Nỗ lực vượt khó hoàn thành khối lượng công việc lớn
Phát biểu kết thúc chất vấn Nhóm vấn đề thứ 4 thuộc lĩnh vực giao thông vận tải, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, ngành giao thông vận tải là xương sống, mạch máu, giao thông phải đi trước mở đường. Từ đó, góp phần phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng và an ninh.
Phiên chất vấn đã cho thấy tính thiết yếu của lĩnh vực, sự quan tâm của các vị đại biểu Quốc hội đối với lĩnh vực rất quan trọng này.
Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong phiên chất vấn đối với những vấn đề thuộc lĩnh vực giao thông vận tải đã có 48 đại biểu đăng ký chất vấn, có 30 đại biểu đã thực hiện quyền chất vấn, 9 đại biểu tham gia tranh luận, còn 18 đại biểu đăng ký nhưng không còn đủ thời gian, đề nghị có văn bản chuyển đến Bộ trưởng trả lời bằng văn bản.
Qua báo cáo của Bộ Giao thông vận tải gửi đến các vị đại biểu Quốc hội và diễn biến của phiên chất vấn lần này cho thấy thời gian qua ngành giao thông vận tải đã phát huy tinh thần trách nhiệm, nỗ lực vượt khó hoàn thành khối lượng công việc lớn, như đã hoàn thành 4 quy hoạch ngành theo Luật Quy hoạch nhằm tạo cơ sở pháp lý triển khai các nhiệm vụ của Bộ.
Hoàn thành đưa vào khai thác, sử dụng 1.239 km đường bộ cao tốc, đang triển khai xây dựng 883 km và dự kiến tiếp tục khởi công hơn 2.000 km đường bộ cao tốc trong giai đoạn 2021-2025. Hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội nhiều dự án, công trình quốc gia.
Bộ Giao thông vận tải cũng có kết quả giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản cao trong giai đoạn 2020-2021 và giai đoạn trước đó là 2016-2020.
Bộ đã chú trọng đến công tác cải cách thủ tục hành chính, công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường, đã xây dựng, ban hành 57 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, 167 tiêu chuẩn Việt Nam và 43 tiêu chuẩn cơ sở, đang tiến hành xây dựng, điều chỉnh 535 định mức kinh tế kỹ thuật.
Vẫn còn những vướng mắc, khó khăn, hạn chế
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, bên cạnh những kết quả đạt được, ngành Giao thông vận tải vẫn còn những vướng mắc, khó khăn, hạn chế cả trong việc chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư và quản lý khai thác vận hành khi đưa các dự án, công trình vào sử dụng.
Đối với các dự án, công trình quan trọng quốc gia, các dự án giao thông sử dụng ngân sách nhà nước phần lớn các dự án đều chậm tiến độ. Một số dự án thành phần chưa lựa chọn nhà đầu tư theo kế hoạch ban đầu. Thiếu nguồn vật liệu đắp nền đường, thủ tục điều chỉnh biến động giá vật liệu còn chậm và vướng mắc.
Công tác đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư kéo dài, tiến độ xây dựng các quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu về phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực giao thông vận tải. Nhiều công nghệ, giải pháp thi công mới được ứng dụng trong lĩnh vực này. Tuy nhiên chưa có định mức, đơn giá ban hành kịp thời nên gây khó khăn cho công tác quản lý chi phí đầu tư.
Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật bị chậm tiến độ công tác thẩm định thiết kế kỹ thuật chậm khi có thay đổi thiết kế. Đặc biệt, một số công trình giao thông xảy ra sự cố không đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, yêu cầu thiết kế, hư hỏng cục bộ, xuống cấp sau một thời gian ngắn đưa vào sử dụng.
Trên các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ còn hàng trăm cầu yếu chưa được gia cố, sửa chữa hoặc xây mới kịp thời.
Việc chậm tiến độ các dự án giao thông quan trọng khá phổ biến, thường kéo dài thêm 2-3 năm làm tăng tổng mức đầu tư từ 1,5 đến 2,5 lần hoặc nhiều hơn so với tổng mức đầu tư ban đầu, làm giảm hiệu quả đầu tư.
Các dự án, công trình trọng điểm quốc gia được triển khai trải dài trên cả nước, khối lượng công việc rất lớn, trong đó có một số công việc quan trọng nhưng sự phối hợp giữa các Bộ, ngành và địa phương chưa tích cực và hiệu quả. Công tác giải phóng mặt bằng còn gặp nhiều khó khăn.
Hồ sơ quản lý chất lượng chưa đầy đủ, thiết kế bản vẽ thi công chưa phù hợp, phải điều chỉnh, bổ sung nhiều lần; chưa kiểm tra, giám sát chặt chẽ trong quá trình thi công. Công tác nghiệm thu công trình còn nhiều sai sót, vai trò, trách nhiệm vật chất lượng công tác tư vấn giám sát chưa được quan tâm và đề cao đúng mức, nhất là tư vấn trong nước.
Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 ngoài trụ sở của Cảng hàng không, các trụ sở còn lại do kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn chưa được Bộ chủ quản và UBND tỉnh phê duyệt nên công tác chuẩn bị đầu tư còn rất chậm.
Đối với các dự án có sử dụng vốn ODA như các dự án đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và Tp.Hồ Chí Minh, ngoài những nguyên chính nói trên, các nguyên nhân làm chậm tiến độ dự án còn bao gồm: chậm trễ trong việc bố trí vốn, nguồn vốn ODA bố trí theo kế hoạch trung hạn, hàng năm chưa đáp ứng được tiến độ triển khai thực tế.
Việc điều chỉnh vốn, việc phân chia gói thầu và trình tự thực hiện chưa hợp lý. Năng lực của chủ đầu tư trong quản lý các dự án công nghệ phức tạp, đan xen nhiều loại nguồn vốn và nhiều cấu hình đầu tư còn hạn chế.
Về thực trạng và giải pháp xử lý các tồn đọng trong đầu tư khai thác kinh doanh các dự án giao thông theo hình thức BOT sau 17 năm khi bắt đầu triển khai loại hợp đồng này từ năm 2005, mặc dù không mới nhưng việc thực hiện đầu tư theo hình thức BOT vẫn còn nhiều bất cập.
Việc thu phí không dừng mục tiêu từ năm 2019 theo Nghị quyết của Quốc hội đến nay đã chậm thời hạn 3 năm vẫn chưa thực hiện xong.
Quyết liệt thực hiện các giải pháp đã đề ra
Qua phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Giao thông vận tải, các Bộ trưởng, Trưởng ngành có liên quan tiếp thu tối đa ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt thực hiện các giải pháp đã đề ra, nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế. Trong đó tập trung vào một số vấn đề chính:
Thứ nhất, tiếp tục rà soát, xây dựng, hoàn thiện các quy hoạch phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường sắt. Đồng thời triển khai quyết liệt các Nghị quyết của Quốc hội, Nghị quyết của Chính phủ để đẩy nhanh việc phê duyệt, tiến độ triển khai dự án; giải ngân vốn đầu tư công.
Nhất là các dự án trọng điểm quốc gia theo nghị quyết của Quốc hội. Bảo đảm khả thi cả về tiến độ và bố trí vốn cũng như chất lượng công trình; đồng thời triển khai hàng loạt dự án quốc gia theo Nghị quyết của Quốc hội.
Thứ hai, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương bảo đảm dự án phù hợp với các quy hoạch liên quan không gian phát triển kinh tế- xã hội của địa phương nhằm phát huy hiệu quả đầu tư; khẩn trương giải quyết dứt điểm những vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng phục vụ triển khai các dự án, công trình giao thông trọng điểm quốc gia.
Thứ ba, kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm chất lượng, tiến độ từ các bước khảo sát, lập hồ sơ thiết kế, dự toán đến công tác lựa chọn nhà thầu, ký kết hợp đồng và triển khai thi công, kiểm soát chất lượng đầu vào đến kiểm soát quy trình thi công, công tác thí nghiệm, nghiệm thu.
Bên cạnh đó, tăng cường tần suất kiểm tra hiện trường để kịp thời chấn chỉnh các tồn tại, bất cập; lựa chọn chủ đầu tư, Ban quản lý dự án có đủ năng lực, kinh nghiệm để thực hiện dự án.
Đồng thời, yêu cầu Ban Quản lý dự án, nhà thầu có tiến độ tổng thể, chi tiết, ký cam kết về tiến độ hoàn thành dự án; theo dõi, kiểm soát chặt chẽ tiến độ; kiên quyết xử lý các trường hợp tiêu cực; nâng cao hiệu lực, hiệu quả phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm trong công tác quản lý, phòng, chống tham nhũng trong quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng;…
Thứ tư, đẩy nhanh tiến độ giải quyết các thủ tục hành chính, tháo gỡ khó khăn về nguồn vật liệu, đặc biệt là giải quyết khó khăn về nguồn cung cấp vật liệu san lấp tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long.
Đồng thời kiểm tra việc xây dựng, công bố giá, chỉ số giá các loại vật liệu xây dựng theo đúng quy định của pháp luật; kiểm soát tình trạng biến động giá nguyên, nhiên vật liệu xây dựng và xử lý nghiêm các hành vi đầu cơ, nâng giá trục lợi.
Ngài ra, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trình cấp có thẩm quyền có phương án giải quyết dứt điểm những vướng mắc, bất cập, tồn tại trạm thu phí Dự án BOT nhanh trong năm 2022 trên cơ sở bảo đảm hài hòa lợi ích của nhân dân, Nhà nước, nhà đầu tư.
Nhà nước chỉ hỗ trợ đối với những nguyên nhân khách quan, bất khả kháng trên cơ sở chia sẻ rủi ro, thực hiện các biện pháp đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống thu thuế điện tử theo yêu cầu tại Nghị quyết 43 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
