Dưới góc nhìn của người làm công tác chuyên môn, ông Nguyễn Duy Hải, Trưởng phòng giáo dục Tiểu học Sở GD&ĐT Lâm Đồng đã chia sẻ kinh nghiệm để việc triển khai CTGDPT 2018, SGK lớp 1 hiệu quả, không áp lực
Linh hoạt, sáng tạo trong dạy học
Theo ông Nguyễn Duy Hải, trước hết với GV cần hiểu CTGDPT 2018 là chương trình mở, chỉ quy định yêu cầu cần đạt vào cuối năm lớp 1 chứ không quy định yêu cầu cần đạt ở từng giai đoạn học tập. Theo đó, SGK cũng được thiết kế có tính mở, trao quyền chủ động cho GV. Vì vậy, ở mỗi hoạt động, GV có quyền linh hoạt điều chỉnh nội dung dạy học sao cho phù hợp với đối tượng HS và điều kiện thực tế của từng trường
Khi HS đang trong giai đoạn làm quen với việc học, GV có thể điều chỉnh giảm yêu cầu cần đạt ở một số kĩ năng. Đối với kĩ năng đọc đoạn, những HS đọc chưa tốt chỉ yêu cầu các em đọc được từ ngữ có chứa âm/chữ/vần mới, tiến tới đọc câu ngắn. Những HS này có thể vừa đánh vần vừa đọc.
Đối với các bài đọc ứng dụng, GV phải nghiên cứu kĩ SGK khi tổ chức dạy học là yêu cầu bắt buộc, mỗi bài cung cấp kiến thức mới các âm vần thường được thiết kế trong 2 trang, ở trang chẵn, GV cố gắng tất cả HS đều được đọc, được nhận diện âm, vần thông qua các hoạt động dạy học, không bỏ sót HS, kịp thời phát hiện giúp đỡ các em chưa hoàn thành nội dung học tập.
Đối với trang chẵn là đọc ứng dụng, GV linh hoạt, sáng tạo khi tổ chức cho HS đọc, tùy theo từng HS để giao nội dung đọc, có thể đọc từng từ, đọc từng câu, HS tiếp thu nhanh có thể đọc ứng dụng hết cả bài, HS tiếp thu còn chậm có thể đọc câu có từ mới hoặc có thể vừa đánh vẩn vừa đọc.
Với các dạng bài ôn tập, GV linh hoạt khi tổ chức các hoạt động học trên lớp, vừa ôn luyện, vừa tổ chức trò chơi học tập hợp lý, chú ý không gây mệt mỏi cho HS nhất là học buổi chiều.
Ông Nguyễn Duy Hải cũng nhấn mạnh: Cấu trúc Tiếng Việt lớp 1 CTGDPT 2018 là một bài học thống nhất trong 2 tiết, được thiết kế thành các hoạt động học tập, không gọi bằng các phân môn như Tập viết hay Luyện nói như tiếng Việt trước đây, do vậy GV phải biết linh hoạt, sáng tạo trong dạy học.
GV được quyền xây dựng, điều chỉnh kế hoạch dạy học của mình cho phù hợp với đối tượng đảm bảo đạt yêu cầu chuẩn đầu ra vào cuối năm học cho mỗi môn học. SGK hiện nay được các tác giả viết theo yêu cầu chuẩn đầu ra của chương trình và được Hội đồng thẩm định quốc gia thẩm định trước khi đưa vào sử dụng, vì vậy các SGK đều đảm bảo đúng các điều kiện quy định.
Tuy nhiên, mỗi SGK có cách tiếp cận khác nhau nên khi triển khai thực hiện, GV cần nắm vững yêu cầu của chương trình, đặc điểm đối tượng HS, điều kiện thực hiện của nhà trường để xây dựng kế hoạch dạy học cho phù hợp (về thời lượng, tiến độ thực hiện, thời khóa biểu...) vì chương trình chỉ quy định thời lượng thực hiện cho mỗi môn học trong một năm và yêu cầu cần đạt cho từng năm học nên GV được quyền xây dựng, điều chỉnh kế hoạch dạy học của mình cho phù hợp với đối tượng, đảm bảo đạt yêu cầu chuẩn đầu ra vào cuối năm học cho mỗi môn học.
Ông Hải cũng lưu ý, để thực hiện được chương trình theo chuẩn đầu ra quy định, cấp tiểu học được tổ chức học 2 buổi/ngày và GV tổ chức các hoạt động dạy học giúp HS hoàn thành nhiệm vụ học tập ngay tại lớp. Nghiêm cấm việc GV giao bài tập về nhà nhằm giúp các em có thời gian nghỉ ngơi và trải nghiệm kiến thức đã được học ở nhà trường với người thân, từ đó hình thành các năng lực, phẩm chất theo yêu cầu cần đạt của CTGDPT 2018.
Tạo hứng thú học tập cho HS
Theo ông Nguyễn Duy Hải, để việc dạy học môn Tiếng Việt 1 hiệu quả GV cần tìm hiểu kỹ đặc điểm HS của lớp chủ nhiệm về tâm lý, thể chất, hoàn cảnh gia đình và việc tiếp thu mỗi ngày để thực hiện các hoạt động dạy học, giao nhiệm vụ học tập phù hợp với từng HS, giúp các em hoàn thành nhiệm vụ học tập một cách hứng thú, phù hợp với khả năng của mình.
Mặt khác, môn Tiếng Việt lớp 1 không đặt yêu cầu quá cao về tập viết, thời gian học của HS chiếm thời lượng 60%, trong đó viết chỉ thực hiện khoảng 25%, thời gian còn lại dành cho các kĩ năng nghe, nói và kiểm tra đánh giá.
Do vậy, trong quá trình mới bắt đầu dạy học và HS mới làm quen cách học tiếng Việt thì GV không quá chú trọng vào viết chữ, bắt HS luyện viết nhiều sẽ làm cho HS vất vả, mệt mỏi dẫn đến không thích học.
Đối với những lớp sĩ số đông, GV chia nhỏ nhóm đối tượng HS để sâu sát, uốn nắn, hướng dẫn kịp thời cho các em, giai đoạn này GV không phải ghi nhận xét nhiều vào vở mà trực tiếp giúp đỡ các em khi gặp khó khăn, ghi nhận tuyên dương các em với tiến bộ nhỏ nhất. GV phải chuẩn bị sẵn một số bút chì 2b, gôm, tẩy để giúp đỡ HS khi cần thiết.
Ông Hải lưu ý: Giai đoạn con mới vào lớp 1 đối với môn học Tiếng Việt, điều mà cha mẹ HS cần quan tâm là cách đánh vần, hướng dẫn đọc viết của các con khi ở nhà. Tranh thủ thời gian khi đón con, GV chủ nhiệm trao đổi, hướng dẫn các cha mẹ HS và giúp đỡ kịp thời. GV sử dụng tin nhắn, zalo hay các hình thức khác trao đổi với cha mẹ là cần thiết, tuy nhiên cần cân nhắc các thông tin cần gửi, tránh gây áp lực cho cả cha mẹ HS và các em.
Đặc điểm HS tiểu học từ 6 tuổi vào lớp 1 bắt đầu học chữ, do vậy HS phải nhận diện được chữ cái mới học được âm vần, nhận diện được các âm vần, do đó cách hướng dẫn đánh vần của GV là rất quan trọng.
Trong giai đoạn này bắt buộc GV phải phát âm chuẩn, tròn vành, rõ chữ, thể hiện làm mẫu đánh vần cho HS quan sát cách phát âm. GV linh hoạt trong kỹ thuật hướng dẫn đánh vần cho HS, trong đó chú ý các HS chưa nắm vững và không nhận diện được. Tùy theo từng em học sinh giáo viên hướng dẫn các em đánh vần miễn sao học sinh nhớ và đọc được.
Đối với kỹ năng viết, với những HS viết chưa tốt chỉ yêu cầu các em viết được chữ ghi âm mới, bước đầu hướng tới viết đúng độ cao, độ rộng, chưa đặt ra yêu cầu viết đẹp hoặc viết được các chữ ghi tiếng, ghi từ. Yêu cầu về các kỹ năng này sẽ được nâng cao dần qua từng giai đoạn học tập tiếp sau, tiến tới đạt yêu cầu cần đạt vào cuối năm học...
