Tạo cơ chế để tổ chức chất lượng thi chọn học sinh giỏi quốc gia

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ chủ trì Hội nghị. Cùng dự có đại diện lãnh đạo một số vụ, cục thuộc Bộ; hơn 300 đại biểu từ 63 sở GD&ĐT và các ĐH, trường ĐH có trường THPT chuyên; các chuyên gia, nhà khoa học…

Tổ chức an toàn, nghiêm túc thi chọn học sinh giỏi quốc gia

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết: Công tác thi chọn học sinh giỏi quốc gia có lịch sử từ năm 1962, bắt đầu từ kỳ thi chọn học sinh giỏi Toán và Văn lớp 10 (hệ phổ thông 10 năm) toàn miền Bắc. Sau ngày thống nhất đất nước, kỳ thi này được triển khai trên phạm vi toàn quốc và liên tục mở rộng với việc tăng số môn thi tới 12 môn hiện nay.

Chia sẻ những thăng trầm của phong trào thi chọn học sinh giỏi trong thời gian qua, Thứ trưởng nhắc đến một số mốc quan trọng. Trong đó có Thông báo kết luận số 242-TB/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII), phương hướng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020.

Thông báo kết luận số 242 yêu cầu “rà soát và bổ sung cơ chế, chính sách, tổ chức phát hiện, bồi dưỡng nhân tài ngay từ bậc học phổ thông, đặc biệt ở bậc đại học. Khuyến khích phát triển, nâng cao chất lượng các trường trung học phổ thông năng khiếu, các lớp đào tạo cử nhân khoa học tài năng…”.

Năm 2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Đề án 959 phát triển hệ thống trường THPT chuyên giai đoạn 2010 - 2020… Nhờ Đề án này, hệ thống trường chuyên đã phát triển rất mạnh mẽ trong thời gian qua.

Thứ trưởng cho biết: Hiện nay, Quy chế thi chọn học sinh giỏi đã tháo gỡ nhiều điểm nghẽn, tạo cơ chế để các trường tổ chức kỳ thi tốt hơn. Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện cũng đồng thời bộc lộ một số bất cập, vướng mắc.

Từ đó, Thứ trưởng mong muốn nhận được các ý kiến thẳng thắn, xây dựng, góp phần nhận diện thực trạng công tác tổ chức thi chọn học sinh giỏi, bài học kinh nghiệm, những khó khăn, vướng mắc, đề xuất giải pháp để tổ chức tốt hơn kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia trong thời gian tới.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hữu Độ điều hành thảo luận tại Hội nghị. (Ảnh: Xuân Nhi)

Báo cáo công tác thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia, dự thi Olympic khu vực và quốc tế giai đoạn 2023-2023, PGS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng điểm lại những văn bản quy định về thi chọn học sinh giỏi thời gian qua.

Trong đó mới đây nhất là Thông tư số 02/2023/TT-BGDĐT ngày 6/1/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế 56 và các Thông tư sửa đổi, bổ sung quy chế số 37 và số 41, khắc phục một số khó khăn, vướng mắc và bất cập nảy sinh trong quá trình tổ chức thực hiện thi chọn học sinh giỏi quốc gia và dự thi Olympic quốc tế trong bối cảnh mới.

PGS.TS Huỳnh Văn Chương cho biết: Hằng năm, Bộ GD&ĐT thành lập Ban Chỉ đạo cấp quốc gia để chỉ đạo các Kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia, phân công trách nhiệm cho các thành viên. Quán triệt quy chế thi, ban hành đầy đủ hệ thống các văn bản hướng dẫn tổ chức Kỳ thi và các văn bản liên quan,… Cùng với đó, đổi mới công tác ra đề thi, chú trọng nâng cao chất lượng đề thi theo từng năm.

“Có thể nói, Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia đã thực hiện nghiêm túc Quy chế thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia hiện hành, tổ chức công bằng, đảm bảo chính xác, khách quan, chọn đúng học sinh giỏi. Kết quả thi phản ánh đúng thực tế chất lượng dạy học, bồi dưỡng học sinh giỏi của các địa phương, đơn vị trên phạm vi toàn quốc và góp phần nâng chất lượng của các đội tuyển quốc gia tham dự Olympic khu vực và quốc tế.

Kết quả dự thi Olympic khu vực và quốc tế của các đoàn học sinh giỏi Việt Nam luôn có chuyển biến tiến bộ cả về số lượng và chất lượng theo hướng năm sau cao hơn năm trước. Các đoàn học sinh của Việt Nam tiếp tục nằm trong top 10 quốc gia đạt kết quả cao nhất với nhiều học sinh đạt điểm số cao nhất.

Kết quả tổ chức Kỳ thi chọn học sinh quốc gia và dự thi Olympic khu vực, quốc tế hằng năm đã tác động mạnh mẽ đến phong trào thi đua dạy tốt học tốt của các nhà trường phổ thông”, PGS Huỳnh Văn Chương nhận định.

PGS.TS Huỳnh Văn Chương, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng phát biểu tại Hội nghị.

5 bài học kinh nghiệm

Bên cạnh những kết quả đạt được, một số vấn đề còn tồn tại, hạn chế cũng được Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng chia sẻ.

Theo đó, việc tổ chức thi thí nghiệm, thực hành các môn Vật lí, Hóa học và Sinh học trong Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, gặp nhiều khó khăn trong ra đề thi, vận chuyển đề thi.

Trong Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia hằng năm, các địa phương điều kiện dạy và học khó khăn thành tích học sinh giỏi thấp so với khi phân bảng A và B.

Kinh phí để chi cho các chuyên gia tham gia công tác chuyên môn còn hạn chế do đó, việc huy động các chuyên gia tham gia công tác ra đề, chấm thi còn gặp nhiều khó khăn.

Chưa có cơ chế tạo ra sự gắn kết trách nhiệm chuyên môn của các chuyên gia khoa học, giảng viên, nghiên cứu viên các học viện, viện nghiên cứu, các đại học, trường đại học.

Hội nghị về công tác thi chọn học sinh giỏi quốc gia.

Từ thực tiễn, 5 bài học kinh nghiệm về công tác tổ chức thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia được rút ra. Bài học đầu tiên, theo PGS Huỳnh Văn Chương, đây là thành quả của chính sách đúng đắn và chiến lược phù hợp của Bộ GD&ĐT trong nhiều năm qua; sự quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện của Lãnh đạo Bộ đối với công tác này.

Thứ hai là những đổi mới căn bản đồng bộ trong công tác tổ chức thi chọn học sinh giỏi quốc gia và tập huấn các đội tuyển của Bộ GD&ĐT. Cụ thể, tiếp tục tổ chức sớm Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia để tăng thời gian tập huấn các đội tuyển quốc gia dự thi Olympic quốc tế và khu vực. Tổ chức Kỳ thi chọn đội tuyển quốc gia dự thi Olympic tiếp cận dần với hình thức thi của khu vực và quốc tế.

Thực hiện đồng bộ các giải pháp coi thi, chấm thi các vòng thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia bảo đảm khách quan, trung thực, đánh giá đúng trình độ học sinh, chọn được những học sinh giỏi nhất tham dự các đội tuyển quốc gia dự thi Olympic khu vực và quốc tế. Đổi mới, tăng cường huy động cán bộ, giáo viên giỏi toàn quốc giới thiệu để phục vụ cho việc ra đề thi nhằm nâng cao chất lượng đề thi của kỳ thi.

Thứ ba là nỗ lực, cố gắng vượt khó vươn lên; đặc biệt là niềm đam mê khoa học và sự sáng tạo trong học tập, rèn luyện của các học sinh trong các đội tuyển quốc gia.

Thứ tư là chiến lược phù hợp và công lao của các nhà trường trong dạy học, bồi dưỡng học sinh giỏi.

Cuối cùng là sự ủng hộ của các cơ quan truyền thông, báo chí đã kịp thời đưa tin, cổ vũ, động viên các học sinh đoạt giải.

Các đại biểu dự Hội nghị.

Đưa ra một số vấn đề để trao đổi, thảo luận liên quan đến định hướng trong thời gian tới, PGS Huỳnh Văn Chương nhắc đến việc chỉnh sửa để thống nhất cách hiểu và đảm bảo tính thực tế, khả thi của một số nội dung quy định của Quy chế thi. Đồng thời, tăng tỷ lệ giải của Kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia. Tiếp tục tổ chức thi thực hành các môn Vật lí, Hóa học và Sinh học ở Kỳ thi chọn đội tuyển Olympic quốc tế; không tổ chức buổi thi thực hành trong Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia. Tăng cường huy động giáo viên trường THPT chuyên ra đề thi đề xuất và tham gia soạn thảo, phản biện, thẩm định đề thi tại Hội đồng ra đề thi hằng năm. Áp dụng thi trực tuyến môn Tin học trong Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia hằng năm.