Chữa bệnh rối loạn đọc - viết ở trẻ
“Nghiên cứu và phát triển giải pháp ứng dụng công nghệ theo dõi chuyển động mắt hỗ trợ trẻ rối loạn đọc viết” là đề tài do nhóm sinh viên Nguyễn Thị Kiều Chinh (ngành Công nghệ thông tin) và Lê Đức Duy (ngành Khoa học máy tính), Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội triển khai đã cho thấy tiềm năng ứng dụng lớn.
Dyslexia, hay còn gọi là chứng rối loạn đọc viết là một hội chứng rối loạn thần kinh bẩm sinh ảnh hưởng đến khả năng đọc, viết của người mắc phải. Có khoảng 5% trẻ em được chẩn đoán mắc chứng rối loạn đọc viết.
Tuy nhiên, tại Việt Nam, khái niệm “rối loạn đọc viết” vẫn chưa được phổ biến một cách rộng rãi. Những trẻ mắc chứng rối loạn đọc viết biểu hiện khó khăn khi đọc trong quá trình học tập, điều này khiến chúng bị tụt lại phía sau so với các bạn đồng trang lứa.
Sinh viên Nguyễn Thị Kiều Chinh cho biết, người lớn có thể dễ dàng gán mác những đứa trẻ rối loạn đọc viết là “lười học”, “IQ thấp”... nếu như không có hiểu biết về chứng bệnh này.
Trên thế giới, nhiều nghiên cứu về rối loạn đọc viết đã được thực hiện và đã chứng minh rằng chuyển động mắt của người mắc chứng này có những đặc điểm riêng biệt khi đọc văn bản.
Việc ứng dụng công nghệ chuyển động mắt có thể giúp cải thiện quá trình đọc hiểu một văn bản, tuy nhiên ở Việt Nam chưa có một nghiên cứu nào sử dụng công nghệ này để hỗ trợ cho người mắc chứng rối loạn đọc viết.
Từ thực tế này, nhóm nghiên cứu bắt tay làm đề tài “Nghiên cứu và phát triển giải pháp ứng dụng công nghệ theo dõi chuyển động mắt hỗ trợ trẻ rối loạn đọc viết”. Mong muốn của nhóm là mở ra một cách tiếp cận mới, hỗ trợ cho cách tiếp cận thông thường của giáo dục, đặc biệt là với trẻ em rối loạn đọc viết nói chung và trẻ em rối loạn đọc viết tại Việt Nam nói riêng. Đồng thời góp phần nâng cao nhận thức và hiểu biết của mọi người về chứng rối loạn đọc viết.
Trong quá trình tìm hiểu, nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng, đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến trẻ rối loạn đọc viết ứng dụng công nghệ theo dõi chuyển động mắt trên thế giới.
Tuy nhiên, phần lớn các công bố này đều nhằm thực hiện các bài toán riêng lẻ của ngành giáo dục đặc biệt hoặc tâm lý mà chưa có nghiên cứu nào đưa ra giải pháp tổng thể ứng dụng công nghệ theo dõi chuyển động mắt; đưa ra các đặc trưng thị giác trong quá trình đọc ở người rối loạn đọc viết, cũng như chưa có nghiên cứu nào được thực hiện dành cho đối tượng trẻ rối loạn đọc viết tại Việt Nam, trong khi tiếng Việt có nhiều đặc trưng khác biệt so với các ngôn ngữ khác.
 |
TS Ngô Thị Duyên và các sinh viên trong nhóm nghiên cứu theo dõi chuyển động mắt cho trẻ mắc chứng rối loạn đọc viết. |
Thực nghiệm trong trường học
Dựa trên các nghiên cứu trên thế giới, cũng như khảo sát thực tiễn về hiện trạng của chứng rối loạn đọc viết tại Việt Nam, nghiên cứu đã được triển khai thực nghiệm trên trẻ rối loạn đọc viết tại Trường Tiểu học và THCS Tây Hà Nội và Trường Tiểu học Thị trấn Chi Nê (Hòa Bình).
Những kết quả khả quan mà quá trình thực nghiệm nhận được cho thấy giải pháp này không chỉ có hiệu quả trong việc đưa ra các đặc điểm khác biệt trong chiến lược đọc ở trẻ rối loạn đọc viết, mà còn có tiềm năng được ứng dụng vào những bài toán khác có liên quan.
TS Ngô Thị Duyên, Khoa Công nghệ thông tin (Trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội) là giảng viên hướng dẫn nhóm nghiên cứu. Chị cho biết, nhóm muốn phát triển các hệ thống ứng dụng công nghệ tương tác hiện đại, trong đó có công nghệ theo dõi chuyển động mắt, nhằm hỗ trợ những trẻ em này.
Sinh viên Kiều Chinh chia sẻ, trong quá trình vận dụng đề tài vào thực tiễn, nhóm có gặp một số khó khăn nhất định. Đầu tiên, bởi thời gian thực nghiệm bị hạn chế nên số lượng trẻ tham gia thực nghiệm chưa nhiều.
Nhóm nghiên cứu đã phải tận dụng thời gian một cách triệt để, để quá trình thực nghiệm diễn ra đúng như tiến độ mà không làm ảnh hưởng tới thời gian và tiến trình trẻ học tập trên trường.
Do đây là một công nghệ mới nên các em rất dễ bị mất tập trung vào các thiết bị được lắp đặt trong quá trình thực nghiệm. Đôi khi, tư thế ngồi của các em bị thay đổi, khiến dữ liệu chuyển động mắt thu được có thể bị sai lệch, điều này làm ảnh hưởng tới quá trình phân tích kết quả nghiên cứu.
Đây là nghiên cứu đầu tiên ứng dụng công nghệ theo dõi chuyển động mắt nhằm hỗ trợ phát hiện chiến lược đọc ở trẻ rối loạn đọc viết nói tiếng Việt.
So với tiếng Anh, tiếng Việt cho thấy những đặc trưng khác biệt như cấu tạo từ, cách phát âm một từ, hệ thống thanh điệu và nguyên âm…, vì vậy cần có nghiên cứu ứng dụng công nghệ theo dõi chuyển động mắt hỗ trợ trẻ rối loạn đọc viết nói tiếng Việt.
Kết quả nghiên cứu đã cho thấy những đặc điểm khác biệt trong chiến lược đọc ở trẻ rối loạn đọc viết so với trẻ phát triển bình thường. Những thông tin này có thể được sử dụng làm cơ sở giúp các chuyên gia giáo dục thiết kế các phương pháp dạy học và can thiệp phù hợp với từng đối tượng trẻ.
Nhóm nghiên cứu hi vọng thông qua đề tài này có thể góp phần hỗ trợ trẻ em rối loạn đọc viết tại Việt Nam, giúp các em được sàng lọc và chẩn đoán sớm nhằm có các phương pháp can thiệp kịp thời và phù hợp, có cơ hội học tập tốt hơn, được tạo điều kiện công bằng để hòa nhập, phát triển toàn diện.
Đồng thời mong muốn nâng cao nhận thức của xã hội về chứng rối loạn đọc viết hơn, để các gia đình, giáo viên sẽ luôn đồng hành cùng con em mình trong quá trình chúng học tập và phát triển.
Nhóm cũng dự định phát triển những ứng dụng phần mềm hỗ trợ quá trình học tập của trẻ gặp khó khăn trong việc đọc và viết từ những kết quả của nghiên cứu hiện tại.
