Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục và Đào tạo, Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành tháng 8/2025 đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. Đặc biệt với chủ trương bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.
Trước đây, các cơ sở giáo dục công lập thường bị phân loại theo khả năng tự bảo đảm chi thường xuyên và đầu tư, dẫn đến sự chồng chéo trong quản lý và hạn chế quyền tự chủ thực chất. Việc gắn quyền tự chủ với năng lực tài chính khiến nhiều trường đại học, cao đẳng dù có tiềm năng về chuyên môn, nhân lực và nghiên cứu vẫn bị bó hẹp trong khuôn khổ hành chính, không thể phát huy hết năng lực.
Nghị quyết 71 đã tháo gỡ nút thắt này. Theo đó, các trường được trao quyền chủ động trong tổ chức bộ máy, tuyển dụng nhân sự, xây dựng chương trình đào tạo, hợp tác quốc tế và quản lý tài chính, bất kể khả năng tự chủ tài chính hiện tại. Đây là bước đi phù hợp với thông lệ quốc tế, giúp các cơ sở giáo dục Việt Nam hội nhập sâu rộng và nâng cao chất lượng đào tạo.
Tuy nhiên, quyền tự chủ không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý. Nghị quyết cũng nhấn mạnh yêu cầu tăng cường trách nhiệm giải trình, công khai minh bạch và gắn chặt với kiểm định chất lượng. Điều này nhằm bảo đảm quyền tự chủ không bị lạm dụng, đồng thời tạo động lực để các trường nâng cao năng lực cạnh tranh.
Việc tách quyền tự chủ khỏi yếu tố tài chính còn mở ra cơ hội cho các trường phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo, nhóm nghiên cứu, hợp tác với doanh nghiệp trong và ngoài nước mà không bị rào cản ngân sách. Đây là tiền đề để xây dựng các đại học nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển đất nước.
Theo PGS.TS Võ Ngọc Hà - Hiệu trưởng Trường Đại học Tiền Giang, quyền tự chủ thường bị ràng buộc bởi yếu tố tài chính. Liên quan vấn đề này, nhiều cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng gặp phải những vướng mắc về nhân sự, tổ chức bộ máy và cơ sở vật chất trụ sở cũng như các vấn đề liên quan khác.
PGS.TS Võ Ngọc Hà nhấn mạnh: Nhiều quy định pháp luật còn chồng chéo, chưa tạo hành lang pháp lý đủ thông thoáng để các trường triển khai hiệu quả quyền tự chủ. Do đó, Nghị quyết số 71-NQ/TW chủ trương bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính được kỳ vọng sẽ mở đường cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi hơn trong quá trình vận hành và phát triển.
PGS.TS Võ Ngọc Hà cho biết thêm, khi được trao quyền tự chủ đầy đủ, nhà trường có thể chủ động xây dựng chế độ đãi ngộ, tiền lương, nâng cao chất lượng giảng dạy, nâng cao năng lực quản trị… Từ đó, cơ sở đại học, cao đẳng sẽ thu hút người tài và tạo ra môi trường làm việc cạnh tranh lành mạnh. Chất lượng giảng dạy và nghiên cứu vì vậy sẽ được cải thiện đáng kể, góp phần giúp các cơ sở giáo dục đại học phát huy tối đa năng lực, đóng góp thiết thực cho sự phát triển chung của đất nước.
Nghị quyết 71-NQ/TW đánh dấu bước ngoặt trong giáo dục đại học Việt Nam, mở ra thời kỳ hội nhập toàn diện với quyền tự chủ mạnh mẽ, cơ chế đặc thù phát triển đại học nghiên cứu đẳng cấp quốc tế và chiến lược đưa nguồn nhân lực Việt Nam bước ra mạng lưới giáo dục toàn cầu.
Điểm mới nổi bật là tính toàn diện và đột phá về tư duy và chính sách, đặc biệt ở khía cạnh quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học. Đây là sự chuyển biến có tính chất mở khóa, giúp các trường đại học chủ động thu hút nhân tài, rút ngắn quy trình và đáp ứng nhanh yêu cầu hội nhập.
