Tình trạng người lao động bị mất, giảm việc làm có thể xảy ra nhiều hệ lụy, vì vậy, chính sách hỗ người lao động cần chú trọng nhiều hơn vào đào tạo, nhằm duy trì việc làm một cách bền vững, tăng khả năng chống chịu trước những thách thức thay đổi.

Lao động thất nghiệp gia tăng

Theo số liệu thống kê gần nhất của Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, toàn TP Hà Nội có 43.574 người lao động nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp, tăng 32% (tăng 33.000 người). Trong đó, số người có quyết định hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp là 42.892 người, tăng 31% so với cùng kỳ (tăng 32.678 người). Mức hưởng trợ cấp thất nghiệp bình quân là 3.952.409 đồng/người/tháng, lượng người đăng ký tăng mạnh, thậm chí cao hơn cả lúc đại dịch.

Từ thực tế công tác kết nối cung, cầu lao động tại thị trường Hà Nội, ông Vũ Quang Thành - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội - đánh giá, trong thời điểm này, cả doanh nghiệp và người lao động đều khó khăn. Về phía doanh nghiệp là thiếu đơn hàng, ảnh hưởng từ tình hình chung bao gồm chính sách tiền tệ; sức mua sụt giảm; chi phí sản xuất tăng cao; giá nguyên liệu tăng mạnh...

Hơn hết, sau đại dịch Covid-19, doanh nghiệp phải chống đỡ thời gian dài, để cải thiện tình trạng khó khăn, họ phải thực hiện nhiều biện pháp trong đó có chuyển đổi cơ cấu lao động. Khi doanh nghiệp bị ảnh hưởng thì người lao động bị liên đới nhiều nhất. Đặc biệt, trong lĩnh vực như dệt may, da giày, chế biến gỗ… người lao động trong các ngành này bị sa thải, đột ngột thất nghiệp.

Ông Vũ Quang Thành chia sẻ thêm, tại Hà Nội, qua thống kê thì số lượng lao động mất việc do doanh nghiệp cắt giảm không quá nhiều. Với nhóm lao động lớn tuổi, trình độ thấp, Trung tâm đã tiếp cận để hỗ trợ họ ngay từ khi doanh nghiệp thông báo cắt giảm.

Với những lao động nghỉ việc vì lương thấp đến làm thủ tục nhận chính sách bảo hiểm thất nghiệp, đơn vị đã tư vấn, giới thiệu đến các doanh nghiệp tuyển dụng vị trí việc làm phù hợp. Với lao động giản đơn, trình độ thấp sẽ được tư vấn để có thể học nghề, trang bị nghề nghiệp phù hợp.

“Ở góc độ rộng hơn, các chính sách hỗ trợ người lao động trong bối cảnh này cần sát hơn, cũng như cần các chương trình xúc tiến thương mại, kích cầu nội địa… để hỗ trợ doanh nghiệp. Ngoài ra, vốn, giá nguyên vật liệu đầu vào cũng rất cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng phục hồi. Từ đó, người lao động sẽ có công ăn, việc làm” - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội chia sẻ.

Ảnh minh họa ITN.

Chú trọng đào tạo, duy trì việc làm cho người lao động

Mặc dù thời gian qua, Nhà nước đã có nhiều chính sách kịp thời hỗ trợ người lao động, song, ông Lê Đình Quảng - Phó Trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam - cho rằng, cần hoàn thiện theo hướng hỗ trợ nhiều hơn nữa, chú trọng vào đào tạo, duy trì việc làm cho người lao động một cách bền vững, chứ không chỉ trợ cấp tiền cho họ khi mất việc làm.

Bên cạnh đó, chính sách bảo hiểm thất nghiệp cũng cần hướng tới đảm bảo việc làm, hỗ trợ nâng cao tay nghề cho người lao động. Ngoài ra, vẫn cần có chính sách hỗ trợ trực tiếp để người lao động bị mất việc làm có điều kiện đảm bảo cuộc sống, đặc biệt là chính sách về tiền lương, thu nhập, tránh tình trạng khi mất việc không đủ tiền duy trì cuộc sống, họ buộc phải rút bảo hiểm xã hội một lần.

“Mất việc, tìm việc làm đã khó, việc làm có thu nhập như cũ thì càng khó khăn hơn. Trong khi chi phí đời sống phục vụ sinh hoạt gia đình càng ngày càng cao. Nhiều người trong số họ buộc phải hưởng bảo hiểm xã hội một lần, nhận trợ cấp thất nghiệp mà không đủ thời gian, điều kiện để học nghề mới. Vì vậy, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp cần hoàn thiện để hỗ trợ thêm cho người lao động, giúp họ có điều kiện quay trở lại thị trường lao động khi mất việc làm”, ông Lê Đình Quảng nhấn mạnh.

Cũng theo ông Lê Đình Quảng, để phục hồi thị trường lao động, thời gian qua, Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động một cách quyết liệt, đồng bộ, kịp thời, tổng thể. Quốc hội đã có 9 Nghị quyết chuyên đề liên quan đến phục hồi kinh tế giảm khó khăn cho doanh nghiệp. Chính sách hỗ trợ này giúp thị trường lao động phát triển nhẹ mặc dù chỉ số phát triển kinh tế không thuận lợi, đặc biệt cân đối được các vấn đề lớn của thị trường lao động, chuyển dịch cơ cấu lao động theo hướng tích cực.

Nhằm tiếp tục chia sẻ, giảm bớt khó khăn cho đoàn viên công đoàn, người lao động bị giảm thời gian làm việc, chấm dứt hợp đồng lao động do doanh nghiệp bị cắt, giảm đơn hàng, Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam mới đây, đã có quyết định tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ đoàn viên công đoàn, người lao động bị giảm thời gian làm việc, chấm dứt hợp đồng lao động do doanh nghiệp bị cắt, giảm đơn hàng theo Nghị quyết số 06/NQ-TLĐ.

Theo đó, lao động bị giảm giờ làm việc hàng ngày, giảm số ngày làm việc trong tuần hoặc trong tháng; ngừng việc từ 14 ngày trở lên mà có thu nhập thấp hơn lương tối thiểu vùng ghi trong hợp đồng thì được hưởng 1 triệu đồng. Người tạm hoãn hợp đồng, nghỉ việc không lương từ 30 ngày trở lên (trừ lý do cá nhân) nhận 2 triệu đồng. Lao động mất việc nhưng không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp dự kiến được hỗ trợ 3 triệu đồng.