Hải Thượng bây giờ đã là xã điểm của huyện Hải Lăng nên đường sá, công trình thủy lợi và nhiều công trình dân sinh khác đều được đầu tư tươm tất. Đến cổng làng Đại An Khê, hỏi ông Hồ Xuân Thành, từ trẻ nhỏ đến người già ai cũng biết. Năm nay 60 tuổi, nhưng ông đã có thâm niên 35 năm làm công việc quản trang. Chừng ấy thời gian, có biết bao nhiêu đổi thay trên mảnh đất này, nhưng người quản lí nghĩa trang tận tụy như ông vẫn không ai thay thế được.
Vì nghĩa tình đồng đội
Người dân ở Hải Thượng nói với chúng tôi, tìm gặp ông Thành, đừng đến nhà mà cứ ra thẳng nghĩa trang liệt sĩ xã, bởi đó là ngôi nhà thứ hai của ông. Quả đúng như vậy, đã gần trưa đứng bóng nhưng khi đến nghĩa trang liệt sĩ xã Hải Thượng, chúng tôi vẫn thấy ông đang cần mẫn tỉa từng cái cây, chăm sóc từng ngôi mộ. Những ngày tháng Bảy, khi ngày lễ tri ân lớn nhất dành cho các thương binh, liệt sĩ đang đến gần, thì công việc của một người quản trang như ông Thành trở nên bận rộn hơn.
Chuyện trò với ông, chúng tôi càng xúc động hơn khi biết 35 năm qua, ngày ngày ông vẫn đều đặn đi về trên con đường ra nghĩa trang xã trên chiếc xe đạp cọc cạch. Gia đình ông thuần nông, nên công việc hằng ngày của hai vợ chồng gắn liền với đàn vịt, bầy gà và mảnh ruộng be bé trước nhà. Việc đồng áng vốn nhiều lo toan vất vả, nhưng ông Thành vẫn dành thời gian đảm đương công việc của một người quản trang tận tụy.
Nhập ngũ từ năm 1977, khi mới 21 tuổi, sau 3 năm làm nghĩa vụ quốc tế ở chiến trường Campuchia, ông Thành trở về sinh sống tại làng Đại An Khê, xã Hải Thượng. Ngay sau khi giải ngũ, ông được UBND xã tín nhiệm giao cho nhiệm vụ trông coi nghĩa trang xã khi đó chỉ mới có vài trăm ngôi mộ liệt sĩ. Đến năm 1990, khi nghĩa trang được xây mới, UBND xã đề xuất phụ cấp cho ông một năm 3 tạ lúa.
Từ năm 2000 - 2006, ông không được hỗ trợ lúa nữa mà được hỗ trợ tiền với mức 100.000 đồng/ tháng. Sau 2006 đến nay, mức hỗ trợ tăng lên 150.000 đồng/ tháng. Số tiền ít ỏi chẳng đáng là bao, nhưng ông Thành nói: “Xã hỗ trợ bao nhiêu thì tôi nhận bấy nhiêu, không đòi hỏi gì cả. Bởi với tôi, công việc chăm sóc mộ liệt sĩ cũng xem như là được gìn giữ, chăm lo linh hồn cho đồng đội, bạn bè mình thì ai lại còn nghĩ đến chuyện tính công”.
Những việc làm thầm lặng
Nghĩa trang liệt sĩ xã Hải Thượng là nghĩa trang liệt sĩ cấp xã lớn nhất của tỉnh Quảng Trị với gần 2.000 ngôi mộ liệt sĩ, tức là bằng 1/5 tổng số ngôi mộ của nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn. Trong số gần 2.000 ngôi mộ mà hằng ngày ông Thành chăm sóc, có 1.600 liệt sĩ từ các tỉnh Hà Tĩnh trở ra miền Bắc và hơn 150 liệt sĩ chưa biết tên. Nhưng hằng năm, Ủy ban xã chỉ cấp kinh phí hương khói trong những dịp tết lễ, ngày Thương binh Liệt sĩ. Những ngày còn lại, ông Thành bỏ tiền túi ra mua hương thắp, bởi lo nghĩa trang lạnh lẽo.
Ngày ngày, ông Thành quét dọn, làm cỏ, dọn dẹp vệ sinh, chăm sóc cây cảnh và thắp hương các phần mộ, chuyện trò với các liệt sĩ. Hôm nào trở trời, vết thương cũ tái phát, không ra nghĩa trang được là ông lại thấy day dứt như có lỗi với đồng đội. Vào ngày rằm, đầu tháng, ông Thành đều đến dâng hương trước anh linh các liệt sĩ.
Các dịp lễ, Tết, hội và ngày kỷ niệm, ông chuẩn bị chu đáo, dọn dẹp lại nghĩa trang cho sạch đẹp để các tổ chức, đoàn thể và nhân dân đến đặt vòng hoa, thắp hương tưởng niệm... Công việc cứ đều đều diễn ra như vậy, nhiều lúc quấn lấy ông mất cả ngày. Mệt nhọc, vất vả là thế, nhưng với ông Hồ Xuân Thành, trên tất là cả tấm lòng tri ân sâu sắc đối với các liệt sĩ đã không tiếc máu xương vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc.
Thấy nghĩa trang còn rộng ông Thành sưu tầm nhiều loại hoa về trồng thành bồn hoa. Sau một thời gian, ông cần mẫn vun trồng, tưới bón, trên bồn hoa tượng đài trong nghĩa trang lúc nào cũng rực rỡ sắc hoa mười giờ. Ông lại đưa thêm hàng chục cây tùng, cây bàng về trồng xung quanh nghĩa trang và hai bên con đường chính từ cổng dẫn vào tượng đài.
Bây giờ, mỗi khi có dịp viếng mộ liệt sĩ, nhiều bà con lại tấm tắc khen nghĩa trang xã Hải Thượng đẹp và sạch không kém công viên. Trên mỗi ngôi mộ bốn mùa có hoa nở, cổng và lối đi sạch đẹp. Quang cảnh này và tấm lòng của người quản trang chân thành, tận tụy như ông Thành đã làm ấm lòng những người nằm xuống, làm yên lòng các thân nhân liệt sĩ.
Trách nhiệm với người đã khuất
Hơn 35 năm gắn bó với công việc quản trang, ông Thành thuộc lòng vị trí của từng ngôi mộ trong nghĩa trang gần 2.000 ngôi mộ này. Mỗi khi có thân nhân đến viếng, chỉ cần đọc tên tuổi, quê quán liệt sĩ là ông nhớ và hướng dẫn ngay vị trí. Khi biết nguyện vọng của thân nhân muốn đưa hài cốt liệt sĩ hồi hương, ông Thành rất tận tâm, góp phần xác minh và tạo thuận lợi cho người nhà liệt sĩ trong việc làm thủ tục và di dời.
Anh Hồ Quyết Tâm, con ông Thành tâm sự: “Khi tôi sinh ra thì bố đã làm công việc quản trang tại nghĩa trang liệt sĩ xã. Biết được tâm huyết và những cống hiến lặng thầm của bố, chúng tôi rất đỗi tự hào. Điều mong muốn lớn nhất bây giờ là mong bố có sức khỏe để tiếp tục với công việc ý nghĩa mà ông đã gắn bó suốt hơn 35 qua”.
Chúng tôi tạm biệt ông Thành - người quản trang với nhiều cống hiến lặng thầm và không thể quên được lời ông tâm sự: “Mỗi một con người sinh ra gánh vác nhiều trách nhiệm. Với tôi, trong chiến tranh, trách nhiệm đó là chiến đấu giải phóng đất nước, còn bây giờ, mình may mắn còn sống thì phải canh giữ, chăm lo cho những người đã khuất. Tôi tin rằng, linh hồn đồng đội vẫn luôn ở bên, dõi theo tôi mỗi lần tôi đến nghĩa trang này…”.
