Các trường kinh doanh thường đóng vai trò là tác nhân thay đổi xã hội. Ví dụ như trường INSEAD đề cao việc ủng hộ doanh nghiệp trong trường hợp doanh nghiệp đó đóng góp nhiều cho xã hội vì mục đích tốt đẹp. Hay như trường quản lý Kellogg của Đại học Northwestern luôn cố gắng chuẩn bị cho sinh viên của mình cách tạo ra sự thay đổi có ý nghĩa trong kinh doanh và xã hội.
Những tuyên bố của các trường đều đem lại tín hiệu đáng mừng cho sự thay đổi bởi suy cho cùng các trường kinh doanh trong lịch sử thường xuyên bị chỉ trích bởi sự ích kỷ, lạc hậu và theo chủ nghĩa tinh hoa. Nhưng thực sự thì một trường kinh doanh đóng góp xây dựng xã hội vì mục đích cao cả có ý nghĩa gì ?
Điều quan trọng là phải giúp sinh viên nắm bắt thông tin về thực tiễn hiện tại trong chuỗi cung ứng bền vững, đầu tư ESG (môi trường, xã hội và quản trị). Việc xem xét lại các giả định cũ để định hình chương trình giảng dạy học thuật cũng có giá trị cao, chẳng hạn như liệu quan điểm định hướng cổ đông về tài chính có còn đúng trong một thế giới mà con người và trái đất quan trọng như lợi nhuận thu được hay không ?
Các trường kinh doanh cũng nhận ra rằng sinh viên cần phải làm tốt nhiều hơn thay vì chỉ dừng lại kiến thức hiểu biết. Nhiều trường học hiện nay yêu cầu sinh viên thực hiện một số dự án tham vấn cho một công ty trong nước hoặc nước ngoài.
Mặt khác chúng ta không thể phủ nhận tình trạng hiện tại vẫn có nhiều trường kinh doanh vẫn phục vụ cho một bộ phận nhỏ là tầng lớp thượng lưu. Một chương trình đào tạo thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) tại trường tốt có giá khoảng hơn 100.000 Đô la Mỹ (khoảng 2.5 tỉ VNĐ).
Học phí đại học thấp hơn, nhưng quy trình nộp đơn lại luôn ưu tiên những người có xuất thân đặc quyền. Hầu hết các trường đều có chương trình học bổng hào phóng, nhưng những sinh viên cần nhất lại không biết tìm ở đâu hoặc làm thế nào để nhận được chúng.
Đây là vấn đề chúng ta cần tìm ra cách giải quyết nhanh chóng bởi thế giới cần nhân lực chất lượng cao ở mảng tài chính nhiều hơn và cả người dân cũng cần môi trường giảng dạy kinh doanh nhiều hơn. Nói một cách đơn giản, việc mở rộng quyền tiếp cận các chương trình học tập về kinh tế sẽ cải thiện năng suất, nâng cao mức sống thông qua việc đào tạo được nhiều nhân lực hơn.
Nếu chúng ta đưa những gì chúng ta học được từ thế giới trở lại lớp học của mình, chúng ta sẽ trang bị cho sinh viên những cách thức để phát triển mạng lưới toàn cầu mạnh mẽ về các đối tác kinh doanh tiềm năng. Hai con đường tiềm năng bổ sung cho việc đào tạo nhân sự kinh doanh là học tập với công nghệ cao và học ở môi trường có sự tương tác con người.
Công nghệ cao có nghĩa là áp dụng những tiến bộ trong công nghệ mới trên nền tảng số. Khan Academy hiện đã cung cấp 10.000 bài học video miễn phí bằng 28 ngôn ngữ, tiếp cận tới 6 triệu người học mỗi tháng. Nền tảng dạy học trực tuyến Coursera tuyên bố có hơn 80 triệu người học, truy cập hơn 10.000 khóa học trực tuyến từ các trường đại học trên khắp thế giới.
Học trực tuyến miễn phí là điều tuyệt vời nhưng nó cũng có những hạn chế nhất định như tỷ lệ hoàn thành khóa học rất thấp. Lấy việc học kinh doanh làm ví dụ, kiến thức cần có là điều bắt buộc nhưng còn phải là trải nghiệm mới giúp người học có thêm kinh nghiệm. Thời gian để suy ngẫm và giao lưu các mối quan hệ giúp việc học trở nên dễ nhớ hơn. Gia sư trí tuệ nhân tạo AI có thể giúp ích nhưng họ không phải là giải pháp tối ưu vì xét cho cùng vẫn là chúng ta đang nói chuyện với máy tính trong các tình huống giả lập.
Học trong môi trường tương tác có nghĩa là phổ cập hóa việc học thông qua tương tác của con người. Phương pháp này sẽ tốn nhiều công sức hơn học trực tuyến nhưng hiệu quả hơn.
Một số trường học ở các nền kinh tế mới nổi đều xác định được mục tiêu đóng góp xã hội rõ ràng. Trường Insper ở São Paulo được thành lập để thúc đẩy quá trình chuyển đổi của Brazil thông qua việc đào tạo các nhà lãnh đạo sáng tạo. Trường INCAE tại Costa Rica tìm cách thay đổi cuộc sống ở Mỹ Latinh để có một tương lai tốt đẹp hơn. Hay như ở Viện Quản lý Châu Phi sử dụng mô hình kết hợp chuyên môn địa phương tại các quốc gia như Kenya, Rwanda và Nigeria và thúc đẩy các khóa học trực tuyến.
Một sáng kiến gần đây là One League, được thành lập vào năm 2021 bởi cô Umaimah Mendhro, MBA của Harvard. Lớn lên ở vùng nông thôn Pakistan, cô muốn đưa nền giáo dục đẳng cấp thế giới đến với những người có tiềm năng cao ở khắp mọi nơi. Đây là chương trình MBA trực tuyến do các giảng viên hàng đầu giảng dạy, với sinh viên được ghi danh dựa trên tiềm năng chứ không phải đặc quyền. 90 sinh viên đầu tiên đại diện cho hơn 50 quốc gia và tất cả sinh viên đều được cấp học bổng toàn phần.
Tại trường Kinh doanh Ivey thuộc Đại học Western cũng đã tích cực thử nghiệm mô hình giảng dạy mới. Sáng kiến 39 quốc gia (39C) cung cấp quyền truy cập miễn phí vào danh mục nghiên cứu tình huống của Ivey cho các trường đại học ở các quốc gia khó khăn và đào tạo trực tiếp về cách sử dụng các tài liệu này.
Ubuntu là khóa học tự chọn tín chỉ, trong đó phần lớn sinh viên đến một trong năm quốc gia châu Phi và hợp tác với các bạn cùng lớp đang theo học tại các trường kinh doanh địa phương để chỉ cho họ cách học từ các trường hợp và trở thành người ra quyết định.
Ngoài ra, Ivey còn đang thực hiện dự án LEADER liên quan đến việc cử sinh viên sau khi tốt nghiệp và đến từ các quốc gia có nền kinh tế mới nổi để học hỏi thêm các tập đoàn đa quốc gia.
Những ví dụ này nhấn mạnh những thách thức của việc học tập trực tiếp. Một là khả năng mở rộng, 39C của Ivey có hàng nghìn giảng viên đã đăng ký, nhưng không phải tất cả đều được sử dụng tài liệu miễn phí. Ubuntu đã tiếp cận được 5.000 sinh viên kinh doanh châu Phi, LEADER đã giúp 10.000 doanh nhân.
Thách thức thứ hai là xây dựng nhu cầu. Nhiều người có thể hưởng lợi lại hoài nghi về sự trợ giúp từ bên ngoài, và nhiều chương trình có ý định tốt gặp khó khăn trong việc thu hút sự quan tâm, ngay cả khi được cung cấp miễn phí.
Thứ ba là nội địa hóa. Các ý tưởng kinh doanh phát triển ở Bắc Mỹ không phải lúc nào cũng phù hợp ở các nơi khác. Cần phải nỗ lực xây dựng năng lực tại chỗ, để việc học tập thích ứng với các yêu cầu của bối cảnh địa phương.
Tổng quan chung thì không có điều nào trong số này là dễ dàng thực hiện. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta nên né tránh. Bằng cách xây dựng dựa trên các ví dụ được thảo luận ở đây, các trường kinh doanh có thể đóng góp nhiều hơn cho xã hội theo cách mà họ không bao giờ có thể làm được nếu chỉ tập trung vào một nhóm nhỏ những cá nhân được hưởng đặc quyền ở đỉnh cao của tháp xã hội.
