“Ngay sau khi nhận tro cốt ông từ nhà hỏa táng, tôi chợt nghĩ sẽ ra sao nếu để ông được nằm dưới đáy biển yêu thích, trở thành một phần tuyệt đẹp của hệ sinh thái đại dương”, Brawley nhớ lại.
Nỗ lực cứu san hô
Eternal Reefs (San hô Vĩnh cửu) là công ty mai táng đặt trụ sở tại Florida (Mỹ). Nó nổi tiếng với phương pháp an táng “đẹp” nhất, góp phần tái tạo hệ sinh thái biển.
Khởi đầu của Eternal Reefs khá đơn giản. Vào cuối thập niên 1980, cặp đôi bằng hữu sinh viên yêu thích lặn Don Brawley và Todd Barber, Đại học Georgia nhận thấy các rạn san hô ngày càng xuống cấp. Họ quyết định phải làm gì đó để ngăn chặn sự suy giảm và nhanh chóng phục hồi.
Sau nhiều bàn thảo và thiết kế, Brawley và Barber hài lòng với sáng kiến bát san hô (Reef balls). Họ sử dụng các vật liệu tự nhiên vừa có sức gắn kết tốt vừa thu hút sinh vật biển, đúc thành hình chiếc bát úp ngược, rỗng ruột, khoét nhiều lỗ hình tròn khắp xung quanh. Các lỗ này cho phép nước đi qua, tránh bị sóng ngầm xô lật bát và thuận bề các động vật chui ra chui vào.
Một bát san hô có thể nặng từ 800 - 4.000 pound (360 - 1.800kg), chìm và yên vị dưới đáy biển vĩnh viễn. Cấu trúc của nó đóng vai trò như nhà ở cho các động vật kích thước nhỏ, lập tức thu hút chúng bơi vào trú ẩn.
Chỉ sau vài tuần, những mô san hô được cấy ghép nhân tạo trên bề mặt bát đã mọc lên, biến khung bát trơ trụi thành cụm san hô sống sinh động, bắt mắt. Các sinh vật biển thi nhau kéo đến, hình thành môi trường sống tự nhiên đa dạng.
Ngay sau khi được giới thiệu, bát san hô đã trở thành giải pháp cứu hệ sinh thái đại dương hiệu quả nhất. Tính đến năm 2020, hơn 70 quốc gia đã áp dụng nó cho khoảng 5.000 dự án phục hồi môi trường biển, đặt trên 750.000 khung bát xuống khắp đại dương.
Nghĩa trang chìm hoàn mỹ
Tang quyến được khuyến khích tự tay làm bát san hô hải mộ.
Đầu năm 1998, cha vợ của Brawley là Carleton “Petey” Glen Palmer qua đời. Sinh thời, Palmer cực kỳ yêu thích biển, luôn ước ao sau khi chết vẫn được ngắm nhìn lòng đại dương. “Con hãy rải tro cốt của ta xuống biển, chỗ có thật nhiều cá hồng và cá mú”, ông để lại di ngôn cho Brawley.
Trong lúc ngồi tưởng nhớ cha vợ trước bình tro cốt mới nhận về từ nhà hỏa táng, Brawley đột ngột nảy sinh một ý tưởng lạ. Đó là trộn tro cốt với hỗn hợp đúc bát san hô và bắt tay tiến hành ngay.
Ngày 1/5/1998, Brawley hải táng cha vợ cùng 9 người tiên phong an nghỉ với bát san hô tại biển Sarasota, Florida. Nghĩa trang san hô tro cốt người đầu tiên ra đời, chỉ sau vài tháng đã trở thành một phần cảnh quan tuyệt đẹp trong lòng nước.
Hay tin, những người yêu biển đua nhau tới lặn thưởng ngoạn. Các cựu hải quân, nhà bảo vệ môi trường biển, ngư dân, thợ lặn… đang trong độ tuổi sắp “gần đất xa trời” nhiệt liệt hoan nghênh Eternal Reefs.
Bát san hô hải mộ nhanh chóng trở nên phổ biến. Eternal Reefs cho phép và khuyến khích tang quyến tham gia vào quá trình làm bát san hô, tạo khắc bia mộ, hạ thủy…
Vị trí đặt bát san hô hải mộ là các khu vực đá ngầm đã được chỉ định phục hồi sinh thái. Ngoài các bát san hô mai táng, người ta còn đặt các bát san hô bình thường, phục vụ công tác tái tạo môi trường biển.
“Lần sống thứ 2”
Chỉ sau vài tháng, bát san hô hải mộ đã biến thành ngôi nhà của đông đảo các sinh vật biển.
Trung bình mỗi năm, Eternal Reefs góp 120 - 150 bát san hô hải mộ trong hàng ngàn bát san hô nhân tạo. Tùy vào kích cỡ, chi phí cho một bát san hô hải mộ dao động từ 4.000 - 7.500 USD (khoảng từ 91 - 170 triệu đồng).
Eternal Reefs không giới hạn số lượng tro cốt trong một bát san hô, nên tang quyến có thể chọn hải mộ 1 người hay nhiều người. Họ cũng được phép gắn các đồ vật tưởng niệm lên bát san hô, nhưng phải bảo đảm thân thiện với môi trường.
Trong quá trình đưa bát san hô hải mộ ra biển và hạ thủy, tang quyến có thể kết hợp nghi thức đưa tiễn. Khi đã được đặt xuống đáy biển, bát san hô hải mộ sẽ vĩnh viễn nằm yên một chỗ. Thân nhân người đã khuất có quyền đến thăm, nhưng không được phép di dời hay thu lại.
Những năm gần đây, ngoài những người làm ngành nghề liên quan đến biển, Eternal Reefs còn tiếp đón nhiều khách hàng khác. Trong số này, có nhiều người là bậc sinh thành gặp phải số phận “đầu bạc tiễn kẻ đầu xanh”. Họ quá thương tâm, muốn đứa con đã mất có cuộc sống thứ hai và tìm thấy cứu cánh ở bát san hô hải mộ.
So với 750.000 bát san hô nhân tạo được đặt khắp đáy biển, bát san hô hải mộ chỉ chiếm một số lượng nhỏ. Tuy nhiên, Brawley tin tưởng nó sẽ tạo nên sự thay đổi lớn trong phong tục mai táng trên toàn cầu.
Thực tế, thế giới đang ngày càng có nhiều người không muốn an nghỉ theo các kiểu truyền thống. Ngoại trừ bát san hô hải mộ, nhiều phương pháp an táng sinh thái khác cũng chiếm lĩnh sự quan tâm. Ví dụ như ủ mục thi thể thành đất, thủy phân, phóng tro cốt ra ngoài không gian…
