Chống ngập lạc hậu, nguồn vốn ít
Đánh giá về công tác chống ngập trong thời gian qua tại Kỳ họp thứ 15 của HĐND TPHCM, ông Võ Văn Hoan - Phó Chủ tịch UBND TP thừa nhận các giải pháp chống ngập thời gian qua chưa thật hiệu quả, có phần lạc hậu so với thực trạng lún và ngập. Bên cạnh việc chống ngập ở nhiều tuyến đường còn mang tính ứng phó, thủ công, thì một vấn đề quan trọng khác được chỉ ra là nguồn vốn ngân sách cho việc này hiện quá ít.
Theo UBND TP, nguồn vốn dành cho công tác chống ngập giai đoạn 2016 - 2020 cần hơn 96.327 tỉ đồng. Tuy nhiên, ngân sách TP đáp ứng hơn 6.356 tỉ đồng (chưa được 10%), vì vậy, theo ông Hoan, việc tìm thêm nguồn vốn cho đề án chống ngập là điều phải sớm được tính đến.
Ngân sách hạn hẹp, việc tìm kiếm các giải pháp chống ngập cho TP rơi vào ngõ cụt khi vẫn loay hoay với các giải pháp tình thế (đặt máy bơm khổng lồ hút nước ở đường Nguyễn Hữu Cảnh, nâng đường cao hơn 1,3 mét tại đường Kinh Dương Vương) gây ra những phản ứng trái chiều và hệ lụy nhãn tiền cho cuộc sống của người dân.
Thực tế, TPHCM cũng đã có các giải pháp chống ngập mang tầm vĩ mô, dài hơi và thực hiện điều tiết kênh mương, hệ thống thủy lợi (nước mưa, triều cường) toàn TP. Cụ thể, theo đề án quy hoạch hệ thống thoát nước mưa đến năm 2020, TPHCM sẽ xây dựng 104 hồ điều tiết bằng công nghệ Cross - Wave ngầm của Nhật (mỗi hồ có công suất 1.500 - 2.000m3) để làm việc này.
Hệ thống hồ này ngoài nhiệm vụ điều nước mưa, còn điều tiết nước kênh mương thủy lợi nội đô TPHCM. Tuy nhiên, đến nay toàn TP mới chỉ có một hồ điều tiết ngầm theo công nghệ trên được đặt tại đường Võ Văn Ngân, quận Thủ Đức hoạt động, còn lại các dự án khác vẫn dang dở vì thiếu vốn và nhiều nguyên nhân khách quan khác.
 |
|
Giải pháp nào khả thi?
Chúng ta thấy được gì từ các giải pháp chống ngập mà TP đã và đang triển khai, cũng như đề xuất mang tính “lạ đời” của đại biểu Phan Thị Hồng Xuân?
Đánh giá về thực trạng và giải pháp chống ngập cho TPHCM, PGS.TS Phan Đình Tuấn - Hiệu trưởng Trường ĐH Tài nguyên & Môi trường TPHCM cho biết: Cần phải đánh giá đúng nguyên nhân gây ngập úng hiện nay thì mới có được giải pháp chống ngập hiệu quả. Theo ông, TP đang ngập úng chủ yếu do rác thải trong lòng cống và cửa xả quá nhiều, cũng như cốt nền đô thị đang thấp hơn mực nước sông (quy hoạch và phát triển vào thế đã rồi, không thể thay đổi).
Vì vậy, ngoài việc thường xuyên nạo vét kênh rạch, lòng cống, thu gom rác thải, TP cần sớm nghiên cứu thực hiện công việc này bằng giải pháp tự động hóa. Song song đó phải thực hiện thí điểm giải pháp tạo rãnh thu nước (ngang 20 - 30 cm, sâu khoảng 70 - 100cm có nắp che) dọc các tuyến đường, cũng như tạo thêm phễu thu nước (hố ga) nhằm giúp việc gom nước, chặn rác tốt hơn.
Đánh giá về giải pháp xây hồ điều tiết ngầm (giải pháp đề xuất từ Công ty Sekisui, Nhật Bản và Công ty VMC Group năm 2017), hoặc chia sẻ hệ thống hồ điều tiết lớn thành các hồ điều tiết nhỏ, tái sử dụng nguồn nước mưa ra từng hộ gia đình (gần giống ý tưởng của đại biểu Hồng Xuân),
Thạc sĩ Bùi Văn Hải - Khoa Quản lý đất đai & Bất động sản Trường ĐH Nông Lâm TPHCM cho rằng, đây cũng có thể là giải pháp tốt. Vấn đề là nguồn kinh phí này ai sẽ chịu, quỹ đất nào để từng hộ dân có thể sử dụng giải pháp trên? Theo ông, thực tế, công nghệ trên đã ít nhiều được TP cùng các chuyên gia nước ngoài đề cập tới. Tuy nhiên, cái khó của giải pháp trên là quỹ đất, tính kết nối và công nghệ vận hành.
“Việc xây dựng các hồ điều tiết ngầm ở vùng cao theo công nghệ Cross - Wave là nhằm tạm trữ nước mưa tại chỗ, giảm lượng nước chảy tràn về những vùng trũng thấp, góp phần giảm ngập cục bộ cho khu vực đó. Tuy nhiên, để triển khai ý tưởng chia nhỏ hồ chứa tái sử dụng nước mưa về từng hộ dân cư vẫn là thách thức lớn với đô thị đất chật người đông như TPHCM” - Thạc sĩ Hải chia sẻ.
PGS.TS Hồ Long Phi - chuyên gia Trung tâm Quản lý nước và Biến đổi khí hậu thuộc ĐHQG TPHCM cho rằng, việc chống ngập của TP chưa mang lại chuyển biến rõ rệt là do nhiều dự án chống ngập đang sử dụng dữ liệu cũ, trong khi lượng mưa và triều cường ngày càng gia tăng do sự sụt lún (cốt nền) ngày càng nhiều. Chính điều đó dẫn đến sự quá tải cho lòng cống khi cùng lúc có mưa lớn kết hợp triều cường.
Vấn đề đặt ra ở đây, theo PGS.TS Hồ Long Phi, TP cần sớm hoàn thiện, cải tạo và thiết lập một hệ thống thoát nước mới. “Muốn có giải pháp chống ngập triệt để, thì ngoài việc hoàn thành hệ thống đê bao, TPHCM cần sớm thúc đẩy các dự án xây hồ điều tiết ngầm đi vào hoạt động. Song song đó là các giải pháp tổng thể như kiểm soát được triều cường bằng hệ thống cửa ngăn triều và nạo vét kênh rạch, lòng sông” - PGS.TS Hồ Long Phi nói.
