Vận dụng PISA trong đánh giá năng lực đọc - hiểu văn bản Ngữ văn của học sinh THPT

VÍ DỤ THAM KHẢO

Ví dụ 1: Vận dụng PISA trong việc xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan đánh giá năng lực đọc hiểu văn bản “Chữ người tử tù” (Ngữ văn 11).

- Câu hỏi được xây dựng với nhiều cấp độ (1,2,3)

- Nhiều câu hỏi mở (trả lời ngắn và dài), học sinh phải suy ngẫm, phân tích, được phát biểu quan điểm cá nhân (câu 3, 10, 11, 14, 15, 16)

Phần trắc nghiệm:

Câu hỏi 1: Truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân được rút từ tập truyện nào?

·        “Chiếc lư đồng mắt cua”

·        “Một chuyến đi”

·        “Thiếu quê hương”

·        “Vang bóng một thời”

Câu hỏi 2: Viên quản ngục và thầy thơ lại đã nghe đồn về Huấn Cao là người:

A. Có tài bẻ khóa và vượt ngục, viết chữ rất nhanh và rất đẹp.

B. Võ nghệ cao cường, có lòng yêu thương dân chúng.

C. Coi thường quản ngục, ngông nghênh, đáng ghét.

D. Văn giỏi, họa đẹp, võ nghệ cao cường.

Câu hỏi 3: Mở đầu truyện ngắn là cuộc đối thoại của viên quản ngục và thầy thơ lại. Đối tượng trong câu chuyện của họ là Huấn Cao. Sau khi kể về lời đồn đã nghe được về Huấn Cao, thầy thơ lại nói với quản ngục:

(...) thế ra y văn võ đều có tài cả. Chà chà!

(…) giả thử tôi là đao phủ, phải chém những người như vậy, tôi nghĩ mà thấy tiêng tiếc.

Lời khen và nỗi “tiêng tiếc” của thầy thơ lại đối với Huấn Cao thể hiện ý nghĩa gì?

Câu hỏi 4: Sáu phạm nhân mang chung một chiếc gông dài tám thước.

(…) Trong khi chờ đợi cửa ngục mở rộng, Huấn Cao đứng đầu gông, quay cổ lại bảo mấy bạn đồng chi:

- Rệp cắn tôi, đỏ cả cổ lên rồi. Phải dỗ gông đi.

Sáu người đều quỳ cả xuống đất, hai tay ôm lấy thành gông đầu cúi cả về phái trước. Một tên lính áp giải đùa một câu:

- Các người chả phải tập nữa. Mai mốt chi đây sẽ có người sành sỏi dẫn các người ra làm trò ở pháp trường. Bấy giờ tha hồ mà tập. Đứng dậy không ông lại phết cho mấy hèo bây giờ.

Huấn Cao lạnh lùng chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh đầu thang gông xuống thềm đá đánh thuỳnh một cái.

Hành động của Huấn Cao thể hiện thái độ của ông đối với bọn lính canh như thế nào?

A. Sợ hãi.

B. Không run sợ.

C. Hoảng hốt.

D. Ngạc nhiên.

Câu hỏi 5: Huấn Cao nói với quản ngục “Ngươi hỏi ta muốn gì. Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây”.

Câu trả lời của Huấn Cao thể hiện :

A. Thái độ thiết tha năn nỉ viên quản ngục không bước vào nhà ngục nữa.

B. Dũng khí của người anh hùng, sẵn sàng đợi cơn giận lôi đình của quản ngục bị sỉ nhục.

C. Cảnh báo những nguy hiểm tiềm ẩn trong nhà ngục.

D. Nỗi thất vọng của người anh hùng trong hoàn cảnh tù đày.

Câu hỏi 6: Mong muốn của Quản ngục là gì?

A. Nhanh chóng giết Huấn Cao, tên tử tù nguy hiểm.

B. Kết bạn với Huấn Cao để bớt cô đơn.

C. Có được chữ của Huấn Cao để treo ở nhà riêng.

D. Giúp Huấn Cao vượt ngục, thoát khỏi tù tội.

Câu hỏi 7: Một buổi chiều lạnh, viên quản ngục tái nhợt người đi sau khi tiếp đọc công văn, cho lính gọi thầy thơ lại lên, kể rõ tâm sự mình.

Thầy thơ lại đã chạy ngay xuống phòng giam Huấn Cao :

A. Tạm biệt Huấn Cao và cho lính đưa ông đi tử hình

B. Cầu xin Huấn Cao viết tặng quản ngục mấy chữ trên vuông lụa trắng

C. Khóc lóc thảm thiết, kể cho Huấn Cao nghe nỗi lòng quản ngục

D. Báo cho Huấn Cao biết việc về kinh chịu án và kể cho Huấn Cao biết nỗi lòng quản ngục

Câu hỏi 8: Vì sao Huấn Cao tự nguyện cho chữ Quản ngục?

A. Vì nể thầy thơ lại đã cầu xin

B. Vì cảm ơn quản ngục đã biệt đãi

C. Vì muốn được nổi tiếng

D. Vì biết quả ngục có sở thích cao quý

Câu hỏi 9: Huấn Cao đã khuyên quản ngục:

A. Đừng buồn khi Huấn Cao về kinh chịu án tử hình

B. Giữ dòng chữ cuối cùng của Huấn Cao một cách cẩn thận

C. Bỏ nghề, tìm về quê nhà mà ở

D. Treo chữ của Huấn Cao trong nhà ngục

Câu hỏi 10: Thái độ của quản ngục khi được Huấn Cao cho chữ và khuyên nhủ:

A. Sung sướng, mãn nguyện

B. Cảm động, khóc nghẹn ngào

C. Khó chịu, bực bội

D. Bình tĩnh cảm ơn Huấn Cao

Phần trắc nghiệm:

·        Phân tích tình huống truyện trong truyện ngắn “Chữ người tử tù” của Nguyễn Tuân.

·        Cảm nhận về hình tượng nhân vật Huấn Cao.

·        Cảm nhận về nhân vật quản ngục.

·        Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân trước Cánh mạng tháng Tám qua truyện ngắn “Chữ người tử tù” .

Ví dụ 2: Vận dụng PISA trong việc xây dựng câu hỏi trắc nghiệm khách quan đánh giá năng lực đọc hiểu một phần văn bản “Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống aids, 1-12-2003” (Ngữ văn 12).

Đọc đoạn văn sau để trả lời các câu hỏi liên quan.

“Cách đây hai năm, các quốc gia trên thế giới đã nhất trí rằng để đánh bại căn bệnh HIV/AIDS, cần phải có sự cam kết, nguồn lực và hành động. Tại phiên họp đặc biệt vào năm 2001 của Đại hội đồng Liên hiệp quốc về HIV/AIDS, các quốc gia đã nhất trí thông qua Tuyên bố về Cam kết phòng chống HIV/AIDS, trong đó đưa ra một loạt mục tiêu cụ thể kèm theo thời hạn để chiến đấu chống lại dịch bệnh này.

Ngày hôm nay, chúng ta đã cam kết và các nguồn lực đã được tăng lên. Song những hành động của chúng ta vẫn quá ít so với yêu cầu thực tế.

Đến thời điểm này, ngân sách dành cho phòng chống HIV đã được tăng lên một cách đáng kể, nhờ vào sự cam kết đóng góp tại từng quốc gia. Đồng thời, vấn đề thành lập quỹ toàn cầu về phòng chống AIDS, lao và sốt rét cũng đã được thông qua. 

Đại đa số các nước đã xây dựng chiến lược quốc gia phòng chống HIV/AIDS của mình. Ngày càng có nhiều công ti áp dụng chính sách phòng chống HIV/AIDS tại nơi làm việc. 

Nhiều nhóm từ thiện và cộng đồng đã luôn đi đầu trong cuộc chiến chống AIDS, hiện đang hoạt động tích cực trong việc phối hợp chặt chẽ với chính phủ và các tổ chức khác để cùng nhau ứng phó với bệnh dịch này.

Nhưng cũng chính lúc này, dịch HIV/AIDS vẫn hoành hành, gây tỉ lệ tử vong cao trên thế giới và có rất ít dấu hiệu suy giảm. Trong năm năm qua, mỗi phút đồng hồ của một ngày trôi đi, có khoảng 10 người bị nhiễm HIV. 

Ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất, tuổi thọ của người dân bị giảm sút nghiêm trọng. HIV/AIDS đang lây lan với tốc độ báo động ở phụ nữ. Giờ đây phụ nữ đã chiếm tới một nửa trong tổng số người bị nhiễm trên toàn thế giới. 

Bệnh dịch này đang lan rộng nhanh nhất ở chính những khu vực mà trước đây hầu như vẫn còn an toàn – đặc biệt là Đông Âu và toàn bộ châu Á, từ dãy núi U- ran đến Thái Bình Dương.”

( Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS, 1/12/2003 - Cô-phi An-nan)

0 1 9

Câu hỏi 1:

Trên đây là đoạn mở đầu của văn bản Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống aids, 1/12/2003 của tác giả Cô - phi An –nan, Tổng thư kí Liên hiệp quốc (1997- 2007).

Mở đầu văn bản, tác giả nhiều lần nhắc về thời gian hiện tại “Ngày hôm nay …”, “Đến thời điểm này…”, “cũng chính lúc này…” nhằm mục đích gì?

·        Động viên các nước đang có những hoạt động tích cực phòng chống HIV/ AIDS.

·        Tổng hợp tình hình hiện tại của việc phòng chống HIV/ AIDS.

·        Khẳng định những nguy cơ của bệnh dịch HIV/ AIDS trong hiện tại.

·        Định hướng lý do cấp bách của bản thông điệp.

0 1 9

Câu hỏi 2:

Cô-phi An-nan không nêu tổng số người nhiễm HIV trong một năm mà thống kê số người bị nhiễm  HIV trong một phút “mỗi phút đồng hồ của một ngày trôi đi, có khoảng 10 người bị nhiễm HIV”. Hiệu quả cách đưa dữ liệu ấy?

A. Giảm nỗi sợ hãi của người đọc trước sự hoành hoành của bệnh dịch HIV.

B. Gây ấn tượng mạnh mẽ về sự hoành hoành dữ dội của bệnh dịch HIV.

C. Dễ ghi nhớ số liệu được thống kê.

D. Khẳng định chắc chắn bệnh dịch HIV xảy ra chưa được một năm.

0 1 9

Câu hỏi 3:

Bệnh dịch HIV gây tử vong cao, giảm sút tuổi thọ của con người, mức độ lây lan với tốc độ báo động ở chính những khu vực mà trước đây hầu như vẫn còn an toàn.

Em sẽ làm gì để làm chậm lại và ngăn chặn hậu quả nhiễm HIV ở địa phương em?

……………………………………………………………………………………………