Số lượng cơ sở chăm sóc trẻ em ở nước này đã giảm gần 1/4 chỉ trong vài năm. Con số này được cho là sự phản ánh về chiến dịch không thành công của chính quyền nhằm khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm con.

Vấn đề chưa được đảo ngược

Theo số liệu mới do Chính phủ Hàn Quốc công bố, trong năm 2017, có hơn 40.000 nhà trẻ. Tuy nhiên, vào cuối năm ngoái, con số này đã giảm xuống còn khoảng 30.900. Trong khi đó, theo Bộ Y tế và Phúc lợi của đất nước, trước tình trạng dân số già đi nhanh chóng, số lượng viện dưỡng lão đã tăng “bùng nổ” từ 76.000 vào năm 2017 lên 89.643 vào năm 2022.

Các cơ sở dành cho người cao tuổi bao gồm nhà chăm sóc người cao tuổi, bệnh viện chuyên khoa và nhiều cơ quan phúc lợi giúp người cao tuổi tìm kiếm dịch vụ xã hội hoặc sự bảo vệ. Trong khi đó, các cơ sở chăm sóc trẻ em được liệt kê bao gồm dịch vụ nhà trẻ công cộng cũng như tổ chức tư nhân và doanh nghiệp.

Sự thay đổi này minh họa cho một vấn đề kéo dài nhiều năm mà cho đến nay, Hàn Quốc vẫn chưa thể đảo ngược. Hàn Quốc là một trong những quốc gia có dân số già nhanh nhất thế giới và có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Tỷ lệ sinh tại nước này đã liên tục giảm kể từ năm 2015 mặc dù các nhà chức trách đưa ra không ít ưu đãi tài chính và trợ cấp nhà ở cho những cặp vợ chồng quyết định sinh thêm con.

Tỷ lệ sinh ở Hàn Quốc vào năm 2023 là hơn 6,7 ca sinh/1000 người, giảm 1,93% so với năm 2022. Năm 2020, tỷ lệ sinh trung bình ở Hàn Quốc đã giảm xuống mức 0,84 (nghĩa là trung bình 1 phụ nữ Hàn Quốc sinh chưa tới một người con, chỉ 0,84 con trong suốt cuộc đời).

Đây là mức sinh thấp nhất thế giới. Theo báo cáo dân số mới nhất của Cơ quan Thống kê quốc gia, năm 2022, có 372.800 người qua đời Hàn Quốc trong khi chỉ có 249.000 người sinh ra, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp dân số giảm.

Các chuyên gia cho rằng, tỷ lệ sinh thấp như vậy xảy ra do nhiều yếu tố, bao gồm: Văn hóa làm việc đòi hỏi khắt khe, tiền lương trì trệ, chi phí sinh hoạt tăng, gánh nặng tài chính khi nuôi dạy con, thay đổi thái độ đối với hôn nhân và bình đẳng giới cũng như sự vỡ mộng ngày càng tăng ở thế hệ trẻ.

Số lượng nhà trẻ tại Hàn Quốc ngày càng giảm.

Tác động rõ rệt

Vào cuối những năm 2000, Chính phủ Hàn Quốc bắt đầu cảnh báo rằng, cần có nhiều biện pháp, chính sách để khuyến khích các gia đình phát triển. Tháng 9 năm ngoái, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol thừa nhận rằng, hơn 200 tỷ USD đã được chi ra để cố gắng tăng dân số trong 16 năm qua.

Tuy nhiên, cho đến nay, biện pháp này vẫn chưa mang lại hiệu quả. Trong khi đó, những tác động của dân số già đang bộc lộ ngày càng rõ rệt trong kết cấu xã hội và cuộc sống hằng ngày.

Hãng thông tấn Yonhap của Hàn Quốc trích dẫn Bộ Giáo dục cho biết, nhiều trường tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông trên cả nước phải đóng cửa do thiếu trẻ em trong độ tuổi đến trường. Số liệu từ cơ quan thống kê chính thức của đất nước cho thấy, tổng số trường trung học cơ sở và trung học phổ thông vẫn không thay đổi trong nhiều năm, chỉ tăng vài chục trường kể từ năm 2015.

Ở Daejeon, phía Nam Seoul, một ngôi trường bỏ hoang do thiếu học sinh đã trở thành địa điểm nổi tiếng của các nhiếp ảnh gia và nhà thám hiểm đô thị. Những hình ảnh hiện nay về ngôi trường cho thấy các dãy hành lang trống rỗng một cách kỳ lạ và sân trường mọc đầy cỏ dại.

Các cuộc khủng hoảng tương tự đã xảy ra ở những quốc gia Đông Á khác với tỷ lệ sinh giảm. Một ngôi làng ở Nhật Bản đã trải qua 25 năm mà không ghi nhận một ca sinh nào. Sự ra đời của một em bé vào năm 2016 được coi là điều kỳ diệu. Vào tháng 4, Chính phủ Nhật Bản cho biết, 450 trường ở nước này phải đóng cửa mỗi năm vì không có trẻ nhập học.

Từ năm 2002 - 2020, gần 9.000 trường học đã phải đóng cửa vĩnh viễn. Với tình trạng này, theo dự báo đến năm 2030, sẽ có thêm 5.000 trường tiểu học và trung học cơ sở trên khắp Nhật Bản sẽ phải đóng cửa, phần lớn là ở các vùng nông thôn. Dự báo đến năm 2040, nhiều khu vực ở Nhật Bản không còn trường học.

Trong khi đó, dân số già ngày càng tăng của Hàn Quốc đồng nghĩa với sự bùng nổ nhu cầu về các dịch vụ dành cho người cao tuổi. Tình trạng đó gây căng thẳng cho một hệ thống xã hội vốn đang nỗ lực bắt kịp xu hướng.

Hàn Quốc có tỷ lệ người già nghèo cao nhất trong số các quốc gia OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế). Cụ thể, có hơn 40% người trên 65 tuổi phải đối mặt với tình trạng “nghèo tương đối”.

Theo định nghĩa của OECD, đó là nhóm người có thu nhập thấp hơn 50% thu nhập khả dụng trung bình của hộ gia đình. “Ở Hàn Quốc, hệ thống lương hưu vẫn đang hoàn thiện. Trong khi đó, các thế hệ hiện tại vẫn có lương hưu rất thấp”, OECD cho biết trong một báo cáo năm 2021.

Các chuyên gia chỉ ra những yếu tố khác gây ra tình trạng này bao gồm: Xu hướng kinh tế toàn cầu, sự phá vỡ cấu trúc xã hội cũ khiến trẻ em phải chăm sóc cha mẹ và sự hỗ trợ không đủ của chính phủ đối với những người đang gặp khó khăn về tài chính. Điều đó có nghĩa là một số người già vô gia cư thuộc thế hệ đã giúp xây dựng lại đất nước sau chiến tranh Triều Tiên phải tìm kiếm sự trợ giúp từ các nhà tạm trú và bếp ăn.

Sự gia tăng nhanh chóng các viện dưỡng lão trong những năm gần đây có thể giúp giảm bớt một số vấn đề này. Tuy nhiên, những lo ngại dài hạn vẫn tồn tại về tương lai của nền kinh tế Hàn Quốc, khi số lượng lao động trẻ - những người rất quan trọng trong việc hỗ trợ hệ thống chăm sóc sức khỏe và lương hưu - đang giảm dần.