Việc đề xuất mở rộng đối tượng thụ hưởng cơ chế, chính sách về nhà ở xã hội (NOXH) được dư luận quan tâm. Đòi hỏi này xuất phát từ những bất cập đang xảy ra thực tế tại một số địa phương khi phát triển NOXH.

Ước mơ sở hữu một căn hộ

Nhiều ý kiến cho rằng, cần đề xuất mở rộng phạm vi đối tượng được hưởng chính sách về NOXH.

Chị Lại Thu Hiền, công nhân một công ty ở Bắc Ninh chia sẻ, nhà ở với mỗi người đều rất cấp thiết. Đặc biệt với công nhân, người lao động có thu nhập thấp thì nó chính là giấc mơ, là động lực. Song, nếu không có những chính sách thay đổi về tiền lương, về chính sách tín dụng ưu đãi thì chắc chắn công nhân lao động khó có thể chạm đến giấc mơ nhà ở.

Để chính sách NOXH được áp dụng một cách hiệu quả và thực tế thì cần thiết có một hệ thống chính sách pháp luật phù hợp. Tuy nhiên, trong Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) chưa có sự tập trung đầy đủ vào việc đáp ứng nhu cầu của những người không có khả năng mua nhà thương mại. Do đó, cần thiết phải mở rộng phạm vi đối tượng được hưởng chính sách về NOXH.

Góp ý về những đối tượng được mua NOXH, anh Lê Quang Hùng (Sơn Tây, Hà Nội) cho rằng: “NOXH là dành cho những người thu nhập thấp, hộ nghèo, hộ khó khăn... có sự trợ giúp của Nhà nước. Do vậy, để công bằng thì phải khảo sát từ tổ dân phố, phường, xã... trình lên để ưu tiên... Đừng để chính sách bị lợi dụng, nhà ở cho công nhân và người lao động có thu nhập mà toàn thấy người đi ô tô đến tham gia bốc thăm, rất phản cảm”.

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Hoàng Nam - Tổng Giám đốc G-Home cho rằng, việc triển khai NOXH gặp muôn vàn khó khăn từ khâu thủ tục đến vốn. Chưa dừng lại ở đó, luật liên quan đến NOXH siết khá chặt đối tượng mua, nhiều tỉnh chỉ bán cho công nhân.

Thậm chí chỉ bán cho công nhân trong một khu công nghiệp, hoặc chỉ bán cho đối tượng công nhân trong khu công nghiệp nhưng thuộc một huyện. Trong khi đó, tính gắn kết của công nhân với địa phương chưa chắc đã đề cao. Điều này dẫn đến dù nhu cầu NOXH rất lớn, nhưng nhiều nơi NOXH bị “ế”.

Theo ý kiến của nhiều doanh nghiệp, người cần mua thì không mua được, trong khi chính sách lại hướng về người không cần mua. Vì vậy, nhằm đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động cũng như khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào xây NOXH cho công nhân cần mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách về nhà ở, đặc biệt là NOXH.

Đối tượng hưởng chính sách NOXH nên điều chỉnh dựa vào tiêu chí đơn giản, dễ nhận biết, giảm tối đa yêu cầu giấy tờ, thủ tục hành chính…

Cần những chính sách thiết thực

Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) cho biết, từ năm 2018 đến nay, nguồn cung nhà ở có xu hướng giảm nghiêm trọng, số lượng dự án nhà ở mới được phê duyệt ngày càng hạn chế. Trong khi đó, ước tính khoảng 1.200 dự án với giá trị 30 tỷ USD lại đang vướng mắc trong quá trình triển khai. Kể từ cuối năm 2022 đến nay, mới chỉ 500 dự án được tháo gỡ.

Theo VARS, chính nguồn cung hạn chế, đặc biệt thiếu trầm trọng nhà ở phù hợp túi tiền, lại thêm chi phí các khâu làm dự án đều cao..., khiến giá địa ốc, nhất là căn hộ chung cư ở những thành phố lớn liên tục tăng và chưa có dấu hiệu ngừng.

NOXH gần như trở thành cơ hội duy nhất cho giấc mơ an cư của đa số người dân. Vì vậy, thời gian qua, Nhà nước rất tích cực ban hành chính sách để thu hút doanh nghiệp tham gia phát triển loại nhà này, giúp cải thiện nguồn cung. Tuy nhiên, thực tế, các chính sách vẫn bất cập, thiếu đồng bộ.

Liên quan đến đề xuất mở rộng đối tượng được mua NOXH, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có đề xuất mở rộng đối tượng được mua với người lao động có đóng thuế thu nhập cá nhân ở mức thấp.

Theo VCCI, tại Điều 74, Dự thảo Luật Nhà ở quy định, các đối tượng chủ yếu là những người có thu nhập thấp, không có điều kiện mua nhà ở thương mại. Trên thực tế vẫn còn nhiều đối tượng không thuộc Điều 74, nhưng không có khả năng mua nhà ở thương mại.

“Những người nộp thuế thu nhập đối với khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương chưa hẳn là những người có thu nhập cao (lương trên 11 triệu đồng đã phải chịu thuế). Với mức lương này cùng với các khoản chi tiêu trong cuộc sống thì việc người lao động có thể tích góp để mua được nhà ở thương mại rất khó”, VCCI phân tích.

Ông Nguyễn Văn Khôi - Chủ tịch Hiệp hội Môi giới bất động sản Việt Nam cũng cho rằng, hiện nay mới chỉ xét và giải quyết cho người có thu nhập thấp dưới 11 triệu đồng không phải đóng thuế thu nhập cá nhân được thuê mua NOXH. Nhưng thực tế, số lượng đối tượng đóng thuế thu nhập cá nhân nhưng mức lương thấp rất nhiều.

Do đó, theo ông Khôi, các ưu đãi cần thực chất hơn. Cụ thể, kiến nghị ngân sách hỗ trợ đầu tư hạ tầng bên trong dự án NOXH đối với NOXH cho thuê, và hỗ trợ một phần đầu tư hạ tầng kỹ thuật đối với nhà ở bán và thuê mua.

Mặt khác, áp dụng ưu đãi về thuế cho NOXH như cho cải tạo chung cư cũ trước đây, thuế giá trị gia tăng sẽ được miễn 4 năm đầu và được giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Còn thuế thu nhập doanh nghiệp chỉ tính 10%. Như vậy, mới có thể kéo giảm giá thành, giá bán và dễ tiếp cận cho người dân có nhu cầu.