Nhưng cho đến nay, vẫn còn một số chị em có gia đình và nhiều thanh niên chưa tiếp cận với phương tiện tưởng như phổ biến này.
Chuyện “ấy” ở giới trẻ: Sự thật hiển nhiên
Kết quả điều tra về vị thành niên, thanh niên Việt Nam cho thấy, có tới 44% thanh, thiếu niên được hỏi chấp nhận “làm chuyện ấy” trước hôn nhân, trong đó nhóm tuổi 14 – 17 là 36%, nhóm tuổi 18 – 21 là 51% và nhóm 22 – 25 là 54%.
Nhu cầu có thật và trên thực tế nó vẫn diễn ra hàng ngày nhưng nhiều bậc phụ huynh dường như cố tình không chấp nhận. Thiên Trang (Long Biên, Hà Nội) cho biết:
Năm học lớp 8, lớp đã có đôi yêu cầu. Với các bạn gái, câu chuyện xung quanh vấn đề này diễn ra hàng ngày. Đứa may mắn có chị hoặc mẹ dễ tính chỉ bảo cho là tư vấn cho đứa không biết gì. Còn với Lê Huyền Như (Thanh Xuân, Hà Nội), nhiều chuyện tế nhị nói ra sợ mẹ mắng, bạn cười thì tranh thủ vào mạng tìm hiểu, tích lũy kiến thức cho mình.
Cũng theo Huyền Như, lên cấp 3, chuyện yêu đương trong lớp là bình thường. Có cặp đôi còn thản nhiên thể hiện tình cảm trước mặt bạn bè. Những việc như trên ai cũng biết nhưng chỉ có cha mẹ là lúc nào cũng nghĩ con còn bé, chả biết gì…
Quan hệ tình dục gắn liền với có thai ngoài ý muốn. Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ mang thai ở vị thành niên giảm dần, từ 3,24% năm 2010 xuống còn 2,66% năm 2015. Năm 2015, số vị thành niên sinh con chiếm 2,53% (42.354) tổng số ca đẻ. Tình trạng phá thai vị thành niên tuy có giảm nhưng vẫn ở mức 5.548 ca/277.834 ca.
Phương tiện tránh thai: Đâu phải đặc quyền của người lớn
Theo thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai ở nước ta đạt mức cao, tới 76,2% năm 2015, trong đó biện pháp tránh thai hiện đại chiếm 65,4% năm.
Đây là yếu tố quan trọng để duy trì liên tục mức sinh thay thế trong 10 năm qua. Nhờ các biện pháp kế hoạch hóa gia đình đã góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, giảm khoảng 25% số ca tử vong mẹ và 10% tử vong ở trẻ em.
Điều này cho thấy phương tiện tránh thai là tất yếu, là vật dụng không thể thiếu khi nam - nữ đến tuổi trưởng thành và có nhu cầu về tình dục bất chấp việc họ có gia đình hay chưa. Nhu cầu này càng tăng khi tuổi dậy thì trẻ hóa nhưng tuổi kết hôn lại muộn hơn so với thế hệ trước.
Số liệu của Bộ Y tế cho thấy, năm 2015, tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai đạt mức 76,2%, trong đó biện pháp tránh thai hiện đại chiếm 65,4% năm. Tuy nhiên, vẫn còn 11,2% trong nhóm phụ nữ có chồng, 22,7% trong nhóm phụ nữ chưa chồng và khoảng 35% trong nhóm thanh niên, vị thành niên chưa tiếp cận được với phương tiện tránh thai.
Có nhiều lý do khiến phụ nữ và giới trẻ gặp khó khăn trong việc tiếp cận phương tiện tránh thai. Trước hết, do nhóm khách hàng mới bước vào độ tuổi sinh đẻ có chiều hướng tăng lên (riêng số phụ nữ 15 - 49 tuổi tăng từ 25,1 triệu người năm 2015 tăng lên 25,4 triệu người năm 2020) kéo theo sự gia tăng nhu cầu sử dụng phương tiện tránh thai. Mặt khác, lâu nay phương tiện tránh thai phổ biến nhất là đặt vòng nhưng nay chị em có xu hướng sử dụng bao cao su nhiều hơn.
Mặt hàng này trước đây phần lớn được hỗ trợ (chiếm 80%) và được cấp miễn phí tại y tế cơ sở nhưng dần dần nguồn hỗ trợ cắt giảm nên số tiền ngân sách Nhà nước cấp chỉ đáp ứng được 50 - 55% đối tượng. Số còn lại do thị trường thương mại cung cấp.
Do vậy, tâm lý người làm công tác dân số muốn cấp cho các cặp vợ chồng để họ thực hiện kế hoạch hóa gia đình, cho dù đây là đối tượng có điều kiện kinh tế.
Ngược lại, giới trẻ, nhu cầu lớn, bạn tình thay đổi thường xuyên lại ít được quan tâm, thậm chí còn bị gây khó dễ khi muốn tiếp cận sản phẩm miễn phí. Tâm lý phương tiện tránh thai dành cho người có gia đình của nhiều người lớn cũng là rào cản với giới trẻ cho dù họ chấp nhận bỏ tiền ra mua.
Dự kiến giai đoạn 2016 - 2020, ngân sách Nhà nước bỏ ra mua cung cấp miễn phí, tiếp thị xã hội chỉ đủ đáp ứng cho khoảng 30% số đối tượng. 70% còn lại do thị trường cung cấp nên đòi hỏi sản phẩm có chất lượng, số lượng dồi dào, đa dạng chủng loại.
Muốn vậy, xã hội hóa là cần thiết nhưng Nhà nước vẫn phải giữ vai trò kiểm soát chất lượng, giá cả, tránh tình trạng bỏ tiền ra mua hàng “lởm” khiến người dân quay lưng lại với sản phẩm này. Lúc đó, mục tiêu ổn định mức sinh thay thế sẽ lung lay. Tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn, nạo phá thai cũng tăng cao…
