điều khoản trong Luật.
Đại diện các đại biểu đến từ các trường thành viên của ĐH Đà Nẵng còn góp ý nhiều về tự chủ đại học, nhất là với đặc thù của ĐH vùng – mô hình ĐH hai cấp như ĐH Đà Nẵng hiện nay - trong đó nhấn mạnh về tự chủ tài chính, các chính sách đối với SV, vai trò của Hội đồng trường…
PGS.TS Nguyễn Mạnh Toàn – Hiệu trưởng trường ĐH Kinh tế, ĐH Đà Nẵng - cho rằng: Trong tự chủ tài chính, cần phân biệt chi thường xuyên và chi đầu tư. Đối với những trường ĐH thực hiện tự chủ, phần chi thường xuyên sẽ do nhà trường đảm bảo, nhưng nhà nước cũng phải thực hiện đầu tư có trọng điểm, đầu tư lớn thì mới thúc đẩy được sự phát triển, tạo sự lớn mạnh của nhà trường. Nhà nước chỉ nên quan tâm đến hai đối tượng: Nhân tài và SV nghèo, đối tượng chính sách, phần còn lại người học phải tự lo. Nếu chúng ta cứ đầu tư dàn trải thì sẽ kéo chất lượng đi xuống.
Về quyền tự chủ của ĐH vùng, PGS.TS Đoàn Quang Vinh – Phó GĐ ĐH Đà Nẵng - đặt vấn đề: Với Luật Giáo dục đại học, quyền tự chủ của ĐH vùng đã giảm sút rất nhiều và gần như tương đương với các trường độc lập khác trực thuộc Bộ. Trong khi đó, nếu các trường thành viên của ĐH vùng đều thực hiện quyền tự chủ thì vai trò của ĐH vùng lúc ấy sẽ như thế nào?
Về vấn đề này, GS.TS Trần Văn Nam cho rằng một khi các trường ĐH thành viên thực hiện tự chủ thì ĐH Đà Nẵng cũng phải thực hiện tự chủ, mô hình ĐH vùng lúc đó sẽ phải có những thay đổi. Hiện nay, ĐH Đà Nẵng xác định cơ quan ĐH vùng đừng để trở thành một cấp trung gian mà phải tập trung làm chính sách, giám sát và quản lý chung.
Ông Phan Thanh Bình – Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội - nhận định: Tự chủ đại học, trước hết phải là vấn đề nhận thức. Chúng ta cứ nói đến tự chủ về cơ cấu tổ chức, nhân sự, học thuật tài chính nhưng đó chỉ là những điều kiện cho cái lớn hơn, đó chính là môi trường cho sự sáng tạo.
Tự chủ đại học phải tạo được môi trường cho những người có trình độ phát huy được khả năng, sự sáng tạo của mình. Khi được đáp ứng các điều kiện để sáng tạo thì sẽ có sản phẩm giúp các trường tăng nguồn lực.
Nhà nước sẽ vẫn có trách nhiệm đầu tư cho các ĐH trọng điểm dù các trường đó thực hiện tự chủ đại học. Mô hình ĐH vùng vẫn rất cần nếu đặt trong bối cạnh toàn cầu hóa và cạnh tranh, hội nhập quốc tế hiện nay.
Và trong tự chủ đại học, chúng ta phải nhấn mạnh đến trách nhiệm giải trình với xã hội nhưng cũng chú trọng đến trách nhiệm tương đối với cộng đồng. Do đó, là một ĐH thành viên thực hiện tự chủ đại học thì phải tính trong sự phát triển tổng thể chung của ĐH vùng.
