Nghi lễ Lẩu Then là buổi diễn xướng nghệ thuật tổng hợp gồm: Múa, hát, trò diễn… Giai điệu Then, lúc trầm lúc bổng, khi trang nghiêm, khi rộn ràng, khi thanh tao, khi lâm li, thống thiết…
Họ vừa hát, tự đệm, vừa múa và diễn để thể hiện nội dung câu hát, đôi khi còn biểu diễn cả những trò nhai chén, dựng trứng... Nhạc cụ đệm cho nghi lễ này gồm: Đàn Then (đàn Tính); Quả nhạc; Thanh la; Trống; Chiêng (cồng).
Bước đầu tiên trong Nghi lễ Lẩu Then là nhà Then tổ chức báo lễ, đón rước các vị tổ nghề Then được thờ tự trong gia tiên xuống nhân gian chứng kiến đàn lễ.
 |
| Lễ Lẩu Then thường tổ chức vào dịp đầu xuân năm mới - Tết Âm lịch của người Tày |
Tiếp đến Phần “Kiểm lễ”, nhà Then kiểm đếm các loại lễ vật được dâng cúng trong buổi lễ. Phần thứ 3, nhà Then sẽ tổ chức khai lẩu. Ở phần lễ này, thầy Then sẽ ban lộc, rượu, rồi phát bùa chú, buộc sợi dây chỉ vàng vào cổ tay từng người.
Tùy vào từng điều kiện, hoàn cảnh, mong muốn trong cuộc sống của mỗi người mà thầy Then sẽ ban lời chúc, bình an, cầu lộc, cầu tài, xua đuổi tà khí cho mọi người. Sau đó, nhà Then hát báo cáo trình buổi lễ và múa chầu hầu. Phần cuối cùng là hát để hồi binh, hồi mã kết thúc buổi lễ.
Những nghi thức trên đã thể hiện nét đẹp trong truyền thống văn hoá của người Tày, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn” trong tâm lý người Việt Nam nói chung. Đây là một nghi lễ góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, tôn vinh bản sắc văn hóa các dân tộc Việt Nam.
 |
| Các thầy biểu diễn hát Then - điệu hát phục vụ trong nghi lễ tâm linh, như cầu an, giải hạn, mừng nhà mới, chúc thọ người già… |
 |
| Thầy Then trong lễ là người có uy tín trong cộng đồng, am hiểu luật tục, có vai trò dẫn dắt trong buổi lễ. |
