Đây là chia sẻ của tiến sĩ Vũ Văn Bằng (Giám đốc Công ty Cổ phần nghiên cứu môi trường Tia Đất bảo vệ sức khỏe) – chuyên gia về tia đất về vụ “hố tử thần” với kích thước rộng 15 mét, sâu 25 mét vừa xuất hiện ở Thanh Hóa.
- Là chuyên gia lâu năm trong lĩnh vực tia đất, ông có nhận định gì về hố tử thần có kích thước lớn như vậy?
- Theo tôi, với kích thước được ghi nhận thì nguyên nhân gây nên hố tử thần này không phải từ hoạt động xây dựng của con người mà do tự nhiên.
Với những hố như thế này, có thể dưới nền sâu đá gốc là đá vôi – loại đá dễ bị hòa tan bởi nước ngầm. Về cấu trúc địa chất phía dưới có các caster ngầm, phát triển mạnh ở dưới nền đá gốc. Không ngoại trừ dưới nền đất có đứt gẫy ngầm của trái đất phát triển và có dòng sông chảy ngầm trong đứt gẫy địa chất kiến tạo ấy.
"Người dân tuyệt đối không nên đứng quan sát xung quanh hố tử thần. Khu vực quanh hố hoàn toàn có thể xảy ra sụt, lún, trượt lở đất, vô cùng nguy hiểm", tiến sĩ Vũ Văn Bằng.
Tuy nhiên, tôi chỉ mới nhìn hình ảnh trên báo, phải quan sát được diện rộng của vùng dân cư ở, núi đồi xen kẽ gần hay xa, toàn bộ cấu trúc địa hình mới có thể đưa ra nhận định sát thực tế.
- Ghi nhận về sự xuất hiện của hố tử thần ở khu vực Thanh Hóa từ trước tới nay thế nào?
- Theo tôi được biết thì Thanh Hóa chưa có vụ nào như thế cả. Các địa phương xuất hiện hố tử thần do địa chất phần nhiều thấy ở Nghệ An, Hà Tĩnh, quanh Hà Nội, Hòa Bình, Phú Thọ, Việt Trì, Quảng Ninh.
Hố tử thần này, kích cỡ hố sâu tới 25 m, rộng đến 15 m. Một khối lượng đất nhiều như thế sụt xuống phải đổ dồn vào đâu? Chứng tỏ hang động ngầm ở dưới rỗng và kích thước nó cũng phải rất lớn. Như vậy, quy mô phát triển của nó sẽ rộng.
Tôi e rằng sẽ không chỉ một hố đấy mà còn có thể phát triển nhiều hố xung quanh. Vì những cái đã xuất lộ có thể tránh nhưng những cái tiềm ẩn nằm trong hệ thống phát triển ngầm bên dưới có thể sụt tiếp, đây mới là cái thực sự đáng quan tâm cho an toàn của người dân.
- Trong hoàn cảnh hiện nay, cần có biện pháp cấp bách gì để đảm bảo an toàn cho người dân?
- Với trường hợp này tôi đề nghị kêu gọi các nhà khoa học sớm đến đo đạc khảo sát để đưa ra bức tranh toàn cảnh về các hố sụt của khu vực.
Chúng ta phải xem hướng phát triển các hàng động ngầm theo hướng nào, có bao nhiêu hang ngầm, hố chưa xuất lộ, chứ không thể đứng ngắm mà đưa ra lời khuyên được. Giờ công nghệ hiện đại chúng ta hoàn toàn làm được.
- Mất bao lâu để có thể có câu trả lời cho người dân, thưa ông?
- Ví dụ như hố tử thần ở Cẩm Phả - Quảng Ninh chỉ trong vài ngày là xác định ra bức tranh toàn cảnh hang động ngầm phía dưới. Khi biết được hướng phát triển của nó chúng ta sẽ tiến hành lấp, chặn ngay từ nguồn.
Vụ Cẩm Phả vì đất ở đấy tầng phủ mỏng, do dân lấn biển nên lấp bừa bãi, không có đầm nện hay khử biến dạng nên chỉ cần ở dưới tác động lên bên trên là sập xuống ngay. Tuy nhiên địa chất ở Cẩm Phả khác, sự việc ở Thanh Hóa này nghiêm trọng hơn.
- Ông có thể tư vấn cho người dân những triệu chứng để phát hiện các khu vực có thể xuất hiện hố tử thần, trong khi họ ngồi chờ các chuyên gia tới "bắt bệnh"?
- Bằng mắt thường, ta đứng ở vùng dân cư đang sống có hố tử thần rồi nhìn ra xung quanh, chỗ nào là núi đá vôi, chỗ nào núi đất, chỗ nào không có núi sau đó ta nối thẳng một đường từ núi đá vôi đến khu vực hố tử thần đã xảy ra. Đây là tuyến có khả năng hang động ngầm phát triển.
Mỗi gia đình cần được thông báo, nếu có biến dạng thay đổi về địa chất khoanh vùng nên tránh ngay. Người dân nên chủ động quan sát mặt đất, phải có theo dõi từng ngày, xem mặt đất thổ cư mình ở có bị nứt nẻ hay không, lún võng hay không để đề phòng.
- Ông chủ khu đất xảy ra vụ việc cho biết, đây là khu vực có gò đồi cao, không đầm lầy, gia đình còn chuẩn bị xây nhà. Vậy ông có lời khuyên gì với những người dân định xây nhà khu vực này?
- Theo tôi ai dự kiến xây nhà thì tạm hoãn lại. Chúng ta phải có kết quả điều tra khảo sát thăm dò của các nhà khoa học, kết luận vùng an toàn hay hang động đang phát triển. Khi xác định nền đất ổn định toàn bộ thì người dân mới nên tiếp tục xây nhà vì khả năng đất sụt xuống tiếp là hoàn toàn có thể.
Ngoài sụt nó còn có hiện tượng sạt lở đất, loang, mở rộng diện tích sập. Tôi xem ảnh thấy người dân đứng quan sát nhìn xung quanh hố rất nguy hiểm. Trượt lở đất ở mái dốc của hố tử thần hoàn toàn có thể xảy ra. Nó sẽ lan tỏa đến chân móng các nhà bên cạnh, kéo theo tai họa khôn lường.
