Tốc độ nhanh, kỳ vọng lớn, thực hiện phi truyền thống

“Tốc độ nhanh, kỳ vọng lớn, thực hiện phi truyền thống” là các từ khóa được Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn tóm lược lại khi nói về những thách thức triển khai đổi mới giáo dục phổ thông.

Với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ trưởng nhận định đây là một cuộc cải cách, thậm chí là một cuộc cách mạng trong giáo dục. Chúng ta thực hiện cải cách này khi Việt Nam đã được đặt trong nhóm khoảng 50 quốc gia có giáo dục phổ thông tốt trên thế giới. Do đó, mức độ thách thức cho sự thay đổi sẽ cao hơn.

Cũng theo Bộ trưởng, cải cách giáo dục phổ thông lần này được triển khai với mức độ điều chỉnh và thay đổi rất sâu sắc. Cụ thể, chuyển trọng tâm từ trang bị kiến thức sang định hướng phát triển năng lực; đặt tự chủ cao cho giáo viên, cơ sở giáo dục. Trong đó, trọng tâm là phát triển nhân cách, đạo đức, kỹ năng, phát triển con người và trên nền tảng phát triển con người để có nguồn nhân lực chất lượng cao. Cách tiếp cận trên là một thay đổi rất sâu so với trước đây.

Tính đa mục tiêu của lần đổi mới này cũng được Bộ trưởng nhắc đến. Theo đó, vừa kỳ vọng giải quyết được những vấn đề về con người, về nhân lực, quản trị, về hệ thống; vừa giải quyết được những mục tiêu về nhân lực trong nước, hội nhập quốc tế và chuẩn bị nhân lực cho cách mạng công nghiệp 4.0…

Tính phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương; giữa bộ GD&ĐT, các sở ngành và các tỉnh được thực hiện mạnh mẽ hơn trong lần đổi mới này.

Về cách thức tổ chức, Bộ trưởng nhấn mạnh đến sự khác biệt khi đặt trọng tâm ở chương trình giáo dục phổ thông; một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa và xã hội hóa trong biên soạn sách giáo khoa - điều chưa từng có trong giai đoạn trước. Đây chính là một bước ngành Giáo dục tham dự sâu vào kinh tế thị trường với tất cả tính thử thách và phức tạp. Những vấp váp trong bước đi ban đầu là rất khó tránh khỏi nên rất mong được chia sẻ, thấu hiểu ở góc độ này.

“Những điều đó đặt cho cả hệ thống, từ lãnh đạo Bộ GD&ĐT, lực lượng cán bộ quản lý, giáo viên hai thách thức lớn: Thách thức về chuyên môn và thách thức về quản trị, cùng phương diện về truyền thông, giải trình xã hội”. Chia sẻ điều này, Bộ trưởng đồng thời đề cập thêm thách thức khi Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được triển khai với tốc độ nhanh, tuần tự trong từng cấp học; một lúc phải kiểm soát nhiều lớp, thay đổi nhiều bộ sách giáo khoa.

Đặc biệt nhấn mạnh đến tính mở của Chương trình, Bộ trưởng cho biết điểm nào khi đi vào thực tế chưa phù hợp thì sẵn sàng điều chỉnh.

Phiên họp toàn thể lần thứ 4 của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội.

Tái thiết giáo dục sau dịch bệnh

Phát biểu tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng đề cập đến vấn đề tái thiết giáo dục sau dịch bệnh - một vấn đề mang tính toàn cầu.

Bộ trưởng thông tin: Tháng 9 vừa rồi, Bộ GD&ĐT được ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ tham dự Hội nghị thượng đỉnh của Liên Hợp Quốc về chuyển đổi giáo dục.

Tại Hội nghị, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc đã đưa thông điệp với 5 nội dung quan trọng, mong muốn các quốc gia cam kết thực hiện. Trong đó, thiếu giáo viên đang là vấn đề mang tính toàn cầu sau dịch bệnh. Đặc biệt, ở các nước khó khăn, tình trạng thiếu giáo viên càng trầm trọng. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc khẳng định vai trò quan trọng của nhà giáo trong giáo dục và kêu gọi các quốc gia cần phải cam kết mạnh mẽ trong bù đắp về số lượng và hỗ trợ cho lực lượng giáo viên.

Cùng với vấn đề giáo viên, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cũng kêu gọi các quốc gia cam kết bảo đảm ngân sách chi cho giáo dục, phục vụ tái thiết thì phải tập trung đầu tư ngân sách lớn hơn nữa cho giáo dục-đào tạo. Đồng thời, lưu ý hơn đến việc dịch bệnh có thể làm gia tăng bất bình đẳng trong giáo dục giữa các quốc gia và giữa các nhóm trong một quốc gia…

Trong khó khăn chung có tính toàn cầu đó, theo Bộ trưởng, Việt Nam còn thêm thách thức nữa là đang trong thời điểm rất hệ trọng của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo. Trong đó có việc triển khai đổi mới giáo dục phổ thông theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018; chuyển đổi hệ thống giáo dục đại học theo hướng tự chủ và xã hội hóa…

Những thách thức này đặc biệt đặt ra trong năm học 2022-2023. Bởi vì, đây là năm trọng tâm, trọng điểm, then chốt trong triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018; cũng là năm ngành Giáo dục phải giải quyết nhiều vấn đề hậu dịch bệnh Covid-19. Năm học này, lộ trình tăng học phí bị gác lại, trong khi chi thường xuyên các trường đã bị cắt nên đặt thêm một thách thức lớn trong lộ trình thực hiện tự chủ đại học cho các trường đại học...

Một số công việc quan trọng của ngành Giáo dục được Bộ trưởng chia sẻ thêm trong năm học 2022-2023 là chuẩn bị cho triển khai tổng kết Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục-đào tạo; giải trình thực hiện Nghị quyết 88 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; bắt tay vào xây dựng Luật Nhà giáo…