Từ láng giềng thân thiện
Nga và Phần Lan được kết nối bởi một lịch sử chung với nhiều thập kỷ láng giềng, hợp tác tốt. Giữa các nhà lãnh đạo của cả hai nước, theo quy định, gặp nhau hai lần một năm với những cuộc đối thoại chính trị hoàn toàn tin cậy.
Vào ngày 9/4, ông Putin và ông Niinisto đã tiến hành các cuộc đàm phán bên lề Diễn đàn Quốc tế Bắc Cực “Bắc Cực - Lãnh thổ của Đối thoại” ở St.Petersburg. Khi đó, thảo luận về chủ đề trừng phạt, Tổng thống Phần Lan nhấn mạnh rằng, lệnh trừng phạt của EU đối với Nga chỉ có thể được dỡ bỏ sau khi nguyên nhân dẫn đến lệnh trừng phạt được gỡ bỏ. Đó là khi tình hình xung quanh vấn đề Crưm và Donbass được bình thường hóa.
Lần này cũng vậy, ông Putin và ông Niinisto đã đưa ra vấn đề trừng phạt trong bối cảnh Helsinki giữ vai trò Chủ tịch của Liên minh châu Âu. Quan hệ với EU đang là sự quan tâm ngày càng tăng đối với Matxcơva - một thành phần mới của Cơ quan Hợp tác với châu Âu vừa được trình làng sẽ bắt đầu đi vào hoạt động từ ngày 1/11. Như ông Putin đã nói trong cuộc họp báo sau cuộc hội đàm, Matxcơva kỳ vọng rằng “lãnh đạo mới của EU sẽ thể hiện thái độ tích cực đối với việc duy trì quan hệ đối tác cùng có lợi”.
Về quan hệ song phương, hai Tổng thống đã thảo luận về hợp tác trong các lĩnh vực thương mại, kinh tế, đầu tư, liên vùng, môi trường và nhân đạo. Năm 2018, doanh số thương mại giữa hai nước tăng 19% so với năm trước, đạt 14,8 tỷ USD. Tuy nhiên, đã có một cuộc suy thoái trong nửa đầu năm nay do các lệnh trừng phạt của EU. Mối quan tâm đặc biệt về năng lượng khiến Tập đoàn Fortum của Phần Lan trở thành nhà đầu tư lớn nhất trong nền kinh tế Nga, khi đầu tư hơn 5 tỷ euro vào các dự án chung. Và dự án đầu tư quan trọng nhất của Nga ở Phần Lan là việc xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân Hanhikivi.
Matxcơva và Helsinki mở rộng hợp tác trong lĩnh vực sinh thái. Theo ông Putin, vào tháng 9, đại diện của khoảng 30 khu vực của Nga sẽ đến Phần Lan để “trao đổi kinh nghiệm trong lĩnh vực môi trường”. Khả năng thu hút các công nghệ Phần Lan để sử dụng chất thải rắn đô thị cho Nga đang được nghiên cứu.
Ông Putin và ông Niinisto cũng chú ý đến sự tương tác của hai nước ở Bắc Cực, vai trò chiến lược đã tăng lên đáng kể khi đối mặt với biến đổi khí hậu. Thật vậy, Phần Lan đã không thành công trong việc hiện thực hóa giấc mơ hoành tráng của mình là triệu tập Hội nghị Thượng đỉnh Bắc Cực trong thời gian làm Chủ tịch Hội đồng Bắc Cực (AU) vì Mỹ và Canada không tham gia.
Tuy nhiên, ý tưởng của Phần Lan được Nga chia sẻ. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Lavrov cam đoan tại một cuộc họp cấp bộ trưởng ở Rovaniemi, trong nhiệm kỳ Tổng thống Nga năm 2021, rằng “sự liên tục của chương trình nghị sự ở Bắc Cực” sẽ được bảo đảm. Rốt cuộc, Nga ủng hộ ý tưởng tổ chức một hội nghị thượng đỉnh của các quốc gia Bắc Cực khi các điều kiện tiên quyết cần thiết cho việc này đã chín muồi.
Đến “cầu nối” trong quan hệ Nga - EU
Không phải ngẫu nhiên, vừa rời Paris, Tổng thống Nga đã đến Helsinki. Châu Âu vừa có ban lãnh đạo mới, lẽ dĩ nhiên cũng sẽ có những chính sách mới.
Phóng viên đặc biệt của tờ Kommersant Andrei Kolesnikov viết: “Thực tế là vào đêm trước chuyến thăm Phần Lan của V.Putin, Tổng thống Phần Lan đã gặp gỡ các đại sứ ở nhiều quốc gia khác nhau và nói rằng Nga chắc chắn là một cường quốc (ông đã làm điều này thậm chí sớm hơn cả Emmanuel Macron trên Twitter của mình). Thậm chí không có ai phản đối ông ta, nhưng ông ta dường như đang kiếm cớ: Vâng, anh ấy biết rằng GDP của Nga cũng chỉ gần với Bỉ và Hà Lan. Theo các chỉ số này, các cường quốc phải là Trung Quốc và Hoa Kỳ. Nhưng Nga gần đây đã thể hiện mình là đất nước vĩ đại trong lĩnh vực quân sự, cũng như quan điểm chính trị, và do đó “lọt” vào tam giác của các siêu cường Hoa Kỳ - Trung Quốc - Nga”.
Nhận định về quan hệ Nga - Phần Lan, bà Katerina Labetskaya - nhà nghiên cứu hàng đầu tại Viện Nghiên cứu quốc tế và quan hệ quốc tế mang tên Primakov nhấn mạnh: “Quan hệ Nga - Phần Lan trên đường đua Bắc Cực thể hiện sự ổn định, hiểu biết và lợi ích chung trong việc duy trì sự cân bằng tự nhiên mong manh ở mức độ cao”.
Cũng theo lời bà Katerina Labetskaya, giờ đây, khi Phần Lan tiếp quản vị trí Chủ tịch Liên minh châu Âu, Helsinki có thể sẽ cố gắng đạt được “vòng nguyệt quế” của mình trong việc thúc đẩy chiến lược Bắc Cực của EU. Trong nhiệm kỳ Chủ tịch của AU, Phần Lan đã không thành công về nhiều mặt, thành công của nhiệm kỳ này sẽ phụ thuộc rất nhiều vào khả năng của Helsinki trong việc hài hòa các mối quan hệ Nga - EU.
