Nhưng hệ thống giáo dục này đang phải chịu áp lực ngày càng tăng từ bên trong và bên ngoài, khiến tương lai của nó có vẻ kém lạc quan hơn.
Cháy cả 2 đầu cây nến
Trong giai đoạn từ năm 1949 - 1987, hệ thống giáo dục ĐH của Đài Loan đã trải qua một giai đoạn tăng trưởng theo kế hoạch. Nhiều trường CĐ và ĐH tư thục được thành lập để đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng cho các ngành công nghiệp mới nổi. Trong những năm 1990, việc bãi bỏ quy định giáo dục được ủng hộ rộng rãi. Năm 1994, “Cuộc biểu tình 410 về cải cách giáo dục” đã kêu gọi tăng số lượng các trường THPT và ĐH ở mỗi thành phố để giảm áp lực đại chúng hóa.
Để đáp ứng nhu cầu của cộng đồng, số lượng các cơ sở giáo dục ĐH đã tăng lên đáng kể, từ 130 trường năm 1994 lên 164 trường năm 2007. Một số trường mới đã được nâng cấp lên CĐ hoặc học viện kỹ thuật. Năm 1991, tỷ lệ nhập học ròng (NER) là 20%, chỉ cao hơn một chút so với ngưỡng của hệ thống “ưu tú”.
Tỷ lệ này nhanh chóng tăng lên 50% vào năm 2004, đạt đến ngưỡng “đại chúng” và 70% vào năm 2013 đạt mức bao phủ “phổ cập”. Tỷ lệ HS tốt nghiệp trung học vào ĐH đạt 95% năm 2008 và không thay đổi kể từ đó đến nay. Tuy nhiên, tỷ lệ nhập học quá cao này phản ánh sự thất bại của hệ thống trong việc chọn lọc và sự suy giảm khả năng cạnh tranh trong giáo dục ĐH.
Tỷ lệ sinh thấp
Một yếu tố rủi ro đáng kể đối với Đài Loan là tỷ lệ sinh thấp. Theo dữ liệu trong cuốn World Factbook do Cục Tình báo Trung ương (CIA) của Mỹ công bố, Đài Loan có tỷ lệ sinh thấp thứ ba trên thế giới. Các cặp vợ chồng trẻ ở Đài Loan lo lắng về mức lương thấp, chi phí nhà ở, chi phí giáo dục và một số coi DINK (thu nhập gấp đôi không có con) như một lối sống hấp dẫn. Chính quyền Đài Loan nhận thấy tình hình đã trở nên nghiêm trọng vào năm 2011, nhưng vẫn đang vật lộn với cách giải quyết vấn đề.
Theo Cơ quan Giáo dục, tuyển sinh giáo dục ĐH dự kiến sẽ giảm từ 273.000 SV năm 2015 xuống còn 158.000 vào năm 2028. Sự sụt giảm này sẽ có tác động rất lớn đến hệ thống giáo dục ĐH, với 20 đến 40 trường ĐH có nguy cơ biến mất trong vòng 5 năm, đặc biệt là các trường ĐH tư thục ở ngoại thành.
Yếu tố trực tiếp
Năm 2016, đảng Dân chủ Tiến bộ (DPP), là đại diện cho tư tưởng độc lập của Đài Loan, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Sau đó, chính quyền đã đưa ra “Chính sách hướng Nam mới” nhằm chuyển trọng tâm từ những nỗ lực đầu tư một chiều trước đây sang xây dựng mối quan hệ giao lưu nhân dân song phương với các nước Đông Nam Á và Nam Á. Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Đài Loan ảnh hưởng trực tiếp khi lượng SV Trung Quốc đến Đài Loan học tập giảm.
Mặc dù vậy, Trung Quốc vẫn nỗ lực thúc đẩy quan hệ giáo dục thông qua các biện pháp mềm và nhắm trực tiếp vào người dân Đài Loan. Ví dụ, họ đã công bố “một gói 31 biện pháp” vào mùa xuân năm 2018, nhằm thu hút các chuyên gia trẻ Đài Loan đến học tập, làm việc và sinh sống tại Trung Quốc. Thật trùng hợp, vào tháng 4/2018, thành phố Hạ Môn đã đưa ra thêm “60 biện pháp”, với kế hoạch cung cấp 5.000 vị trí việc làm mỗi năm và nhiều lợi ích khác cho người Đài Loan.
Tháng 5/2018, 30 trường ĐH ở các tỉnh Giang Tô và Chiết Giang ở Trung Quốc đã mở các khóa đào tạo giáo sư được trả lương cao, nhằm tuyển dụng 150 tiến sĩ ưu tú của Đài Loan đến giảng dạy tại Trung Quốc. Những chính sách và sáng kiến này của Trung Quốc đã thu hút sự chú ý của người Đài Loan và được coi là nhân tố rất lớn có khả năng gây ra cuộc khủng hoảng chảy máu chất xám và thâm hụt nhân tài ở Đài Loan.
Suy ngẫm
Giáo dục ĐH Đài Loan đã trải qua các giai đoạn “ưu tú” và “đại chúng”, chỉ trong vài thập kỷ đã đào tạo ra những công dân có trình độ học vấn cao cho xã hội và nguồn nhân lực quý giá cho sự phát triển của đất nước, nhưng nó cũng tạo ra tình trạng cung vượt cầu. Các nhà tuyển dụng gặp khó khăn trong việc xác định ứng viên nào là người có năng lực nhất vì số lượng người có bằng cấp ngày càng tăng, đặc biệt trình độ thạc sĩ và tiến sĩ.
Ngoài ra, với sự chậm lại sắp diễn ra của nền kinh tế và nâng cấp công nghiệp, dự kiến sẽ có ít vị trí tuyển dụng hơn. Theo báo cáo “Nhân tài toàn cầu 2021” do Oxford Economics phát hành, Đài Loan được ước tính là vùng lãnh thổ số 1 về thâm hụt nhân tài vào năm 2021. Đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng trên toàn cầu và sự lôi kéo mạnh mẽ của Trung Quốc, giáo dục ĐH ở Đài Loan là nhu cầu cấp thiết sự biến đổi.
Chính sách Hướng Nam Mới có thể mở ra một cánh cửa khác cho các cơ sở giáo dục ĐH ở Đài Loan. Rõ ràng, tác động từ sự sụt giảm SV Trung Quốc và nguy cơ chảy máu chất xám sẽ còn kéo dài trong một thời gian, nhưng chính sách này sẽ tạo ra nhiều cơ hội hơn cho các cơ sở giáo dục ĐH của Đài Loan khi họ tham gia vào thị trường giáo dục toàn cầu và khu vực về lâu dài.
Tuy nhiên, chất lượng giáo dục ĐH cần được coi trọng. Hiện, không có cơ chế được chấp nhận rộng rãi để chuyển đổi hoặc đóng cửa các trường ĐH đang thiếu SV. Chính quyền Đài Loan cần có cơ chế bảo vệ quyền học tập của SV và quyền làm việc của GV. Cũng cần có sự can thiệp đúng mức của chính quyền khi các trường ĐH có chất lượng thấp hoặc hoạt động kém, chuyển đổi hoặc đóng cửa các cơ sở khi số lượng SV đang giảm và giảm đầu tư lãng phí vào giáo dục ĐH.
