Khi bị rắn độc cắn, người bệnh thường thấy đau buốt tại chỗ cắn, thấy dấu răng sâu, vết thương chảy máu khó cầm, vùng chi bị cắn sưng nề, nổi phỏng nước, hoại tử lan dần.
Nguy kịch do rắn cắn
Gần đây, Bệnh viện Nhi Trung ương liên tục ghi nhận các trường hợp trẻ bị rắn cắn. Bệnh nhi đầu tiên là bé trai V.T (28 tháng tuổi, Tuyên Quang), bị rắn cắn vào ngón cái bàn chân trái khi nằm ngủ dưới nền nhà.
Sau khi bị cắn, bệnh nhi đau và quấy khóc. Sau đó, gia đình đưa bệnh nhi đến nhà thầy lang lấy thuốc về đắp. Sau 1 ngày đắp thuốc, bàn chân bệnh nhi xuất hiện sưng nề, hoại tử lan lên tới đùi, co giật toàn thân. Bệnh nhi được đưa đi cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Tuyên Quang trong tình trạng suy hô hấp, suy tuần hoàn, hôn mê, liệt cơ hô hấp.
Khoảng 36 tiếng sau khi bị rắn cắn, bệnh nhi được chuyển tuyến đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng suy hô hấp, suy tuần hoàn, hôn mê, co giật, hoại tử lan rộng ở cẳng bàn chân trái và có hội chứng chèn ép khoang, tiêu cơ vân… tiên lượng rất nặng nề.
Dựa trên đặc điểm vết cắn, tính chất sưng nề, hoại tử tiến triển, kèm theo liệt cơ hô hấp, các bác sĩ nhận định: Trẻ bị rắn hổ đất cắn. Ngay trong đêm, bệnh nhi được truyền 40 lọ huyết thanh kháng nọc rắn hổ và thở máy, hỗ trợ tuần hoàn. Đồng thời, tiến hành phẫu thuật mở cân cẳng bàn chân trái để giải phóng chèn ép khoang. Bệnh nhi cũng được truyền dịch, lợi tiểu để phòng biến chứng suy thận cấp do tiêu cơ vân.
Sau 4 ngày điều trị, bệnh nhi đã được rút ống nội khí quản, tỉnh táo, hồi phục hoàn toàn về sức cơ, cẳng bàn chân trái đỡ sưng nề, vận động tốt. Tuy nhiên, ngón cái bàn chân trái bị rắn cắn đã hoại tử khô, có thể cần phẫu thuật cắt bỏ.
Bệnh nhi N.H (3 tuổi, Nghệ An) bị loại rắn sọc đen sọc trắng cắn tại vùng cánh tay phải khi đang ngủ dưới nền nhà. Các bác sĩ xác định, trẻ bị rắn cạp nia miền Bắc cắn. Đây là một trong số loại rắn có nọc độc mạnh nhất, thường gây giãn đồng tử, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi, đặc biệt gây liệt cơ hô hấp đe dọa trực tiếp đến tính mạng của nạn nhân.
Bệnh nhi được các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương truyền 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn. Sau 14 ngày điều trị tích cực, bệnh nhi tỉnh táo, có nhiều nhịp tự thở, biết thực hiện các động tác theo yêu cầu của bác sĩ, kết quả điện não đồ bình thường và kế hoạch rút máy thở trong một vài ngày tới.
Không áp dụng biện pháp dân gian
Theo BSCKII Phạm Thị Thanh Tâm - Bệnh viện Nhi Trung ương, Hè là mùa rắn sinh sôi, phát triển, xảy ra nhiều nhất từ tháng 4 đến tháng 11. Đây là thời điểm số bệnh nhi bị rắn cắn thường có xu hướng tăng, đặc biệt là tại các địa phương gần vùng sông nước, đồi núi. Các bệnh nhân thường bị rắn cắn khi nằm ngủ trên nền nhà, sinh hoạt gần cánh đồng hoặc các nơi có gia cầm…
Khi bị rắn độc cắn, người bệnh thường thấy đau buốt tại chỗ cắn, thấy dấu răng sâu, vết thương chảy máu khó cầm, vùng chi bị cắn sưng nề, nổi phỏng nước, hoại tử lan dần.
Người bệnh có thể có các dấu hiệu toàn thân như nhìn mờ, sụp mi, đau rát họng, nói khó, nuốt sặc, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi, thậm chí co giật, hôn mê.
Tất cả các trường hợp bị rắn cắn đều nên được theo dõi ít nhất 24 giờ trong bệnh viện. Huyết thanh kháng nọc rắn được chỉ định trong các trường hợp có biểu hiện nặng toàn thân do rắn độc cắn hoặc có rối loạn đông máu nặng.
Thời điểm sử dụng tốt nhất là 4 giờ đầu. Song, trong 24 giờ đầu vẫn có hiệu quả. Một số trường hợp quá 24 giờ vẫn có thể sử dụng. Các trường hợp khác được điều trị hỗ trợ tùy theo triệu chứng lâm sàng.
“Nhiều gia đình bệnh nhân chủ quan áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu vết rắn cắn, cho đến khi có các biểu hiện suy hô hấp, tím tái, xuất huyết nặng… thì mới vội vàng đến các cơ sở y tế. Đây là sai lầm lớn nhất của những bệnh nhân bị rắn cắn.
Sau khi bị rắn cắn, bệnh nhân cần được xử trí và cấp cứu kịp thời để hạn chế tình trạng hoại tử chi thể, rối loạn đông máu, nhiễm trùng, thậm chí tử vong”, BSCKII Phạm Thị Thanh Tâm cho biết.
ThS.BS Trần Thị Mỹ Hạnh khuyến cáo, để không bị rắn cắn, người dân cần tránh tới những nơi có thể có rắn như những khu vực có cỏ cao, bụi cây um tùm, hang có nhiều gạch đá, khu vực gần chuồng gia cầm.
Khi đi trên cỏ rậm hoặc vườn cây có nhiều lá khô nên mang giày ống cao và mặc quần dài phủ ra ngoài giày. Tránh ra vườn sau mưa rào, trời tối. Không cho trẻ nằm ngủ dưới nền nhà. Nếu thấy rắn trong tự nhiên, nên để rắn đi. Tránh bắt hay chọc phá.
Đặc biệt, khi bị rắn độc cắn hoặc nghi ngờ, cần thực hiện các biện pháp sơ cứu đúng cách. Phụ huynh cần động viên, trấn an, để bệnh nhi nằm yên. Đặt nơi bị cắn thấp hơn so với tim để hạn chế hấp thu nọc độc.
Rửa sạch vết thương bằng xà phòng và nước muối sinh lý. Dùng một miếng gạc khô và sạch để băng kín vùng bị cắn. Băng ép tại chỗ cắn lên tới gốc chi, băng tương đối chặt nhưng vẫn còn sờ thấy mạch đập, không garo động mạch.
Sau đó, dùng nẹp cứng để cố định chi. Duy trì băng ép, bất động chi và vận chuyển kịp thời người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Cung cấp hình dạng, màu sắc hoặc ảnh chụp con rắn cho bác sĩ để dễ dàng nhận biết loại rắn, nhằm có biện pháp cấp cứu kịp thời.
Các cha mẹ cũng không nên hút nọc độc của rắn hay trích, rạch, nặn, bóp tại vùng vết cắn. Không loay hoay tìm kiếm và áp dụng các kinh nghiệm dân gian hoặc thầy lang để sơ cứu.
