TS Hà Thị Thanh Hương, Trưởng bộ môn Kỹ thuật mô và y học tái tạo, khoa Kỹ thuật y sinh Trường ĐH Quốc tế (ĐH Quốc gia TPHCM) đồng thời vinh dự nhận giải thưởng L’Oréal - UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science).

Nhà thần kinh học xuất sắc

Khi còn là sinh viên ngành Công nghệ sinh học tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên –ĐHQG TPHCM, TS Thanh Hương đã quan tâm đến lĩnh vực thần kinh học. Phát hiện người thân bị trầm cảm, cô đặt mục tiêu đi tìm lời giải cho chứng bệnh thời đại như trầm cảm, tự kỷ và mới đây nhất là Alzheimer…

Cơ hội thực hiện ước mơ mở ra khi năm 2011, cô tham gia Trung tâm Nghiên cứu Lâm sàng của ĐH Oxford (Anh) để tích lũy kinh nghiệm và giành được học bổng sang Mỹ làm nghiên cứu sinh chuyên ngành Thần kinh học tại Trường ĐH Stanford vào năm 2012.

Việc xin và xét học bổng của Trường ĐH Stanford, Mỹ không hề dễ dàng, nhưng vì mục tiêu, ước mơ của mình, nữ TS trẻ vượt qua tất cả những đòi hỏi khắt khe về học lực, kỹ năng, ngoại ngữ… Ngoài giành học bổng nghiên cứu sinh, TS Thanh Hương còn nhận thêm suất học bổng danh giá của cựu sinh viên Stanford (hai suất/năm) để trở thành nghiên cứu sinh ngành Thần kinh học với trọng tâm là nghiên cứu bệnh tự kỷ.

Sau 6 năm miệt mài học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án tiến sĩ, năm 2018, Thanh Hương trở về Việt Nam, mang trong mình quyết tâm tìm kiếm giải pháp khoa học cho các bài toán liên quan tới não bộ, góp phần nâng cao sức khỏe trí tuệ và tinh thần của người Việt Nam. Trường ĐH Quốc tế (ĐHQG TPHCM) là nơi tiến sĩ trẻ chọn làm việc, tìm kiếm cộng sự để triển khai các dự án.

Một khởi đầu đầy thuận lợi đã đến với TS Thanh Hương và đồng nghiệp khi Tổ chức quốc tế Nghiên cứu về khoa học thần kinh (International Brain Research Organization) công bố kết quả xét trao giải thưởng Early Career Award - giải thưởng dành cho các giáo sư trẻ. Trong đó chị là nhà nghiên cứu Việt Nam đầu tiên được nhận giải thưởng uy tín này cùng với 14 nhà nghiên cứu khác trên toàn cầu.

“Khi hay tin bản thân và nhóm nghiên cứu nhận giải thưởng, tôi rất vui. Bởi công trình Tìm kiếm các phương pháp chẩn đoán sớm và chính xác cho bệnh Alzheimer” đã có thêm kinh phí sau gần hai năm các thành viên tự bỏ tiền túi. Nghiên cứu về Alzheimer vốn khó trăm bề, vừa ít nghiên cứu đi trước vừa khó kiếm quỹ tài trợ”, TS Hương cho biết.

Bắt đầu từ số 0

Chọn đi vào “đường hẹp” với chứng bệnh chưa được quan tâm ở Việt Nam, TS Thanh Hương cùng các thành viên trong nhóm nghiên cứu gặp muôn vàn khó khăn. Trong đó, trở ngại lớn nhất là tìm đối tác nghiên cứu tại các bệnh viện.

Thông thường những nghiên cứu lớn trên thế giới bắt đầu bằng việc xây dựng chuỗi nhóm bệnh nhân bị Alzheimer sẵn sàng tham gia nghiên cứu. Các bệnh viện lớn ở các quốc gia phát triển có sẵn hồ sơ của bệnh nhân, tạo nguồn dữ liệu tốt để các nhà khoa học nghiên cứu. Nhưng Việt Nam chưa có dữ liệu về nhóm bệnh nhân này nên gần như nhóm phải đi từ con số 0.

“Để giải quyết vấn đề trên, chúng tôi đến từng bệnh viện tìm kiếm bác sĩ thực sự quan tâm đến Alzheimer rồi mời hợp tác, hỗ trợ. Sau khoảng hai năm, nhóm đã thiết lập được mối quan hệ khá chặt chẽ với bộ môn Lão của Bệnh viện ĐH Y Dược TPHCM, đơn vị Trí nhớ và Sa sút trí tuệ của Bệnh viện 30/4”, TS Thanh Hương nhớ lại.

Alzheimer là căn bệnh gây tử vong cao nhất với người lớn tuổi. Trong bối cảnh già hóa dân số ở Việt Nam, hướng nghiên cứu về Alzheimer ngày càng trở nên cấp thiết. Do đó, nhóm xác định 2 vấn đề cần giải quyết, đầu tiên là nhóm bệnh liên quan đến Stress - căn nguyên của nhiều bệnh như rối loạn lo âu, trầm cảm đang ám ảnh các nước có nhịp sống nhiều áp lực. Nhóm bệnh thứ hai hiện chưa phải là nỗi lo lớn ở Việt Nam nhưng trong chục năm tới khả năng sẽ là gánh nặng cho ngành y tế. Đó là các bệnh lão hóa như Alzheimer.

“Tháng 3/2019, chúng tôi bắt tay thực hiện công trình, thành lập nhóm nghiên cứu Phòng thí nghiệm sức khỏe não bộ. Dự án của chúng tôi giúp chẩn đoán sớm, chính xác tình trạng bệnh Alzheimer để có cách chăm sóc và điều trị hiệu quả, giảm chi phí điều trị. Tôi và nhóm đang phát triển các công cụ giúp tăng cao độ chính xác, giảm tính xâm lấn và giá thành cho chẩn đoán Alzheimer”, TS Thanh Hương nói.

Chia sẻ thêm về hướng đi này, TS Thanh Hương cho biết, trên thế giới đã có một số công cụ phục vụ chẩn đoán bệnh Alzheimer được FDA Hoa Kỳ công nhận (chích dịch não tủy để xét nghiệm, chụp ảnh não bằng PET). Nhưng ở nước ta, những kỹ thuật này chưa thực hiện được do rất đắt và xâm lấn nhiều. Điều này đặt ra cho nhóm nghiên cứu hướng tiếp cận với giá thành rẻ và ít xâm lấn hơn.

GS.TS Lê Văn Cảnh, Phó Hiệu trưởng nhà trường nhìn nhận: Nghiên cứu chuyên sâu về thần kinh học một mặt thúc đẩy hướng đi mới tại Trường ĐH Quốc tế, ĐHQG TPHCM, bên cạnh thế mạnh là nghiên cứu công nghệ vật liệu mới, tế bào gốc, y sinh, năng lượng tái tạo, y học tái tạo… Quan trọng hơn, thông qua nghiên cứu của TS Thanh Hương đã tạo ra đầu mối hợp tác nghiên cứu quốc tế; giúp Việt Nam chủ động hơn trong việc ứng phó và chữa trị căn bệnh Alzheimer trong tương lai.