Vào ngày 29 tháng 7 năm 1939, trước thềm Thế chiến thứ hai, nhà thiết kế máy bay Pavel Sukhoi được bổ nhiệm làm thiết kế trưởng của văn phòng thiết kế độc lập của riêng mình.
Sinh năm 1895 tại ngôi làng Glubokoye, nay là vùng Vitebsk thuộc Belarus ngày nay, Sukhoi nhanh chóng nổi tiếng là một trong những nhà thiết kế máy bay triển vọng nhất của Liên Xô vào những năm 1920 và 1930.
Ông tham gia chế tạo hơn nửa tá máy bay chiến đấu, máy bay ném bom và máy bay thử nghiệm cùng với những người khổng lồ khác trong ngành thiết kế máy bay của Liên Xô, bao gồm Andrei Tupolev và Nikolai Polikarpov.
Trong 85 năm kể từ khi thành lập, Cục Thiết kế Sukhoi đã tạo ra gần hai chục máy bay trinh sát, tấn công mặt đất, đánh chặn, chiếm ưu thế trên không và máy bay chiến đấu đa chức năng nổi tiếng nhất của Liên Xô và Nga. Hãng thông tấn Sputnik đã chọn bảy ví dụ đáng chú ý trong số này.
Su-2: Được Pavel Sukhoi và Andrei Tupolev đồng thiết kế, máy bay ném bom hạng nhẹ, trinh sát và huấn luyện này là máy bay Sukhoi đầu tiên được sản xuất.
Hơn 900 chiếc Su-2 đã được chuyển giao cho quân đội trong khoảng thời gian từ năm 1939 đến năm 1942. Cùng với sáu súng máy ShKAS và tên lửa không điều khiển RS-82, những chiếc máy bay này có thể mang theo tới 600 kg bom.
Vào tháng 9 năm 1941, Anh hùng Liên Xô Ekaterina Zelenko đã đâm chiếc Su-2 của mình vào một máy bay chiến đấu Messerschmitt Bf 109, cắt đứt cánh máy bay địch bằng cánh quạt của máy bay và khiến nó bị rơi. Bà vẫn là nữ phi công đầu tiên và duy nhất từng thực hiện một cú đâm trên không thành công.
Su-17: Sukhoi bước vào kỷ nguyên siêu thanh với loạt máy bay tiêm kích đánh chặn và tấn công mặt đất Su-7 và Su-9 vào cuối những năm 1950, nhưng thực sự hoàn thiện công nghệ vào năm 1970 với máy bay tiêm kích-ném bom cánh cụp biến thiên Su-17.
Với hơn 2.860 biến thể Su-17 được chế tạo, máy bay này đã trở thành máy bay phản lực được sản xuất hàng loạt nhiều nhất trong lịch sử của cục thiết kế.
Với tốc độ tối đa lên tới 1.400 km/h, tầm chiến đấu 1.150 km và 12 giá treo có thể mang tới 4 tấn đạn dược, Su-17 đã được xuất khẩu tới hơn chục quốc gia trên thế giới trong Chiến tranh Lạnh, từ Syria, Libya và Yemen đến Angola, Ba Lan và Peru...
Su-25: Được Sukhoi phát triển vào những năm 1970 như một máy bay tấn công mặt đất cận âm mạnh mẽ, cơ động cho các nhiệm vụ hỗ trợ trên không tầm gần, Su-25 đã trở thành một trong những máy bay linh hoạt và bền bỉ nhất trong đội hình của Sukhoi (bằng chứng là tỷ lệ nghỉ hưu cực kỳ thấp).
Máy bay phản lực một chỗ ngồi này có tốc độ tối đa 975 km/giờ, phạm vi chiến đấu 750 km và 11 điểm cứng cho tối đa 4,4 tấn đạn dược, từ tên lửa và tên lửa không đối không và không đối đất đến bom loạt FAB (nổ mạnh), KAB (có điều khiển), BetAB (phá bê tông) và ZAB (cháy).
Máy bay đã được sử dụng rộng rãi trong chiến đấu và đã được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới.
Iran bất ngờ trở thành chủ sở hữu của bảy chiếc Su-25 vào tháng 1 năm 1991, khi các phi công Không quân Iraq lái máy bay của họ đến Cộng hòa Hồi giáo để thoát khỏi liên quân do Mỹ cầm đầu trong Chiến dịch Bão táp Sa mạc.
Cộng hòa Hồi giáo Iran đã mua thêm sáu chiếc Su-25 từ Nga vào giữa những năm 2000, sử dụng một cặp để ngăn chặn máy bay không người lái MQ-1 Predator của Mỹ bay vào không phận Iran vào năm 2012.
Iran đã chuyển Su-25 của mình cho Iraq vào năm 2014 để hỗ trợ Baghdad trong cuộc chiến chống lại nhóm khủng bố IS.
Su-27: Ra mắt vào năm 1985, Su-27 được tạo ra như một phản ứng đối với công nghệ máy bay phản lực thế hệ thứ tư mới nhất của Mỹ khi đó, nhưng cuối cùng lại trở thành cha đẻ của một số máy bay chiến đấu hiện đại nhất của Nga, Ấn Độ và Trung Quốc đang hoạt động ngày nay, bao gồm Su-30MKI, Su-35 và Shenyang J-11.
Từ ưu thế trên không đến hộ tống đến ném bom, những chiếc máy bay phản lực siêu cơ động hai động cơ này đã chứng minh được khả năng thực hiện bất kỳ nhiệm vụ nào mà Lực lượng Không gian Vũ trụ của Nga giao cho chúng.
Su-34: Máy bay ném bom chiến đấu mọi thời tiết này là kết quả của nhu cầu của quân đội Liên Xô (và sau này là Nga) về một thế hệ máy bay tấn công siêu thanh tiền tuyến mới có khả năng thực hiện các nhiệm vụ ở chiều sâu tác chiến và chiến thuật ở tầm xa.
Được hình thành vào giữa những năm 1980 và bay lần đầu tiên vào tháng 4 năm 1990, Su-34 đã trải qua một lịch sử phát triển khó khăn gần như kết thúc trong thảm họa do cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị của những năm 1990.
Quá trình phát triển chậm lại, nhưng máy bay vẫn tồn tại, với việc sản xuất số lượng hạn chế bắt đầu từ năm 2006, và máy bay ném bom chiến đấu mũi vịt độc đáo chính thức được đưa vào sử dụng vào năm 2014.
Không mất nhiều thời gian để máy bay được giao nhiệm vụ chiến đấu, với sáu chiếc Su-34 được triển khai luân phiên đến Syria bắt đầu từ năm 2015 để hỗ trợ cuộc chiến của Damascus chống lại một nhóm các chiến binh thánh chiến được nước ngoài tài trợ và những phiến quân được gọi là ôn hòa.
Các máy bay phản lực này cũng đã được sử dụng rộng rãi trong cuộc chiến tranh ủy nhiệm Nga-NATO đang diễn ra ở Ukraine, thực hiện hàng chục nghìn phi vụ với các tên lửa hành trình Kh-36, Kh-65, bom dẫn đường và bom lượn siêu nặng KAB và FAB đã được nâng cấp.
Chúng đã chứng minh được vai trò quan trọng trong việc phá vỡ các tuyến phòng thủ kiên cố của Ukraine ở Donbass vào mùa xuân năm ngoái.
Su-47: Chắc chắn máy bay độc đáo nhất trong danh sách này là Su-47 - một thiết kế máy bay phản lực cánh ngược do Sukhoi phát triển sau khi được giao nhiệm vụ tạo ra một máy bay chiến đấu mới với các đặc điểm siêu cơ động, duy trì tốc độ siêu thanh ở chế độ bay tuần tra, có khả năng tấn công mọi góc vào các mục tiêu trên không của đối phương và vô hình với radar.
Thiết kế được thực hiện với sự phối hợp chặt chẽ với Viện Khí động học Thủy động học Trung ương của Moscow bắt đầu, và đến năm 1988, quân đội đã cho phép sản xuất một trình diễn công nghệ quy mô đầy đủ.
Máy bay đạt được đặc điểm cơ động đáng kinh ngạc ở tốc độ dưới âm thanh, hoàn hảo cho các cuộc không chiến và tránh tên lửa của đối phương. Lực G dự kiến tác động lên phi công của máy bay được tính toán là rất cao đến mức buồng lái được lắp góc tựa lưng 30 độ (thay vì 13-15 độ thông thường) để giảm bớt căng thẳng.
Để có thể hình dung được sức mạnh của máy bay phản lực, cần phải nhắc đến việc nó được trang bị một biến thể của động cơ DF-30 đã được thử nghiệm và kiểm tra, cùng loại với động cơ được sử dụng trong máy bay đánh chặn/tấn công Mikoyan MiG-31, máy bay vận tải chiến lược Ilyushin Il-76 và máy bay chở khách Tu-134 và Tu-154 của Tupolev.
Máy bay phản lực Su-47 có thể tăng tốc lên tới 2.500 km/giờ và có bán kính chiến đấu dưới âm là 2.000 km (800 km ở chế độ siêu âm). Su-47 thực hiện chuyến bay đầu tiên vào tháng 9 năm 1997.
Dự án Su-47 đã bị khép lại vào những năm 2000, nhưng quá trình phát triển của nhà thiết kế chính Mikhail Pogosyan và nhóm của ông không phải là vô ích, vì một số công nghệ và quyết định về kỹ thuật sau này được sử dụng trên Su-57 chính là những công nghệ và quyết định đầu tiên được phát triển và thử nghiệm trên Su-47.
Su-57: Được chế tạo vào những năm 2000 và 2010 và lần đầu tiên đưa vào sử dụng với số lượng nhỏ vào năm 2020, Su-57 đã trở thành máy bay chiến đấu phản lực tàng hình thế hệ thứ năm đa năng đầu tiên của Nga.
Có khả năng tăng tốc lên đến gần 2500 km/h và có tầm bay lên đến 4500 km với 2 thùng nhiên liệu ngoài (hoặc 3500 km nếu không có), những máy bay phản lực hạng nặng này được trang bị hệ thống điện tử hàng không, radar, nhắm mục tiêu và đối phó điện tử mới nhất của Nga.
Su-57 có 12 điểm cứng (6 bên trong, 6 bên ngoài) và có thể mang tất cả các tên lửa không đối không, không đối đất, chống hạm và chống bức xạ mới của Nga, cùng bom lượn dẫn đường hạng nặng. Khoảng hai chục chiếc Su-57 đã được sản xuất cho đến nay, với 76 chiếc đã được đặt hàng.
"Rõ ràng, ngành công nghiệp máy bay chiến đấu và máy bay ném bom của Nga đang gánh vác trọng trách của mình trong hoạt động quân sự đặc biệt, trong một hoạt động quân sự kết hợp vũ khí.
Cụ thể là ở Ukraine, vì tất cả các hoạt động Tình báo, Giám sát, Trinh sát (ISR) công nghệ cao đều là của Mỹ và NATO, nên nhiều thông tin hữu ích đang được Nga thu thập và đánh giá để đổi mới cả về mặt tấn công và phòng thủ", Trung tá Không quân Mỹ đã nghỉ hưu Karen Kwiatkowski nói.
Đánh giá theo công trình mới nhất của Sukhoi, bà Kwiatkowski cho biết: "Có vẻ như kỹ thuật và khoa học vẫn thúc đẩy những nỗ lực của công ty, điều này rất quan trọng trong một thế giới cạnh tranh cao, nơi lực lượng nào có phản ứng nhanh nhất và khôn ngoan nhất sẽ chiến thắng, và điều này bao gồm cả hiệu quả về mặt chi phí".
Bà nhấn mạnh rằng các nhà sản xuất máy bay của Mỹ nên đặc biệt chú ý đến thành tựu Nga đã đạt được dù chỉ với chi phí thấp hơn nhiều.
