Đổi mới kiểm tra, đánh giá không chỉ xác định mức độ đạt được mục tiêu dạy học mà còn tác động ngược trở lại, điều chỉnh hoạt động dạy học, thúc đẩy sự tiến bộ, phát triển năng lực của học sinh. Nhiều thầy cô cho rằng, mọi sự đổi mới sẽ không thể đạt được mục tiêu nếu như cái “chốt” đánh giá không được khai thông và đồng hành cùng toàn bộ các khâu khác.
Xây dựng ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa trong kiểm tra, đánh giá thường xuyên, định kì là một trong những hoạt động then chốt, không thể thiếu nhằm đổi mới kiểm tra, đánh giá, giúp nâng cao chất lượng giáo dục. Nội dung “chuẩn bị điều kiện để thí điểm xây dựng các ngân hàng câu hỏi theo hướng chuẩn hóa phục vụ cho kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kỳ các môn học ở cấp THPT” được nhấn mạnh trong Hướng dẫn nhiệm vụ quản lý chất lượng năm học 2021 - 2022.
Hướng dẫn nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2021 - 2022 thì lưu ý, đối với bài kiểm tra, đánh giá định kì (trên giấy hoặc trên máy tính) đánh giá bằng điểm số, việc xây dựng ma trận, đặc tả của đề kiểm tra cần phối hợp theo tỉ lệ phù hợp giữa câu hỏi trắc nghiệm, câu hỏi tự luận. Khuyến khích nhà trường xây dựng ngân hàng câu hỏi, ngân hàng đề kiểm tra, đánh giá…
Thời gian qua, đổi mới kiểm tra, đánh giá trong các nhà trường đang chuyển từ chủ yếu đánh giá kiến thức, kĩ năng sang đánh giá phẩm chất, năng lực học sinh theo yêu cầu của chương trình mới. Cùng với đó, hoạt động xây dựng ngân hàng câu hỏi được các nhà trường chú trọng thực hiện. Các chương trình tập huấn về đổi mới kiểm tra đánh giá; kĩ thuật xây dựng ma trận đề, đặc tả của đề kiểm tra được triển khai.
Tuy nhiên, trên thực tế việc xây dựng ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa còn gặp khó khăn. Một trong nguyên nhân là giáo viên chưa được tiếp cận một cách bài bản với khoa học đo lường - đánh giá trong giáo dục; chưa bám sát thực tế của cơ sở giáo dục và học sinh để ra câu hỏi phù hợp; chủ quan chưa lường hết các phương án trả lời; nội dung chưa phù hợp với các mức độ: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng, vận dụng cao...
Xây dựng ngân hàng câu hỏi cần làm bài bản, có kế hoạch dài hơi. Trong đó, nhất thiết tăng cường hơn nữa công tác tập huấn, xây dựng tài liệu hướng dẫn tổ chức ngân hàng câu hỏi.
Giáo viên phải nắm vững kĩ thuật ra đề, đặc biệt là xây dựng ma trận đề, bản đặc tả đề; nghiên cứu nội dung chương trình; biên soạn các câu hỏi, bài tập đáp ứng yêu cầu về kiến thức, kĩ năng; chú trọng tính sáng tạo, nội dung đổi mới phù hợp với các hình thức thi hiện hành. Không sao chép câu hỏi, đề thi đã dùng trong các kỳ thi, đề đã có trên Internet... Cùng hướng dẫn đầy đủ của cơ quan quản lí, triển khai tập huấn bài bản, sự đầu tư của giáo viên, thì nhận thức và chỉ đạo quyết liệt của người đứng đầu nhà trường là vô cùng quan trọng để triển khai hiệu quả nội dung này.
