Lười đọc sách – đó là vấn nạn của người Việt – đã được cảnh báo từ lâu, nhưng vấn nạn đó không được khắc phục mà ngày càng tệ hại. Năm 2019 nhân Ngày sách Việt Nam, Bộ trưởng Thông tin - Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, qua 30 năm phát triển kinh tế thị trường, tỉ lệ đọc sách của người dân Việt Nam ngày càng giảm đi.
Nếu như người Ấn Độ, Đài Loan, Hàn Quốc hay Nhật Bản đọc sách hàng chục giờ mỗi tuần, thì người Việt đọc chưa tới 1 giờ/tuần. Đó là chưa kể tới con số đáng buồn – đáng sợ, với 26% người Việt hoàn toàn không đọc sách.
Mỗi người Việt chưa đọc nổi một cuốn sách/năm, ai có thể khẳng định không liên quan đến tình trạng suy thoái toàn diện từ kinh tế, giáo dục, văn hóa, xã hội cũng như nhân cách làm người?
Lý giải nguyên nhân người Việt lười đọc sách có rất nhiều. Nhưng phải khẳng định, nguyên nhân chính yếu ở bản thân mỗi người. Ham vui, muốn giàu xổi, không coi trọng tri thức… Và thật kỳ lạ, một đất nước nhỏ bé với những con người có thể hình khiêm tốn lại được xếp vào tốp những quốc gia tiêu thụ rượu bia lớn nhất thế giới.
4,7 tỷ lít bia và 350 triệu lít rượu trong năm 2018, tỉ lệ không chịu đứng yên mà tiếp tục tăng 15%/năm. Trên 5 tỉ USD cho 365 ngày để nhậu đã khiến người Việt u mê trong men say. Kéo theo đó là những hệ luỵ đau khổ và dai dẳng như tai nạn giao thông, bệnh tật, tan vỡ hạnh phúc.
Vào nhiều gia đình, dễ thấy tủ rượu hơn tủ sách. Thậm chí, không ít người được coi là thành đạt, có tri thức lại coi tủ rượu mới là đẳng cấp, mới là thứ đáng để phô bày. Còn tủ sách, có cũng được mà không có cũng chẳng sao!?
Bàn về xây dựng văn hóa đọc, nhiều chuyên gia đã góp ý xây dựng mô hình tủ sách. Hàng chục năm rồi, những giải pháp ấy vẫn chỉ mang tính “hô hào khẩu hiệu”, đáp án cho văn hóa đọc vẫn không hề nhúc nhích.
Chúng ta cũng hô hào “chấn hưng văn hóa đọc”. Nhưng dường như càng chấn hưng thì tỉ lệ đọc sách ngày càng giảm. Giống như chỗ nào có biển cấm đổ rác thì y rằng, nơi ấy đầy rác.
Muốn kích thích xã hội đọc sách thì cần những cuốn sách đáng đọc. Sách đáng đọc rất nhiều, nhưng lại xuất hiện một vấn đề - văn hóa đọc. Một giáo sư phụ trách một nhà xuất bản nói rằng, những cuốn sách mang tầm thế giới thì ở Việt Nam chỉ tiêu thụ được khoảng 1.000 cuốn, còn ở nước khác hàng vạn cuốn vẫn thiếu. Thế nhưng, các loại sách tình cảm hời hợt, thậm chí kích dục lại có số lượng tiêu thụ nhanh. Và ông kết luận: Văn hóa đọc của người Việt hiện nay gói gọn trong 2 từ “đau lòng”!
