Học phí là yếu tố quan trọng
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học (Luật số 34/2018/QH14) chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2019. Những điều chỉnh, sửa đổi bổ sung trong Luật mới được đánh giá là khá mạnh dạn, nhằm gỡ các nút thắt đối với lộ trình tự chủ đại học của Việt Nam, tạo một môi trường học tập tốt hơn cho sinh viên. Tuy nhiên, có khá nhiều vấn đề mà dư luận quan tâm, đặc biệt là các em sinh viên, đó chính là mức học phí của các trường sau tự chủ.
Chia sẻ về vấn đề này, PGS.TS Hoàng Minh Sơn – Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết: Luật khẳng định rõ việc quyết định học phí là quyền của các trường. Đây là yếu tố rất quan trọng, vừa bảo đảm nâng cao chất lượng đào tạo nhưng cũng phải mở hướng tiếp cận học đại học của người học.
“Thực tế đến nay, chính sách học phí của chúng tôi cũng cơ bản ổn định. Khi Nhà nước không cấp chi thường xuyên nữa thì học phí cũng sẽ bù vào đó một phần, vì vậy, việc nâng học phí là không tránh khỏi. Tuy nhiên, tăng học phí phải có lộ trình và phù hợp với khả năng chi trả, tiếp cận của người học ở các vùng quê khác nhau. Đối với hầu hết sinh viên, các em có khả năng lựa chọn các chương trình học khác nhau, bên cạnh đó còn có học bổng hỗ trợ”, PGS.TS Hoàng Minh Sơn chia sẻ.
Về việc thay đổi học phí liệu có ảnh hưởng đến quá trình học tập của các em sinh viên hay không? PGS.TS Phạm Hồng Chương – Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân là một trong những trường đại học đầu tiên thực hiện cơ chế tự chủ từ một phần đến toàn phần như hiện nay. Cho đến nay, nhà trường vẫn thực hiện theo đúng tinh thần Nghị định 86/2015 của Chính phủ. Mức học phí của nhà trường công khai, minh bạch và công bố học phí cho toàn khóa. Mức tăng không quá 10%/năm và thực tế hiện nay là khoảng 5%/năm.
 |
| Cần cơ chế khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, xã hội đầu tư cho GD. Ảnh minh họa |
Cần sớm ban hành quy định về định mức chi phí GD
Việc các trường đại học công lập thực hiện tự chủ tài chính bị áp lực tăng thu do ngân sách giảm cấp kinh phí. Điều này có thể dẫn đến tình trạng một số trường đại học công lập thu vượt, thu sai quy định, lạm thu các khoản thu ngoài quy định. Để kiểm soát được điều này, PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), cho biết: Mức thu học phí, thu dịch vụ tuyển sinh, các khoản thu dịch vụ khác đã được quy định tại Nghị định 86/2015 của Chính phủ. Đối với các cơ sở thí điểm tự chủ thực hiện theo quyết định phê duyệt thí điểm tự chủ cho mỗi trường.
Tuy nhiên, khi Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật GDĐH và sắp tới là Nghị định hướng dẫn luật có hiệu lực thì đối với các cơ sở GDĐH công lập sẽ thực hiện theo điều 65 của Luật này. Theo đó, các cơ sở GDĐH đáp ứng những quy định của Khoản 2 điều 32 của Luật này; đồng thời tự bảo đảm được kinh phí chi thường xuyên của mình thì được tự chủ xác định mức thu học phí.
Theo PGS.TS Nguyễn Thu Thủy, các trường tự chủ được tự quyết học phí trước hết đã tuân theo đề án thí điểm tự chủ đại học được Chính phủ phê duyệt. Trong thời gian tới, khi các trường tự xác định mức học phí, để hài hòa giữa nhà trường và SV, không gây sức ép quá lớn về tài chính cho các trường, Nhà nước cần sớm ban hành quy định về định mức kinh tế kỹ thuật theo lộ trình tính đúng, tính đủ chi phí giáo dục đào tạo làm căn cứ để các trường ra được quyết định. Đồng thời các cơ quan quản lý Nhà nước và xã hội có căn cứ để giám sát việc thực hiện của các trường về vấn đề này.
Điều kiện để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư
Trong quá trình tự chủ, bên cạnh những lợi ích mà tự chủ tài chính đem lại vẫn còn nhiều bất cập cần chỉnh sửa. Theo PGS.TS Hoàng Minh Sơn về cơ chế tài chính, trong Luật ghi rõ các cơ chế đầu tư của Nhà nước, chính sách về tài chính đặt hàng của Nhà nước, thông qua cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ, cơ chế cạnh tranh, các trường có năng lực tốt, sử dụng quỹ có hiệu quả thì sẽ được cấp kinh phí. Hi vọng cơ chế này sớm được triển khai.
Bên cạnh đó, cần cơ chế khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, xã hội. Ví dụ hiện nay, nhiều tập đoàn, doanh nghiệp mong muốn được hợp tác đầu tư trong đào tạo, nghiên cứu bằng việc xây dựng những phòng thí nghiệm, giảng đường, khu vực nghiên cứu phát triển. Nhưng quy trình thủ tục này chưa được hướng dẫn nên kéo dài, gây nản lòng các nhà đầu tư. Mong Nhà nước sớm có cơ chế, chính sách rõ ràng, để khuyến khích, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào trường đại học.
Trong giai đoạn tiếp theo, chuyển đổi mạnh mẽ hơn theo hướng tự chủ đại học có khá nhiều thách thức nhưng cũng là cơ hội để các trường tận dụng phát triển. PGS.TS Nguyễn Thu Thủy cho rằng, để chuẩn bị và tận dụng tốt cơ chế này, các trường nên tập trung kiện toàn bộ máy quản lý, quản trị của trường; xây dựng chiến lược phát triển; hoàn thiện hệ thống thông tin quản trị nội bộ, đặc biệt cần kết nối với Cổng thông tin của Bộ GD&ĐT để tạo thành hệ thống cơ sở dữ liệu về GD-ĐT; thực hiện công khai, minh bạch các thông tin cũng như trách nhiệm giải trình từ phía nhà trường; phát triển hệ thống quản trị chất lượng đào tạo bên trong, khuyến khích các trường đăng ký kiểm định tất cả các chương trình đào tạo, kiểm định cơ sở đào tạo.
