Theo ông Nguyễn Đức Cường, các cơ sở giáo dục đại học phải chịu trách nhiệm về hồ sơ ứng viên (trong đó có văn bằng, chứng chỉ) khi tuyển dụng. Các trường có liên quan vụ việc trên, Bộ GD&ĐT đã yêu cầu báo cáo, giải trình.

Phải xác minh văn bằng

- Ông nhìn nhận thế nào về trách nhiệm các bên liên quan khi để xảy ra sự việc giảng viên sử dụng bằng thạc sĩ, tiến sĩ giả?

- Cơ sở giáo dục đại học được quyền tự chủ theo quy định của Luật Giáo dục đại học 2012 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34/2018/QH14); trong đó có nội dung tự chủ về tổ chức, bộ máy và nhân sự.

Các cơ sở giáo dục đại học phải chịu trách nhiệm về hồ sơ ứng viên (trong đó có văn bằng, chứng chỉ) khi tuyển dụng giảng viên; có trách nhiệm kiểm tra, xác minh thông tin liên quan đến lý lịch, văn bằng chứng chỉ nếu có nghi ngờ hoặc dấu hiệu không đúng.

Hiện nay, có nhiều công cụ để thực hiện việc này. Các cơ sở đào tạo khi cấp bằng tốt nghiệp cho người học đã công khai trên trang thông tin điện tử. Nếu văn bằng do nước ngoài cấp thì gửi cơ quan công nhận văn bằng, chứng chỉ của Bộ GD&ĐT để công nhận.

Việc để lọt trường hợp dùng bằng giả là lỗi của bộ phận chức năng có trách nhiệm kiểm tra, thẩm định hồ sơ khi tiếp nhận vào trường. Khi chúng tôi đi thanh, kiểm tra, các trường cung cấp thông tin về danh sách giảng viên đã đóng dấu, khẳng định có hợp đồng lao động, bảo hiểm để xác định là giảng viên cơ hữu của trường,… các trường phải chịu trách nhiệm về hồ sơ giảng viên.

- Liên quan đến đội ngũ giảng viên, không chỉ là vấn đề sử dụng bằng giả mà còn có việc không ít giảng viên đứng tên ở nhiều hơn một trường đại học. Làm sao để khắc phục tình trạng trên?

- Bộ GD&ĐT đã xây dựng phần mềm quản lý dữ liệu ngành Giáo dục trong đó có việc cập nhật dữ liệu danh sách giảng viên cơ hữu của các trường. Khi các trường nhập liệu vào phần mềm phải chịu trách nhiệm về tính chính xác. Phần mềm là một trong những cơ sở để xác định trùng lặp giảng viên cơ hữu trong các trường, ví dụ: Một người đang là giảng viên cơ hữu của trường này không thể là giảng viên cơ hữu trường khác.

Tuy nhiên có một thực tế, việc quản lý ở hai hệ thống khác nhau, có những tiến sĩ ở trường cao đẳng (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quản lý) nhưng đồng thời có tên ở trường đại học. Bên cạnh đó, số giảng viên về hưu có thể có tên ở một số trường.

Chúng tôi đang hoàn thiện hệ thống phần mềm để xác định rõ tình trạng này, từ đó mới có cơ sở xử lý.

Ông Nguyễn Đức Cường - Chánh Thanh tra Bộ GD&ĐT. Ảnh: NVCC

Cấp thiết hoàn thiện hệ thống thanh tra nội bộ

- Những vấn đề trên, đặc biệt việc để lọt văn bằng giả thể hiện công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ tại cơ sở giáo dục đại học còn hạn chế. Ông có lưu ý gì với hoạt động này?

- Luật Thanh tra năm 2022 và Nghị định số 43/2023/NĐ-CP có quy định về thanh tra nội bộ trong đơn vị sự nghiệp công lập. Cơ sở giáo dục đại học công lập là đơn vị sự nghiệp công lập nên việc hoàn thiện hệ thống thanh tra nội bộ là yêu cầu cấp thiết.

Với gần 300 trường đại học; số lượng cán bộ giảng viên, quy mô sinh viên mỗi trường rất lớn; các trường lại được tự chủ theo quy định pháp luật. Do đó, cần thanh tra, kiểm tra và phải tự thanh tra, kiểm tra rà soát để đảm bảo thực hiện đúng quy định pháp luật.

Luật Thanh tra năm 2022 và Nghị định 43/2023/NĐ-CP ban hành ngày 30/6/2023 đã giao thủ trưởng cơ quan, đơn vị quy định về thanh tra nội bộ. Có nghĩa là thủ trưởng các trường đại học phải làm chuyện đó. Chúng tôi đang đợi Nghị định hướng dẫn Luật Thanh tra về thanh tra chuyên ngành. Nếu Nghị định giao Bộ trưởng quy định vấn đề này, chúng tôi sẽ tham mưu ban hành quy định chung về công tác thanh tra nội bộ, tạo hành lang pháp lý thống nhất để thực hiện.

Bên cạnh đó cần có chế độ chính sách cho cán bộ thanh tra. Hiện, hầu hết thanh tra ở các trường đại học là giảng viên kiêm nhiệm, nên cần có quy định quy đổi giờ làm công tác thanh tra sang giờ giảng, nghiên cứu khoa học. Hằng năm, chúng tôi đều chỉ đạo các trường xây dựng, thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra nội bộ năm học về quy định pháp luật và hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, có trọng tâm, trọng điểm, góp phần để thanh tra nội bộ thực sự là công cụ hữu hiệu của Hội đồng trường, Ban giám hiệu.

- Xin cảm ơn ông!