Không thể giỏi khi thiếu đam mê
Ở vào khoảng những năm cuối của thập niên 80 đến những năm đầu của thập niên 90, phong trào thi đua để đạt giáo viên giỏi khá sôi nổi. Danh hiệu giáo viên dạy giỏi thời bấy giờ thật sự có giá trị trong nhà trường và là động lực phấn đấu nâng cao tay nghề của các thầy cô giáo, nhằm củng cố uy tín đối với học sinh và phụ huynh.
Nguyên nhân nào dẫn đến thời điểm tiếp theo đó (khoảng từ 1994 trở đi), phong trào giáo viên giỏi chìm xuống và càng ngày càng có những biểu hiện thiếu thực chất, đối phó...
Trước hết, đó là sự chi phối của đời sống kinh tế xã hội ở thời kinh tế thị trường. Vào thời điểm này, có nhiều giáo viên đã không sống nổi bằng lương tháng, chuyển qua tìm nghề khác để sinh nhai. Những giáo viên trụ đứng trên bục giảng dù còn yêu nghề cũng không mấy yên tâm phấn đấu khi xã hội đã không còn coi trọng nghề dạy học như trước.
Từ nguyên nhân trên dẫn đến hệ quả: Sự đánh đồng trắng đen lẫn lộn giữa GV đạt danh hiệu không thực chất với GV giỏi thực chất đã kéo phong trào đi xuống.
Nhiều trường phải dùng đến biện pháp buộc GV đăng ký danh hiệu GV giỏi cho đủ chỉ tiêu. Khi đã ép buộc thì sự đánh giá có phần lơi lỏng, dễ dãi chỉ để cho có mà thôi.
Một khi các tiêu chí để đánh giá không rõ ràng mạch lạc, đơn giản qua một vài tiết dạy, các GV thấy để đạt danh hiệu GV giỏi không mấy khó khăn, thế là phong trào “đánh trống ghi tên” lại rộ lên trở lại.
Sự lúng túng trong tổ chức phong trào và đánh giá GV giỏi của đội ngũ lãnh đạo, CBQL các cấp cũng bắt đầu từ những khúc mắc kể trên.
Một cô giáo có thâm niên trên 20 năm, có tay nghề khá vững ở một trường THPT tên tuổi của TP Đà Nẵng lại tâm sự: “Mấy năm qua, tôi không muốn đăng ký thi giáo viên dạy giỏi chỉ vì những người đi chấm bài giảng của tôi thuộc thế hệ 8X, là học trò mà lại đi chấm thầy cô thì chẳng ai lại có hứng thú để mà thi thố!”.
Khi chúng tôi hỏi về tỉ lệ GV giỏi của một trường, GV này cũng thẳng thắn nói: “Tỉ lệ thì có mà thực chất thì không chắc chắn. Nhiều người do chỗ thân cận với BGH, tổ trưởng chuyên môn, chỉ cần làm hồ sơ đăng ký là thế nào cũng đạt”.
Khen thưởng phải từ đánh giá đúng thực chất
Tình trạng “đầu voi đuôi chuột” trong xây dựng phong trào GV giỏi còn khá phổ biến ở các trường: Đầu năm đầy phấn khích khi phát động, đến cuối học kỳ, cuối năm, do nhiều hoạt động chồng chéo, thiếu sự sắp xếp khoa học dẫn đến khoán trắng cho tổ chuyên môn; lãnh đạo chỉ phân người đi dự giờ một vài tiết dạy gọi là cho có. Kết quả đánh giá theo cảm tính, “nhìn mặt mà đặt tên”.
Nhìn nhận được sức bật nội tại của những GV có phẩm chất và năng lực, động viên những GV này làm nòng cốt của phong trào; đồng thời khuyến khích sự sáng tạo trong quá trình dạy và học, đó là cách tốt nhất để tạo nguồn GV giỏi.
Để làm được điều này, lãnh đạo phải là người có năng lực chuyên môn vững vàng và công tâm. Hiệu trưởng, hiệu phó cần trực tiếp vào cuộc khi làm các cuộc thăm dò, lấy ý kiến nhận xét về GV từ HS, từ đồng nghiệp bằng nhiều hình thức.
Khi đã có một danh sách chính thức đội ngũ GV giỏi, cũng cần nắm bắt được hoàn cảnh, cá tính, tâm tư nguyện vọng của họ. Ngay cả những hiệu trưởng không non yếu về chuyên môn, nhưng điều hành nặng về cảm tính, hay thiên vị những GV “bảo sao làm vậy” cũng khó có cái nhìn và lối hành xử công tâm.
Theo ông Trần Ngọc Sơn - Trưởng phòng GD&ĐT TP Tam Kỳ (Quảng Nam) thì việc tổ chức thi GV dạy giỏi 2 năm/lần của Tam Kỳ đều theo quy trình hướng dẫn của Bộ GD&ĐT.
Vấn đề quan trọng là việc lựa chọn Ban giám khảo sao cho chất lượng, đảm bảo độ công tâm, khách quan. Phòng đã mời các chuyên viên, GV từ các huyện khác hay ở Sở GD&ĐT để chấm chọn GV giỏi.
Yêu cầu đặt ra về SKKN bắt buộc phải có cũng được Phòng vận dụng một cách linh hoạt: Chọn trong 4 năm học liền kề một SKKN đạt giải cao nhất rồi quy ra thành điểm xếp loại GV giỏi.
Nhiều ý kiến cho rằng, đánh giá giáo viên giỏi rất cần thu thập ý kiến từ học sinh vì các em, hơn ai hết từng ngày từng giờ được tiếp cận với người thầy dạy trên lớp, cảm nhận được rõ việc thầy hay, dạy giỏi hay là chưa hay, chưa giỏi.
Có thể thu thập thông tin bằng cách lập phiếu điều tra với các câu hỏi tiểu tiết nhận xét giờ dạy của GV ở nhiều phương diện, quan trọng nhất là các em có thích được học thầy (cô) giáo đó hay không.
