Trong đó, ông Trầm Bê (nguyên Phó Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP Phương Nam, sau sáp nhập vào Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín - Sacombank - từ năm 2015) bị buộc tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng. “Siêu lừa” Dương Thanh Cường (Công ty Bình Phát, Thanh Phát) bị buộc tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Vi phạm quy chế cho vay của Ngân hàng Nhà nước
Phiên xử do thẩm phán Nguyễn Thị Hà làm chủ tọa. Hội đồng xét xử (HĐXX) đã triệu tập 15 người có nghĩa vụ và quyền lợi liên quan, trong đó có đại diện Argibank, đồng thời có 17 luật sư bào chữa cho 10 bị cáo.
Theo cáo trạng, năm 2007, bị cáo Dương Thanh Cường lấy danh nghĩa Công ty Thanh Phát (công ty khác của bị cáo) mua 10,5 ha đất (gồm 23 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất – QSDĐ) của các hộ dân ở xã Phong Phú, huyện Bình Chánh. Có ý định thực hiện dự án cao ốc căn hộ và biệt thự vườn Thanh Phát nhưng không có khả năng tài chính, Cường thế chấp khu đất này cho Agribank Chi nhánh 6 để vay 628 tỷ đồng.
Tháng 4/2008, Cường mang bản photo khu đất đến gặp Trầm Bê đề nghị vay tiền, được chấp thuận với điều kiện có đủ hồ sơ, tài sản thế chấp. Lấy lý do cần làm thủ tục sang tên khu đất cho công ty của mình, Cường làm đơn gửi Agribank mượn lại 23 sổ đỏ rồi mang đến Ngân hàng Phương Nam làm thủ tục vay.
Sau khi được cán bộ Sở giao dịch Ngân hàng Phương Nam thẩm định, ngày 12/4/2008, Hội đồng tín dụng gồm Phan Huy Khang (Chủ tịch), Phan Thị Hồng Vân và Trầm Viết Trung (ủy viên) ký duyệt cho công ty của Cường vay 190 tỷ nhưng chỉ giải ngân 130 tỷ. Khi tài sản thế chấp hoàn tất thủ tục công chứng sang tên Công ty Thanh Phát mới giải ngân số còn lại.
Cơ quan điều tra xác định, ông Trầm Bê không theo đề nghị của Hội đồng tín dụng mà cùng ngày đã ký duyệt, giao Sở giao dịch giải ngân 130 tỷ đồng trước khi công chứng và đăng ký giao dịch bảo đảm.
Sau đó khoảng 30 ngày, bị cáo Cường tiếp tục đến gặp bị cáo Trầm Bê xin vay thêm 130 tỷ đồng và 5.000 lượng vàng. Sau khi được Hội đồng tín dụng (không có Trầm Viết Trung) duyệt, Ngân hàng Phương Nam giải ngân cho Cường hơn 57 tỷ đồng và 9.000 lượng vàng (tương đương 221 tỷ đồng) trong thời hạn một năm.
Cường dùng hơn 131 tỷ đồng để tất toán khoản vay trước và 32 tỷ tiền lãi, còn lại hơn 57 tỷ sử dụng cá nhân. Tuy nhiên, đến hạn, Cường không có tiền trả nợ khoản vay lần hai nên đề nghị Trầm Bê cho vay tiếp để đảo nợ. Ông Bê chỉ đạo cấp dưới giải ngân cho công ty của Cường vay 80 tỷ đồng và 9.000 lượng vàng. Đầu năm 2010, Cường gán toàn bộ 23 bất động sản ở Bình Chánh cho Ngân hàng Phương Nam để thanh lý tổng cộng 331 tỷ đồng gốc và lãi các khoản nợ.
Vụ việc vỡ lỡ, hồi cuối năm 2018, ông Trầm Bê cùng một số cán bộ ngân hàng liên quan lần lượt bị khởi tố. Theo cáo trạng, hành vi của bị cáo Trầm Bê và các đồng phạm ký duyệt hồ sơ giải ngân cho công ty của bị cáo Cường vay trước khi công chứng và đăng ký giao dịch bảo đảm, trong khi hồ sơ của doanh nghiệp không đủ điều kiện đã vi phạm quy chế cho vay của Ngân hàng Nhà nước, gây thiệt hại nghiêm trọng cho Ngân hàng Phương Nam.
Thiệt hại 331 tỷ đồng hay 505 tỷ đồng?
Theo hồ sơ vụ án, bị cáo Dương Thanh Cường bị buộc tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bị cáo Trầm Bê cùng các thuộc cấp bị truy tố về tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng.
Tuy nhiên, tại phiên tòa sáng ngày 27/7 có hai con số liên quan đến thiệt hại của vụ án là 331 tỷ đồng và 505 tỷ đồng gây tranh cãi. Theo Kết luận của cơ quan điều tra, số tiền thiệt hại trong vụ án này là 331 tỷ đồng, còn Sacombank cho rằng thiệt hại là 505 tỷ đồng. Theo lý giải của đại diện Sacombank, khi sáp nhập ngân hàng thì sổ sách giấy tờ tính số nợ này là 505 tỷ đồng, còn việc tính toán thế nào thì người đại diện không rõ. Sacombank giữ nguyên con số yêu cầu bồi thường là 505 tỷ đồng.
Trình bày tại tòa, bị cáo Phan Huy Khang (nguyên Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng Phương Nam) cho rằng: "Kết luận điều tra của Bộ Công an xác định số thiệt hại trong vụ án này là 331 tỷ đồng là phù hợp. Còn nếu tính theo yêu cầu của bị hại Sacombank thì các bị cáo ở đây khóc hết nước mắt". Bị cáo Dương Thanh Cường cũng xin khắc phục toàn bộ thiệt hại nhưng xin HĐXX xem xét, tính lại con số thiệt hại.
Theo đó, 23 bất động sản liên quan đến khoản vay của công ty bị cáo Dương Thanh Cường trong vụ án được định giá hơn 582 tỷ đồng và đang được kê biên để bảo đảm nghĩa vụ thi hành án. Cơ quan điều tra và Viện KSND TPHCM xác định phần giá trị dôi ra của khu đất này sau khi thi hành án (khoảng 171 tỷ đồng) cho Agribank, phần còn lại sẽ bảo đảm thi hành án cho Ngân hàng Phương Nam. Số thiệt hại còn lại của Ngân hàng Phương Nam sẽ do các bị cáo Cường, Bê và đồng phạm liên đới bồi thường.
Khai nhận tại tòa, bị cáo Trầm Bê cho rằng khi ngân hàng Phương Nam bàn giao cho Sacombank thì ông không tham gia nên không biết việc chốt số tiền 505 tỷ đồng dựa trên cơ sở nào nhưng cái này tính cả lãi lẫn vốn. Tuy nhiên, bị cáo Bê cũng khẳng định: "Nếu giao tài sản đó thì ngân hàng không đủ điều kiện đi làm dự án, nhưng giao người khác đi làm dự án thì ngân hàng có thể thu hồi số tiền thiệt hại".
Đồng thời, bị cáo Trầm Bê tiếp tục xin đóng một phần trong 171 tỷ đồng thiệt hại của Agribank hoặc một phần thiệt hại của Ngân hàng Phương Nam, từ đó để xin nhận lại 23 sổ đỏ giao cho Sacombank để khắc phục hậu quả. "Sau khi khắc phục toàn bộ thiệt hại, phần trách nhiệm dân sự giữa bị cáo và các bị cáo khác sẽ tự thỏa thuận với nhau" - bị cáo Trầm Bê trình bày.
Trả lời câu hỏi của đại diện Viện KSND TPHCM "ngân hàng muốn nhận tiền khắc phục hậu quả từ các bị cáo, hay xử lý tài sản đối với 23 sổ đỏ", phía Sacombank trình bày mong HĐXX để Sacombank xử lý 23 sổ đỏ vì ngân hàng đang nắm giữ và quản lý 23 sổ đỏ này.
Các bị cáo nguyên là nhân viên, cán bộ Ngân hàng Phương Nam đề nghị HĐXX xem xét phần trách nhiệm dân sự của mình, bởi các bị cáo là cấp dưới, làm công ăn lương, không hưởng lợi, đồng thời hợp đồng tín dụng với Công ty Thanh Phát của Dương Thanh Cường đã được tất toán trước khi vụ án bị khởi tố, truy tố, xét xử.
Phiên tòa tiếp tục vào ngày 28/7 với phần tranh luận.
