Trên cơ sở phân tích hai tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của Nguyễn Minh Châu và Một người Hà Nội của Nguyễn Khải, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.
Hướng dẫn:
a. Đặt vấn đề:
- Giới thiệu nền văn học đổi mới sau 1975
- Những gương mặt tiêu biểu : Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Khải…
- Giới thiệu ý kiến nhận định về hai nhà văn trên : “cùng là những gương mặt tiêu biểu của nền văn học đổi mới sau 1975 nhưng Nguyễn Minh Châu thì tiếp cận, khám phá con người thiên về phương diện đạo đức, còn Nguyễn Khải lại tiếp cận, khám phá con người thiên về phương diện văn hóa”.
b. Giải quyết vấn đề:
- Bối cảnh lịch sử, văn học dẫn đến yêu cầu nền văn học sau 1975 phải đổi mới.
- Những đặc điểm chung nhất của nền văn học đổi mới sau 1975 ; một số thành tựu tiêu biểu.
- Phân tích khái quát quá trình đổi mới của hai tác giả : Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Khải :
+ Phân tích truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu, tập trung làm rõ nhân vật người đàn bà hàng chài ở phương diện đạo đức.
+ Phân tích truyện ngắn Một người Hà Nội – Nguyễn Khải, tập trung làm nhân vật bà Hiền ở phương diện văn hóa.
- Về ý kiến nêu trong đề bài :
+ Nguyễn Minh Châu thì tiếp cận, khám phá con người thiên về phương diện đạo đức : đây là ý kiến đúng ; có thể phân tích làm rõ qua hình tượng nhân vật người đàn bà hàng chài trong Chiếc thuyền ngoài xa ; đó là người vợ rất mực thương chồng, người mẹ rất mực thương con, người phụ nữ giàu lòng vị tha và đức hi sinh, hiểu thấu lẽ đời mặc dù bản thân ít học.
+ Nguyễn Khải lại tiếp cận, khám phá con người thiên về phương diện văn hóa : đây là một ý kiến hay ; có thể phân tích làm rõ qua nhân vật bà Hiền ; bà Hiền là một chuẩn mực văn hóa của người Hà Nội ; bà là người thể hiện, lưu giữ, phát huy văn hóa Hà Nội, văn hóa từ trong cách ăn mặc, đi lại, trong cách dạy con cái đến tư tưởng, quan điểm sống và các mối quan hệ xã hội, nghề nghiệp … ; một hạt bụi vàng của đất Kinh kì.
- Ý kiến phản biện của bản thân :
+ Là hai ý kiến đúng, sâu sắc ;
+ Tuy nhiên cần lưu ý : hai phương diện đạo đức và văn hóa có ranh giới rất mong manh, đôi khi chuyển hóa, thâm nhập lẫn nhau, có những cái đạo đức nằm trong văn hóa, có những cái văn hóa nằm trong đạo đức. Sự phân biệt văn hóa và đạo đức chỉ là tương đối.
- Tiểu kết về những phương diện đổi mới của Nguyễn Minh Châu và Nguyễn Khải.
c. Kết thúc vấn đề:
Nguyễn Minh Châu và Nguyễn Khải là hai nhà văn lớn của nền văn học dân tộc. Mỗi người có một phong cách sáng tác khác nhau nhưng cả hai đã có những đóng góp lớn vào công cuộc đổi mới của nền văn xuôi Việt Nam sau 1975.
