Tránh xa ánh đèn khi quan sát bầu trời
Khi sử dụng kính thiên văn để quan sát bầu trời, hãy xác định cho mình những đối tượng hợp lý và chọn đúng thời gian, địa điểm để quan sát chúng. Ánh sáng mạnh là kẻ thù của người quan sát thiên văn. Do đó, hãy tránh xa ánh đèn thành phố.
Nếu ở trong thành phố, bạn có thể đi về những khu ngoại ô yên tĩnh nếu có điều kiện. Nếu không, bạn nên chọn những vị trí cao và có góc nhìn rộng để hạn chế ảnh hưởng của sự ô nhiễm ánh sáng.
Những đối tượng nào là phù hợp nhất để bạn quan sát bằng các kính thiên văn nghiệp dư? Nhiều bạn trẻ sau khi hoàn thành chiếc kính thiên văn bằng đôi tay của mình lại cảm thấy thất vọng. Vì bạn đã quá kì vọng vào một chiếc kính trong mơ mà không tính được yếu tố thục tế.
Nên nhớ rằng, ngay cả những chiếc kính với giá hàng nghìn USD mà bạn đặt mua tại các hãng sản xuất hàng đầu thế giới cũng không thể cho phép bạn nhìn thấy những màu sắc như trong các bức ảnh chụp trên Google. Ngoài ra, hãy chỉ chú ý tới các đối tượng sáng nhất và đáng để quan sát nhất.
Những đối tượng nào là sáng nhất? Trừ Mặt trăng ra thì bạn đọc có kiến thức cơ bản về thiên văn sẽ nghĩ tới sao Kim, sao Mộc, sao Hỏa hay sao Sirius - ngôi sao sáng nhất sau các hành tinh trong hệ. Tuy nhiên, sao Kim không phải là một đối tượng quan sát tốt mặc dù nó rất sáng. Tất cả những gì bạn nhìn thấy chỉ là một quầng sáng màu vàng do bầu khí quyển dày và độc hại của nó.
Những ngôi sao như Sirius, Canopus dù có sáng hơn thế nhiều lần nhưng chúng chỉ là những quả khí cầu xa xôi. Nó không phải mục tiêu hợp lý để quan sát qua các kính thiên văn quang học nghiệp dư.Những đối tượng quan sát tốt nhất trước tiên là Mặt trăng, tiếp theo là sao Mộc, sao Thổ, sao Hỏa và một vài thiên hà, tinh vân đáng chú ý.
Không quan sát khi Trăng tròn
Để quan sát Mặt trăng, hãy chỉnh vị trí của thị kính phù hợp và nhắm vào những vùng lân cận khu vực nửa tối trong những đêm khoảng từ mùng 6,7 tới 11,12 theo tháng âm lịch.
Trăng rằm là một đối tượng quan sát tồi vì nó quá sáng nên sẽ che lấp những miệng núi và thung lũng mà bạn có thể thấy. Bạn có thể giải quyết chuyện này bằng một lớp kính mỏng gọi là moon filter, nó sẽ làm giảm ánh sáng của Mặt trăng khi tới mặt bạn.
Với các kính thiên văn sản xuất công nghiệp thì hầu hết đều có cái này. Còn với các kính tự chế tạo, bạn cũng có thể tự thiết kế nó bằng cách sử dụng một tấm kính hay một miếng nilon màu xanh nhưng vẫn đủ trong để quan sát qua đó.
Mặc dù vậy, không nên quan sát Mặt trăng vào các đêm rằm. Vì ngoài việc nó che lấp chính bản thân thì nó còn làm mờ cả các đối tượng quan sát hấp dẫn khác, tất nhiên là trừ những ngày rằm có hiện tượng nguyệt thục xảy ra. Bạn nên có một tấm bản đồ phần nhìn thấy của Mặt trăng để đối chiếu khi quan sát. Những bản đồ này bây giờ rất dễ tìm kiếm trên Internet và chỉ cần in ra bằng máy in đen trắng bất kỳ.
Để quan sát các hành tinh, tốt nhất nên chọn đúng thời điểm để có kết quả tốt. Các hành tinh có chu kỳ khác Trái đất nên chúng không có vị trí ổn định như nền sao ở xa.
Đơn giản nhất là bạn đọc nên dùng các phần mềm máy tính để kiểm tra vị trí của các hành tinh, hoặc có thể sử dụng phần mềm miễn phí tải về tại trang www.stellarium.org. Đừng quên thiết lập chính xác vị trí của người sử dụng và thời điểm bạn muốn quan sát. Nên chọn những ngày không phải trăng tròn vì các hành tinh nằm ở vị trí tương đối cao.
Sao Mộc là đối tượng đáng quan sát nhất qua kính thiên văn nghiệp dư. Đẩy thị kính của bạn tiến vào sâu hơn một chút so với khi quan sát Mặt trăng và cố gắng định hướng của ống kính vì nó sẽ biến mất ngay tức khắc nếu bạn không giữ được chính xác hướng nhìn của mình.
Mặc dù, không thể nhìn rõ những màu sắc như trong các bức ảnh trên mạng đã được chụp bằng kỹ thuật phơi sáng, và qua những thiết bị hàng nghìn lần hiện đại hơn chiếc kính nghiệp dư bạn đang sở hữu, nhưng những màu sắc cơ bản với những vạch màu nâu, vàng đậm là những gì bạn sẽ quan sát thấy, và hơn thế nữa là 4 vệ tinh Galilei của hành tinh này.
Sao Thổ cũng như sao Mộc, chỉ cần xác định đúng phương hướng và cố định kính là bạn sẽ dễ dàng quan sát nó. Thú vị nhất khi nhìn hành tinh này chính là cái vành (ring) của nó. Tuy nhiên, nó sẽ không nhiều màu sắc thú vị nhưu bạn từng xem trong các bức ảnh, cả hành tinh và vành đai này đều hiện lên với màu vàng nhạt.
Tiếp theo trong Hệ Mặt Trời là sao Hỏa. Nhưng quan sát hành tinh này không lấy gì làm thú vị vì tất cả bạn nhìn thấy chỉ là một màu đỏ nhạt và có chăng là vài mảng đen với chỏm băng mờ nhạt ở địa cực nếu kính thiên văn tương đối tốt. Dù sao đây là hành tinh duy nhất trong Hệ Mặt trời mà chúng ta có thể nhìn thấy phần nào bề mặt qua các kính nghiệp dư.
Một dạng đối tượng rất đáng quan sát với các kính nghiệp dư hay gọn gàng hơn là các ống món là các thiên hà và tinh vân sáng. Hãy nhớ đẩy thị kính của bạn sâu hơn nữa về phía vật kính để có thể quan sát các thiên thể ở xã vô cực. Đáng chú ý đầu tiên là thiên hà Andromeda (M31), thiên hà xoắn. Ở khoảng cách tới gần 3 triệu năm ánh sáng, nó phát ra ánh sáng đủ mạnh để có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Thậm chí, chỉ cần một ống nhòm nhỏ bạn cũng có thể nhìn thấy một dải sáng như hợp lại từ vô số chấm sáng nhỏ khi hướng về phía nó. Những gì bạn nhìn thấy chính là hàng tỷ tỷ mặt trời như Mặt Trời của chúng ta.
Tiếp theo là quần sao Pleiades (M45) còn gọi là nhóm thất tinh. Bằng mắt thường bạn cũng nhận ra nó dễ dàng, đó là một nhóm sao nhỏ gồm 7 ngôi sao sáng nhất nằm ngay trong chòm sao Taurus. Qua các ống nhòm hay ống kính thiên văn nhỏ, có thể thấy rõ nó là một quần sao màu xanh với rất nhiều sao trong đó có 7 ngôi sao sáng nhất có thể thấy bằng mắt thường mà vì thế được gọi là Thất tinh. Đây là một quần sao mở trong milky Way nằm cách Trái đất 400 năm ánh sáng.
Một thành viên khác mà bạn nên quan sát là tinh vân Orion (M42), một tinh vân phát xạ cùng thiên hà cách Trái đất khoảng 1.350 năm ánh sáng. Tinh vân Orion tuy có thể phát hiện bằng mắt thường nhưng khá mờ nhạt.
