Ẩn họa xe tự chế, càng cấm càng tăng

Việc số lượng xe ba, bốn bánh tự chế tăng lên trực tiếp gây mất trật tự ATGT, thường xuyên tiềm ẩn nguy cơ xảy ra TNGT và là nguyên nhân không nhỏ dẫn tới tình trạng kẹt xe. Chính quyền và các cơ quan chức năng sẽ làm gì để giải quyết câu chuyện này?

Hàng vạn xe tự chế đại náo thành phố

Chiều 18/10, ghi nhận của PV tại một số tuyến đường trên địa bàn quận 9, Thủ Đức như: Đường Đỗ Xuân Hợp, Dương Đình Hội, Tăng Nhơn Phú… nhiều xe ba, bốn bánh tự chế tràn xuống đường ngang nhiên bày bán rau quả, trái cây.

Trên đường Võ Văn Kiệt từ quận 5 về quận Bình Tân, cứ vào buổi chiều là thời điểm hành nghề của các tài xế xe ba, bốn bánh tự chế. Những tài xế này nhận hàng từ các kho dọc đường Võ Văn Kiệt để chở về Bình Tân, Bình Chánh. Phần lớn các xe đều chở các thùng hàng to, chất cao che hết cả tầm nhìn. Có những xe chở sắt thép, cuộn tôn dài 4m, chiếm hết cả làn đường và gây mất ATGT. Khi qua cầu Lò Gốm, phát hiện thấy CSGT, những tài xế này dừng xe tấp vào lề đường chờ khi tổ CSGT tuần tra đi chỗ khác mới tiếp tục di chuyển.

Dọc các tuyến đường như Nguyễn Chí Thanh, Lê Đại Hành, Nguyễn Thị Nhỏ, quận 11 cũng thường xuyên xuất hiện những chiếc xe ba bánh tự chế của người dân chở hàng cồng kềnh. Những chiếc xe này chủ yếu chở vải, giấy, hàng da… chất cao ngất ngưởng, che khuất tầm nhìn của người điều khiển. Nhiều người đi đường thấy cảnh này liền vội tấp vào lề, chờ cho những chiếc xe ba bánh đi qua rồi mới dám lưu thông tiếp.

Theo ghi nhận của PV lúc 11h30 ngày 19/10 tại ngã ba Đỗ Xuân Hợp và đường Tây Hòa, quận 9, chỉ trong vòng 30 phút tại đây có tới 100 xe ba, bốn bánh tự chế lưu thông trên đường. Người điều khiển xe tận dụng thời gian buổi trưa, đường vắng, CSGT không kiểm tra nên tranh thủ chở hàng. Người dân sinh sống tại đây cho biết, tình trạng kẹt xe xảy ra như cơm bữa. Nguy hiểm nhất phải kể đến là những xe chở nước đá. Đây là những chiếc xe gắn máy đã cũ kỹ, chỉ còn lại khung sườn và máy, được nối thêm sau một chiếc xe ba gác cũng mục nát. Người điều khiển ngồi phía trước kéo theo sau hàng chục cây đá phóng như bay trên đường.

Trong khi đó, tiếp xúc với những người điều khiển xe ba, bốn bánh tự chế, chúng tôi nhận thấy đa phần họ là những người lao động nghèo, trong đó phần lớn là những người nhập cư từ các địa phương khác tới. Không có công ăn việc làm nên họ mua một chiếc xe để làm kế sinh nhai. Ông Nguyễn Văn Tài (phường Tăng Nhơn Phú B, quận 9) chia sẻ, ông đã sinh sống bằng nghề chở hàng hóa thuê 5 năm nay. Gom góp được vài triệu đồng, ông Tài mua chiếc xe ba gác cũ cà tàng của một người quen, ai gọi gì thì chở, ngày cũng kiếm được vài trăm nghìn để lo cho gia đình. “Biết xe cũ nát, chạy nhiều lúc cũng nguy hiểm, nhưng mua chiếc xe 3 bánh loại tốt cũng vài chục triệu lấy đâu ra tiền”, ông Tài than thở.

Không có chỗ để chứa xe vi phạm

Ngay từ năm 2008, TP.HCM đã ban hành quyết định cấm và hạn chế xe cơ giới ba bánh và xe thô sơ ba, bốn bánh lưu thông trong khu vực nội đô và trên các quốc lộ thuộc địa bàn thành phố. Thống kê tại thời điểm đó, xe thô sơ bị đình chỉ lưu hành theo quy định là trên 14.000 chiếc; xe cơ giới trên 7.000 chiếc, xe ba bánh có đăng ký và có biển số bị hạn chế lưu thông trên 1.000 chiếc.

Từ năm 2008 đến nay thành phố đã thu hồi và tiêu hủy gần 28.100 xe ba, bốn bánh tự chế. Đồng thời trích 158 tỷ đồng để hỗ trợ cho người dân chuyển đổi nghề. Nhiều người lái xe ba gác đã được hỗ trợ kinh phí để mua xe 4 bánh có gắn động cơ (loại xe biển số 50TĐ) để chở hàng. Mặc dù vậy, đến nay số lượng xe tự chế vẫn còn rất nhiều, đặc biệt là tại các khu vực quận ngoại thành.

Mới đây, Phó chủ tịch UBND TP Võ Văn Hoan cũng đã chỉ đạo các quận, huyện khẩn trương tổ chức rà soát, thống kê số lượng, tình trạng sử dụng và các thông tin liên quan đến người sử dụng các loại phương tiện xe ba, bốn bánh tự chế, xe bốn bánh có gắn động cơ (xe biển số 50TĐ) đang hoạt động trên địa bàn. Đồng thời, các quận, huyện phải thống kê các thông tin liên quan đến điều kiện kinh tế hộ gia đình sử dụng các phương tiện nói trên, báo cáo rõ các khó khăn, vướng mắc, đề xuất hướng xử lý nhằm hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống...

Là một trong những địa bàn có khá nhiều xe ba, bốn bánh tự chế, ông Đậu An Phúc, Phó chủ tịch UBND quận 12 cho biết, quận đã tuyên truyền rất nhiều, nhưng vì cuộc sống mưu sinh vẫn nhiều người lén lút mua xe tự chế sử dụng. Lực lượng CSGT khi tuần tra trên đường bắt gặp loại xe này là phạt, tịch thu. Nhưng hầu như khi bị tạm giữ phương tiện, người dân thường không đến để giải quyết mà vứt xe luôn, do đa phần đều là tự sản xuất, lắp ráp, không có nguồn gốc. Theo ông Phúc, cái khó hiện nay là kho bãi tạm giữ các loại phương tiện đang quá tải, ảnh hưởng đến công tác kiểm tra, xử lý.

Ông Hoàng Minh Tuấn Anh, Phó chủ tịch UBND quận 9 cũng cho biết, năm 2018 quận đã ra quân xử phạt, tịch thu được gần 200 xe ba, bốn bánh tự chế. Sau nhiều lần ra quân, hiện trên địa bàn đã giảm tới 60% loại xe này. Tuy nhiên, khó khăn khi kiểm tra xử phạt là những chủ nhân loại xe này hầu hết ở các địa bàn khác chạy qua buôn bán, địa phương rất khó để truy ra nơi ở và các cơ sở tự chế. “Khi bị tịch thu xe hầu hết người vi phạm bỏ xe lại. Quá trình tịch thu, tiêu hủy phương tiện vô cùng nan giải. Hơn nữa, địa phương cũng không có đủ kho để giữ những loại xe này”, ông Tuấn Anh nói.

Hỗ trợ chuyển đổi nghề có dễ?

Theo ông Võ Khánh Hưng, Phó giám đốc Sở GTVT TP.HCM, để tăng cường công tác quản lý, lưu hành của xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ trên địa bàn thành phố, Sở GTVT đề xuất UBND TP giao Ban ATGT TP chủ trì, phối hợp với UBND các quận, huyện thực hiện nghiêm việc tuyên truyền. Giao địa phương tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở sửa chữa các loại phương tiện cơ giới (trong đó có xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ) trái quy định. Yêu cầu các cơ sở này cam kết không tham gia thay đổi kết cấu xe, cơi nới, thay đổi kết cấu thùng xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ. Nếu các cơ sở này vi phạm sẽ rút giấy phép kinh doanh.

Hiện, Sở đã yêu cầu các đơn vị liên quan, các trung tâm đăng kiểm đánh giá, xác định các bất cập về phương tiện 50TĐ như chất lượng xe, mức độ đáp ứng điều kiện ATGT… và đề xuất các giải pháp xử lý gửi về sở trước ngày 25/10.

Trong khi đó, theo một cán bộ UBND quận 12, việc chuyển đổi nghề cho người lao động lái xe tự chế chắc chắn không dễ. Việc này có thành công hay không phụ thuộc vào quyết tâm của người đứng đầu TP, lãnh đạo UBND các quận huyện. Vì cũng như lần trước, địa phương lên danh sách thống kê hỗ trợ tiền cho người lao động theo chỉ đạo của thành phố, xong nhiều người đã nhận tiền, giao nộp phương tiện cho địa phương, sau một thời gian vẫn tiếp tục lắp ráp xe cơ giới tự chế để hành nghề, tái diễn vi phạm.