Cả hệ thống chính trị phải quyết tâm hành động
- Theo quan điểm của bà, đâu là kết quả quan trọng nhất, chuyển biến đáng ghi nhận nhất sau 5 năm triển khai Nghị quyết 29-NQ/TW? Những hạn chế, yếu kém trong lĩnh vực giáo dục được chỉ rõ trong Nghị quyết 29 đã được khắc phục ra sao sau 5 năm triển khai thực hiện?
Ngày 4/11/2013, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29- NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.
Có thể nói, Nghị quyết 29 -NQ/TW như một luồng gió mới thổi vào nền GD-ĐT đang còn rất nhiều tồn tại, bất cập, kìm hãm sự phát triển để mở ra một hướng đổi mới toàn diện cho hệ thống GD-ĐT Việt Nam.
Nghị quyết đánh dấu bước phát triển mới về tư duy chiến lược của Đảng đối với sự nghiệp phát triển GD-ĐT nước nhà. Bảy quan điểm chỉ đạo, mục tiêu và chín nhóm nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Nghị quyết có giá trị định hướng tư tưởng, hành động sâu sắc, thiết thực đối với toàn ngành Giáo dục.
Sau 5 năm triển khai Nghị quyết, sự nghiệp GD-ĐT của đất nước ta đã có nhiều chuyển biến tích cực, bước đầu đã thực hiện được một trong hai vấn đề cốt lõi đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT theo tinh thần Nghị quyết 29, đó là chuyển nền giáo dục từ chủ yếu là truyền thụ kiến thức sang phát triển phẩm chất, năng lực của người học.
Xác định lấy khâu đổi mới thi, kiểm tra đánh giá là khâu đột phá là đúng hướng. Đồng thời quy mô trường lớp, cơ sở vật chất, trang thiết bị được củng cố tăng cường theo hướng nâng cao chất lượng theo tiêu chí trường chuẩn quốc gia; đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực, lấy người học làm trung tâm; đội ngũ cán bộ, giáo viên được bồi dưỡng, nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu giảng dạy; coi trọng việc giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên, giáo viên gắn với thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
Một trong những kết quả đáng ghi nhận nhất là ngành Giáo dục đã hoàn thành phổ cập giáo dục cho trẻ 5 tuổi vào năm 2017. Mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, có vai trò hết sức quan trọng trong việc phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết, thẩm mỹ, hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách cho học sinh.
Nhận thức được vai trò quan trọng ấy, trong những năm qua, các cấp, các ngành, đặc biệt là ngành GD-ĐT đã tập trung bố trí nguồn lực để hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục cho trẻ mầm non 5 tuổi trên cả nước.
Chất lượng phổ cập cũng từng bước được nâng lên như mục tiêu đã được đặt ra trong Nghị quyết; học sinh Việt Nam tham dự kỳ thi Olympic quốc tế và khu vực đạt thành tích vượt trội, điều đó khẳng định những đổi mới đúng hướng mà ngành Giáo dục đã và đang triển khai, trong đó có chủ trương phát triển song song giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn nhằm phát huy tài năng của các em học sinh có năng khiếu. Tích cực đẩy nhanh tiến độ để triển khai chương trình, sách giáo khoa GDPT mới theo Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội.
Bên cạnh những kết quả quan trọng đã đạt được, vẫn còn một số yếu kém và hạn chế: Việc thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển GD-ĐT, nhất là quan điểm “giáo dục là quốc sách hàng đầu” còn chậm, chưa đạt được quan điểm đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.
Chất lượng giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp còn thấp so với yêu cầu. Đào tạo thiếu gắn kết với nghiên cứu khoa học, sản xuất, kinh doanh và nhu cầu của thị trường lao động. Công tác quy hoạch, sắp xếp mạng lưới trường, lớp học ở một số địa phương còn chưa phù hợp, chưa quan tâm đến yếu tố đảm bảo chất lượng khi dồn dịch các trường; thiếu trường, lớp ở các khu đô thị, khu công nghiệp, khu chế xuất, đặc biệt là các trường mầm non; Tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ vẫn chưa được giải quyết triệt để; Cơ sở vật chất, trường lớp học, trang thiết bị dạy học nhiều nơi còn thiếu hoặc bị xuống cấp...
Những khó khăn và hạn chế đó đòi hỏi cả hệ thống chính trị phải quyết tâm thực hiện hành động chứ không chỉ riêng ngành giáo dục, phải đồng bộ hơn nữa để tiếp tục thực hiện thắng lợi những mục tiêu mà Nghị quyết 29 -NQ/TW đã đề ra.
- Có ý kiến cho rằng, một trong những hạn chế trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết 29 là một số cấp ủy, chính quyền chưa thực sự quan tâm đến công tác đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, xem đổi mới giáo dục là nhiệm vụ chuyên môn của ngành Giáo dục; công tác phối hợp giữa các ngành, các cấp có lúc chưa thực sự đồng bộ, hiệu quả chưa cao. Bà nghĩ sao về đánh giá này? Theo bà, ngoài hạn chế trên, còn có những khó khăn, trở lực nào khi triển khai thực hiện Nghị quyết 29?
Ngay trong Nghị quyết 29-NQ/TW cũng đã nêu rõ những nguyên nhân của các hạn chế, yếu kém của giáo dục như: Việc xây dựng, tổ chức thực hiện chiến lược, kế hoạch và chương trình phát triển GD-ĐT chưa đáp ứng yêu cầu của xã hội; sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và gia đình chưa chặt chẽ.
Tuy nhiên, qua 5 năm triển khai Nghị quyết, những nguyên nhân nêu trên vẫn chưa được giải quyết triệt để. Thực tế cho thấy, ở địa phương nào có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền các cấp thì ở đó các việc lớn, việc khó của giáo dục đều thu được những kết quả tốt.
Ngược lại, ở đâu còn thiếu sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền thì nơi đó giáo dục còn gặp nhiều khó khăn. Công tác phối hợp giữa các cơ quan Nội vụ, Lao động-Thương binh và Xã hội, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư…với cơ quan chuyên môn của ngành Giáo dục còn chưa thực sự chặt chẽ, đồng bộ và hiệu quả, gây khó khăn cho công tác bố trí nguồn lực, đội ngũ nói riêng và nâng cao chất lượng GD-ĐT nói chung.
Ngoài khó khăn trên, còn có nhiều khó khăn cũng đã được nêu trong Nghị quyết nhưng 5 năm qua việc khắc phục còn chậm, điển hình như: Việc thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển GD-ĐT, nhất là quan điểm “giáo dục là quốc sách hàng đầu” còn chậm và lúng túng.
Mục tiêu giáo dục toàn diện chưa được hiểu và thực hiện đúng; tư duy bao cấp còn nặng, làm hạn chế khả năng huy động các nguồn lực xã hội đầu tư cho giáo dục đào tạo; nguồn lực quốc gia, địa phương và khả năng của phần đông gia đình đầu tư cho GD-ĐT còn thấp so với yêu cầu.
Đặc biệt, chúng ta đang đứng trước cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đòi hỏi GD-ĐT phải có những chuyển biến mạnh mẽ mới có thể đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước cũng như hội nhập quốc tế.
 |
Bài học sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 29
- Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới GD-ĐT là 1 trong 9 nhiệm vụ, giải pháp được đề cập đến trong Nghị quyết 29. Bà đánh giá thế nào về việc triển khai, thực hiện nhiệm vụ, giải pháp này trong thời gian vừa qua?
Trong thời gian qua, Bộ GD&ĐT đã tiến hành rà soát, thống kê toàn bộ đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý để từ đó xây dựng quy hoạch, kế hoạch, chương trình đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong cả nước. Các địa phương trong cả nước đã chủ động, tích cực thực hiện nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng với yêu cầu đổi mới.
Bản thân các nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục cũng đã chủ động trong việc tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng để nâng chuẩn trình độ đào tạo theo tinh thần của Nghị quyết 29- NQ/TW. Bộ GD&ĐT đã quy hoạch lại mạng lưới các trường đào tạo giáo viên có trọng tâm, trọng điểm theo Chương trình Phát triển các trường sư phạm (ETEP).
Tuy nhiên, cơ chế ưu đãi đối với nhà giáo và cán bộ quản lý nhà giáo đã có những thay đổi tích cực song vẫn chưa đủ mạnh để tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo thực sự yên tâm gắn bó với nghề. Đặc biệt, một quan điểm quan trọng mang tính chất đột phá về chế độ ưu đãi đối với nhà giáo được đề cập trong Nghị quyết 29 là lương nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp đến nay vẫn chưa được thể chế hóa để có thể trở thành hiện thực. Đây là một hạn chế cần phải được khắc phục sớm để tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo cống hiến vì sự nghiệp GD-ĐT của nước nhà.
- Bài học có thể rút ra sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 29 là gì? Làm sao để tiếp tục triển khai Nghị quyết này hiệu quả hơn trong giai đoạn tới, thưa bà?
Một trong những bài học có thể rút ra sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 29-NQ/TW đó là: Ngay trong quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 29 - NQ/TW đã nêu rõ “GD-ĐT là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân...”. Vì vậy, sự nghiệp GD-ĐT cần phải nhận được sự quan tâm đúng mức của tất cả các cấp, các ngành và của cả hệ thống chính trị. Để cho GD-ĐT phát triển thì cần phải thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước một cách đúng mức, đồng bộ và phải tập trung dành nguồn lực thỏa đáng đầu tư cho GD-ĐT.
Trong thời đại hội nhập quốc tế mạnh mẽ như hiện nay, cần phải tiếp tục coi GD-ĐT là chìa khóa, tài nguyên cho sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia và cần phải được quan tâm đầu tư thích đáng mới đáp ứng được yêu cầu phát triển đất nước.
- Xin trân trọng cảm ơn bà!
