Đổi mới đào tạo giáo viên
GS.TS Đinh Quang Báo – nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội nhấn mạnh điều này, đồng thời nêu vấn đề: Đổi mới GD gắn liền với đổi mới đào tạo đội ngũ GV. Đó là mối quan hệ nhân - quả. Con người mà nhà trường phổ thông tạo ra trong thời đại ngày nay là nhân cách phát triển toàn diện cho sự hội nhập vào xã hội.
Sự phát triển của tri thức khoa học và công nghệ đòi hỏi con người trong xã hội phải có năng lực tự bổ sung, đổi mới sự hiểu biết và kĩ năng hành động. Sự phát triển một thế giới phẳng, phụ thuộc lẫn nhau đòi hỏi mỗi con người tính năng động, sáng tạo cá nhân, đồng thời có ý thức và kỹ năng hợp tác để cùng tồn tại, cùng chung sống. Công nghệ thông tin và truyền thông bùng nổ tạo ra phương tiện giao lưu mới, mở rộng cơ hội, khả năng học tập, mỗi người có thể học dưới nhiều hình thức theo khả năng và điều kiện phù hợp.
“Trong bối cảnh khoa học, kĩ thuật, công nghệ làm cho KTXH biến đổi nhanh chóng kéo theo đó là sự chuyển dịch giá trị thì GV không chỉ truyền đạt tri thức, mà còn phải phát triển cảm xúc, thái độ, hành vi, năng lực làm chủ và biết ứng dụng tri thức đó. Sứ mạng đó là của GV” - GS Đinh Quang Báo nhấn mạnh.
Từ xu hướng cơ bản nêu trên của sự đổi mới GD phổ thông, GS Đinh Quang Báo dẫn giải: UNESCO cho rằng, vai trò của người GV thế kỉ 21 có những thay đổi theo hướng đảm nhiệm nhiều chức năng hơn, trách nhiệm lựa chọn nội dung GD nặng nề hơn. GV phải chuyển từ cách truyền thụ tri thức sang cách tổ chức HS hoạt động chiếm lĩnh tri thức, coi trọng dạy học phân hóa cá nhân, biết sử dụng tối đa những nguồn tri thức đa dạng trong xã hội.
 |
| Trên giảng đường. Ảnh minh họa/ INT |
GV phải biết sử dụng công nghệ thông tin, phương tiện kĩ thuật dạy học, phải tự học để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; yêu cầu hợp tác với đồng nghiệp chặt chẽ hơn, kĩ năng làm việc nhóm, giao tiếp, ứng xử trong các quan hệ xã hội, với cha mẹ học sinh, học sinh và các tổ chức xã hội; yêu cầu GV tham gia hoạt động rộng rãi trong và ngoài nhà trường…
Giáo viên trước hết phải là nhà GD
Hội nghị Paris về GDĐH nêu tóm tắt yêu cầu với một “NHÀ GIÁO MỚI” là phải làm chủ được môi trường công nghệ thông tin và truyền thông mới, đồng thời chuẩn bị về mặt tâm lý cho một sự thay đổi cơ bản vai trò của họ. Đặc điểm lao động sư phạm của người GV có những thay đổi theo xu hướng đổi mới GD phổ thông, thay đổi vai trò của người GV như đã nêu trên.
Với chức năng mới, GV trước hết phải là nhà GD, có phẩm chất, nhân cách tốt đẹp để GD HS; có năng lực biểu hiện, ở việc hiểu đối tượng và môi trường GD, tổ chức các hoạt động GD; dạy học biểu hiện ở việc nắm vững kiến thức kĩ năng môn học, nắm vững phương pháp dạy học, phân hóa, dạy học tích hợp các khoa học; Bên cạnh đó, GV cần có năng lực tự phát triển nghề nghiệp bằng tự học, tự nghiên cứu và phát hiện, giải quyết vấn đề GD bằng nghiên cứu khoa học. Đó chính là những lĩnh vực cấu thành phẩm chất nghề nghiệp của người giáo viên trong nhà trường phổ thông hiện đại.
Chức năng chính của hệ thống CSĐTGV là đào tạo nguồn nhân lực cho hệ thống GD quốc dân. Như vậy, khi thiết kế hệ thống phải hướng vào việc tạo cho nó năng lực nâng cao được chất lượng nguồn nhân lực đó. Đơn vị cấu trúc của hệ thống CSĐTGV là các CSĐTGV. Trước hết đó là các trường sư phạm: Trung học sư phạm, cao đẳng sư phạm, đại học sư phạm. Các trường sư phạm đó đào tạo GV cho các cấp học: GD mầm non, phổ thông. Bên cạnh đó, còn có các trường đa ngành có đào tạo GV, các viện, học viện vừa nghiên cứu, vừa đào tạo GV và cán bộ quản lý GD (CBQLGD).
Cũng theo GS Đinh Quang Báo, trong quá khứ, hiện tại và tương lai, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ GV, CBQLGD cho ngành GD là những lĩnh vực có quan hệ chặt chẽ, logic với hệ thống. Cơ cấu tổ chức hệ thống CSĐTGV là mô hình cấu trúc, được thiết lập để có thể tạo ra mối quan hệ tác động qua lại và chính các mối quan hệ này xác lập được chức năng của hệ thống ở các cấp độ khác nhau: Hệ lớn - Hệ con các bậc tiếp theo.
Một hệ thống khi được hình thành sẽ có khả năng tự điều chỉnh chức năng dưới tác động của môi trường bên ngoài và môi trường bên trong. Đặc điểm này phải được tính đến khi thiết kế mô hình cấu trúc để sao cho hệ thống hoạt động, vận hành có sự thống nhất hài hoà giữa cơ chế tự chủ, chủ động linh hoạt với cơ chế quản lý hành chính và thích ứng với yêu cầu đổi mới của hệ thống GD.
