Giấc mơ trên bục giảng

Tiến sĩ Tăng Văn Thòn (43 tuổi) đang là giảng viên của Trường Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer Nam bộ và Nhân văn (thuộc Trường ĐH Trà Vinh). Ông là người bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ở nước ngoài và về quê nhà công tác cho đến nay.

Xuất thân trong gia đình dân tộc Khmer ở huyện Trà Cú (tỉnh Trà Vinh cũ), ngay từ những ngày thơ bé, cậu bé Tăng Văn Thòn đã phần nào ý thức được con đường học vấn và tầm quan trọng của việc lan toả tri thức, giữ gìn tiếng nói, chữ viết của dân tộc.

Để đạt được điều này, Tiến sĩ Thòn đã vượt qua không ít khó khăn. “Ngày còn nhỏ, tôi chưa nghĩ nhiều đến cách sống hay sự nghiệp. Nhưng đến khi học THCS, tôi đã biết ước mơ của mình là trở thành một nhà giáo”, Tiến sĩ Thòn kể.

Nhưng cuộc đời không như ý, học xong lớp 9, cậu học trò Tăng Văn Thòn phải ngừng việc học tập vì hoàn cảnh gia đình. Nhưng điều này không cản trở được giấc mơ theo đuổi con đường học vấn. Dù nhanh hay chậm, sớm hay muộn, cậu bé Thòn ngày ấy vẫn cháy rực nhiệt huyết học tập.

Năm 2000, ông xuất gia để tu học theo phong tục của dân tộc Khmer. Tám năm trong chùa, ông được các nhà sư truyền dạy tiếng nói, chữ viết Khmer. Cũng trong thời gian này, ông học bổ túc văn hoá từ lớp 10, quyết tâm lấy được tấm bằng THPT.

“Lúc ấy, tôi đặt lấy mục tiêu là phải thực hiện được ước mơ làm nghề giáo, và cố gắng học không ngừng nghỉ. Tôi phấn đấu học 3 buổi/ngày (sáng Pali - Khmer - Phật học; chiều bổ túc văn hóa, tối học tiếng Anh).

Có những đêm, tôi phải đi bộ một mình từ chùa Ông Mek về chùa Hang sau khi kết thúc lớp tiếng Anh. Những lúc này, tôi càng quyết tâm với con đường mình đã chọn”, tiến sĩ Thòn nhớ lại.

Một động lực nữa khiến Tiến sĩ Thòn kiên định với sự nghiệp giáo dục là những câu nói ông thường nghe khi ấy: “Học tiếng Khmer nhiều cũng không làm được gì”.

Bảo vệ luận án ở nước ngoài

Tốt nghiệp THPT vào năm 2007, Tiến sĩ Thòn thi đỗ và theo học hệ Cao đẳng của Trường ĐH Trà Vinh, chuyên ngành Văn hóa Khmer Nam Bộ. Giấc mơ giảng đường ngày càng gần, ông càng say mê học tập, nghiên cứu. Thành quả là sau khi tốt nghiệp, ông được giữ lại trường và tiếp tục học lên Đại học, chuyển sang ngạch giảng viên rồi học Thạc sĩ.

Thành tựu của ông không dừng lại khi đến tháng 7/2023, ông bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Vương quốc Campuchia (theo chương trình học bổng diện Hiệp định giữa hai quốc gia Việt Nam và Campuchia).

Đáng nói, ông hoàn thành chương trình học trước 8 tháng so với kế hoạch, ngay ở thời điểm chông gai nhất. “Hai năm đầu nghiên cứu sinh ở Campuchia là lúc xảy ra đại dịch Covid-19. Vợ con tôi nhiễm bệnh mà mình thì không thể trở về nước. Không thể làm gì được hơn, tôi chỉ biết lao vào học tập, nghiên cứu”, Tiến sĩ Thòn kể.

Hoàn thành mục tiêu lấy bằng Tiến sĩ, ông Thòn trở về Trường ĐH Trà Vinh, tiếp tục sự nghiệp giảng dạy ngôn ngữ, văn hóa Khmer. Sau nhiều năm miệt mài, ông đã trả lời được câu hỏi mà ông thường nghe: “Học tiếng Khmer nhiều cũng không làm được gì”.

Đến nay, ông đã giảng dạy hàng trăm sinh viên hệ chính quy và vừa học vừa làm. Nhiều sinh viên của ông đã tốt nghiệp, công tác tại các cơ quan tỉnh, thành ở Đồng bằng sông Cửu Long. Một số tiếp tục giảng dạy chữ Khmer cho thế hệ sau, thậm chí có sinh viên tốt nghiệp và trở thành phiên dịch viên cho doanh nghiệp nước ngoài.

"Khi giảng dạy ngôn ngữ Khmer tại Trường ĐH Trà Vinh, tôi luôn xác định phải nắm rõ trình độ của sinh viên. Bởi khi xét tuyển vào đại học, các em không được kiểm tra đầu vào về Khmer ngữ, không xếp lớp riêng những em đã và chưa biết Khmer ngữ. Đồng thời, tôi phải cập nhật thường xuyên về đổi mới toàn diện trong giáo dục của Đảng và Nhà nước trong thời đại mới”, Tiến sĩ Thòn chia sẻ.

Quá trình, nghiên cứu, giảng dạy, Tiến sĩ Thòn đúc kết: việc bảo tồn tiếng nói, chữ viết Khmer có ý nghĩa quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa, nó có thể khẳng định niềm tự hào dân tộc và duy trì truyền thống lâu đời của cộng đồng người Khmer Nam Bộ. Ông cho rằng, ngôn ngữ và chữ viết không chỉ là phương tiện giao tiếp, mà là cầu nối truyền tải tri thức, tín ngưỡng, nghệ thuật...

“Bảo tồn tiếng nói, chữ viết chính là góp phần tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững, giúp thế hệ trẻ người Khmer hội nhập mà không mất đi bản sắc riêng”, Tiến sĩ Thòn nhận định.

Từ năm 2020, Tiến sĩ Tăng Văn Thòn đảm nhiệm thêm chức danh Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc gia thẩm định sách giáo khoa tiếng dân tộc thiểu số - tiếng Khmer.

Ông cho biết, để bảo đảm tính chuẩn xác và phù hợp với văn hóa của đồng bào Khmer, Bộ GD&ĐT đã ban hành phụ lục kèm thông tư hướng dẫn về các tiêu chí đánh giá.

"Tuy Khmer ngữ tại Việt Nam và Campuchia là cùng chung một ngôn ngữ, nhưng Khmer ngữ ở Nam Bộ của nước ta sẽ có một số đặc thù riêng, nên khi thẩm định Hội đồng cũng rất cân nhắc về tính đặc thù của tiếng Khmer Nam Bộ, về văn hóa Khmer Nam Bộ cũng thế. Có như thế mới nâng cao được chất lượng và tính ứng dụng thực tế của sách giáo khoa tiếng Khmer trong thời kỳ hiện nay", Tiến sĩ Thòn cho biết.