Ở mức cơ bản nhất, Uganda phải cung cấp đủ chỗ cho HS ở nơi có dân số tăng nhanh nhất thế giới. Tại đây, thanh thiếu niên dưới 18 tuổi nhiều hơn cả số người lớn.
Vắng bóng GV trong lớp học
Do đó khi một loại hình trường học tiên tiến mới có sự hỗ trợ của nước ngoài được đưa ra để giải quyết vấn đề trên, họ đã tạo ra được những thay đổi đáng kể.
Một GV ở Trường Trung học Kiira View cho biết, điều tuyệt vời nhất về ngôi trường này là GV được trả lương đúng hạn. Đơn giản như vậy nhưng lại là điều rất quan trọng vì sự thiếu vắng GV là một trở ngại lớn.
Khi GV không nhận được lương của mình hay lương không đủ sống, họ sẽ làm thêm công việc thứ 2 hoặc thứ 3 và điều này có nghĩa là không có ai để dạy HS.
Ngân hàng Thế giới mới đây đã công bố tiến trình của Uganda trong việc mở rộng tiếp cận trường học tuy nhiên cũng cảnh báo rằng việc này đang bị cản trở do quản lý kém. Báo cáo cho rằng tình trạng thiếu vắng GV, cho dù là lý do gì, đều có nghĩa là “40% các lớp học ở trường công không có GV dạy”.
Hướng tới sự minh bạch
Trường Kiira View là một phần trong một thử nghiệm nhằm thay đổi cách quản lý một số trường học ở Uganda mà theo đó đang có nhiều trường trở thành đối tác giữa nhà nước – tư nhân.
Một doanh nghiệp xã hội có tên Phát triển sự bình đẳng ở các trường học châu Phi (PEAS) đang là một phần quan trọng của hoạt động trên, họ quản lý một mạng lưới các trường học có mục đích nâng cao tiêu chuẩn GD và đảm bảo các trường được quản lý hiệu quả, minh bạch.
Chính phủ Uganda đóng góp một phần kinh phí và mạng lưới PEAS, có trụ sở ở Anh, sẽ giám sát chất lượng GD, tính hiệu quả, tin cậy của các trường.
Mạng lưới này đang điều hành 21 trường học ở Uganda và Giám đốc quản lý Kampala của PEAS, bà Susan Opok nói rằng mục tiêu của họ là mở rộng tới 100 trường.
Dự án này mới đây đã giành được một giải thưởng uy tín tại Hội nghị GD quốc tế WISE ở Qatar. Giải thưởng WISE dành cho “các dự án GD mang tính đột phá” và nó đã ca ngợi PEAS vì đã cung cấp chỗ học có chất lượng với chi phí thấp để phát triển đối tác nhà nước – tư nhân với chính phủ Uganda. Thách thức đặc biệt đang được các trường PEAS giải quyết là việc thiếu chỗ học ở các trường phổ thông tại Uganda.
Tự lực cánh sinh
Uganda đã thành công trong việc tuyển hơn 90% trẻ em vào trường tiểu học, tuy nhiên chỉ có ¼ số người trẻ tuổi duy trì được việc học ở trường trung học. Đây là một nút cổ chai lớn đối với bất kỳ tham vọng cải thiện cơ hội việc làm nào cho người trẻ tuổi hoặc mở rộng GD bậc cao.
Các trường của PEAS muốn cung cấp nơi học trung học tốt hơn cho các gia đình nghèo ở những nơi mà họ cần nhất. Sự khác biệt quan trọng là ý tưởng tạo ra các trường có thể tự lực trong tương lai. Người sáng lập PEAS, ông John Rendel, cho biết ông muốn sự hỗ trợ từ Anh sẽ không cần thiết nữa sau năm 2021.
Ngoài việc tạo thêm chỗ học, PEAS còn cung cấp một cách tiếp cận có hệ thống đối với các tiêu chuẩn và chương trình học, theo đó có thể nhân bản ra nhiều nơi, giúp cải thiện chất lượng dạy học.
Việc thu phí gây tranh cãi
Không phải không có tranh cãi khi các trường PEAS thu của các bậc phụ huynh một khoản phí nhỏ. Tranh cãi nằm ở chỗ số tiền này, cùng với việc chi trả của chính phủ, sẽ giúp trường học có thể độc lập về tài chính trong tương lai và điều này có nghĩa là GV sẽ được trả lương.
Theo Unesco, nó cũng tránh cho các trường trở thành những dự án ngắn hạn. Tuy nhiên, bất kỳ mức phí nào cũng được xem như một cản trở trong việc việc tiếp nhận những nơi học.
Theo bà Opok, đây là “một sự hy sinh lớn” đối với các bậc phụ huynh nghèo và mù chữ. Nó cũng là vấn đề tranh cãi đối với chính phủ Uganda khi cung cấp tài chính cho các trường do phía tư nhân hoạt động.
Tuy nhiên, một quan chức của Bộ GD nước này nói rằng thực tế là phía nhà nước không đủ khả năng cung cấp tất cả chỗ học cần thiết. Chính phủ xem PEAS là “đối tác tốt” và mong chờ chứng kiến mạng lưới này mở rộng.
