Đó cũng là giai đoạn của tự do tình cảm, của những mối tình tai tiếng trong giới nghệ sĩ. Sau đây chúng tôi xin trân trọng giới thiệu những mối tình tay ba phức tạp và bi đát của một số nhà thơ Nga nổi tiếng trong thời kỳ này.
Sergey Esenin - Zinaida Raykh - Vsevolod Meyerkhold
Sergey Esenin và Zinaida Raykh gặp nhau năm 1917. Esenin 22 tuổi, đã là một nhà thơ “nông dân” nổi tiếng; Zinaida nhiều hơn 1 tuổi và chỉ là một nhân viên đánh máy tại báo “Sự nghiệp nhân dân” của đảng cách mạng xã hội chủ nghĩa, nhưng bà là một tuyệt thế giai nhân. Lúc bấy giờ, một người bạn của Esenin, nhà thơ Aleksey Ganin, rất hâm mộ Raykh. Nhưng quan hệ của họ hoàn toàn mang tính chất bạn bè. Một lần, cả ba người cùng về quê Ganin ở làng Konshino, ngoại ô thành phố Vologda chơi. Ganin tìm mọi cách tranh thủ tình cảm của Raykh và hình như có tiến bộ. Nhận thấy điều đó, Esenin bỗng bất ngờ tuyên bố rằng ông rất yêu Zinaida, và ngỏ lời cầu hôn. Suy nghĩ một lúc, bà đồng ý.
Trở về Petrograd, đôi vợ chồng mới cưới một thời gian sống riêng và chỉ về ở chung với nhau sau chuyến đi thành phố Oryol thăm bố mẹ của Raykh. Họ sống bằng tiền lương của Esenin, thường tiếp đón bạn bè, đi nhà hát. Nhưng hạnh phúc kéo dài không lâu: Esenin bắt đầu chơi bời và rượu chè, lúc say rượu ông thường xúc phạm vợ và gây rối. Mặc dù cuộc sống gia đình của họ có nhiều nguy cơ bị đổ vỡ, Raykh đã sinh được hai người con – Tatyana và Konstantin. Nhưng nhà thơ không nuôi con và cũng không quan tâm tới cuộc sống gia đình. Sự thờ ơ và lối sống phóng đãng của Esenin cuối cùng đã dẫn tới vụ ly dị năm 1921.
Sau khi chia tay với Esenin, Raykh dường như tái sinh: bà đến Moskva học Trường sân khấu cao cấp do đạo diễn nổi tiếng Vsevolod Mayerkhold phụ trách. Mặc dù đã 47 tuổi, có vợ và 3 con, nhưng đạo diễn mê người đẹp Raykh như điếu đổ. Vsevolod Mayerkhold mơ ước biến “nàng thơ” và người tình trẻ của mình trở thành một nữ diễn viên vĩ đại. Và ông đã thành công – Raykh đã trở thành một nữ nghệ sĩ không những nổi tiếng mà thực sự tài năng.
Cũng trong thời gian đó, Esenin trải qua một mối tình ngắn ngủi với Isadora Duncan, nữ nghệ sĩ Mỹ sang Moskva mở trường múa. Sau khi chia tay với Duncan, Esenin bỗng nhiên hiểu ra rằng không thể sống thiếu Zinaida Raykh. Trong những bài thơ sau này, ông nhiều lần tỏ ra ân hận và có lỗi đối với bà. Năm 1924, nhà thơ viết bài thơ nổi tiếng “Thư gửi người phụ nữ”:
Hỡi người yêu của tôi ơi,
Mắt buồn day dứt nhìn tôi tủi hờn,
Trước bao gây gổ om sòm,
Trước bao câu chuyện kinh hồn về tôi...
Và họ bắt đầu bí mật hò hẹn với nhau. Biết chuyện đó, Meyerkhold rất đau khổ, nhưng đã kiên nhẫn chịu đựng: vì ông quá yêu vợ. Raykh và Esenin vẫn tiếp tục gặp gỡ nhau cho tới khi thi sĩ qua đời trong một vụ tự tử, sau đó Raykh lại quay về với chồng và họ sống với nhau thêm 13 năm trong hôn nhân.
Lilya Brik - Vladimir Mayakovsky - Osip Brik
Năm 1915, lúc gặp Vladimir Mayakovsky, Lilya đã là vợ của Osip Brik. Ông vốn tỏ ra độ lượng với người vợ nhẹ dạ hay ve vãn đàn ông– cách hành xử đó hoàn toàn phù hợp với tinh thần thẩm mỹ của thế kỷ Bạc. Ngay sau cuộc gặp gỡ lần thứ hai của Mayakovsky với gia đình Brik tại căn hộ của họ ở Petrograd, nhà thơ đã đề tặng Lilya trường ca mới của mình “Đám mây mặc quần”.
Không một nhà xuất bản nào muốn in trường ca này, vì vậy Osip Brik đã bỏ tiền ra xuất bản “Đám mây” – ông phát hiện ở Mayakovsky một tài năng thơ lớn và quyết định giúp đỡ. Ít lâu sau, Mayakovsky và vợ chồng Brik trở nên như hình với bóng: họ ngưỡng mộ tác phẩm của Mayakovsky, còn Maya thì tôn thờ Lilya, một phụ nữ không xinh đẹp và vụng về. Sau này, Lilya không chỉ trở thành “nàng thơ” mà còn là nhân vật trữ tình chính trong các thi phẩm của ông. Mayakovsky tặng bà các trường ca “Ống sáo - đốt xương sống”, “Tôi yêu”.
Năm 1918, Mayakovsky cùng với Lilya đóng vai chính trong một bộ phim câm do ông viết kịch bản. Chính lúc bấy giờ, Lilya nhận ra rằng bà thực sự yêu Mayakovsky, và kể cho chồng điều đó. Sau khi quay xong bộ phim ở Moskva, Lilya và Mayakovsky trở về Petrograd, và nhà thơ chuyển sang sống cùng với vợ chồng Brik. Đó là một “gia đình” hết sức kỳ quặc: Osip thường xuyên ngoại tình, Lilya ve vãn những người đàn ông khác, còn Vladimir thì yêu những người đàn bà khác để quên Lilya.
Sau Cách mạng tháng Mười, nhà thơ là người nuôi dưỡng duy nhất trong “liên minh tay ba” của họ. Thậm chí Mayakovsky đích thân sang tận Paris để sắm chiếc “Renault” sang trọng cho người tình của mình vì bà mơ ước điều đó. Tháng 4 năm 1930, vợ chồng Brik chuyển sang Paris. Mayakovsky đưa tiễn họ, mấy ngày sau, tại khách sạn họ nhận được bức điện báo: “Hôm nay Volodia đã tự sát”.
Aleksandr Blok - Lyubov Mendeleeva - Andrey Belyi
Aleksandr Blok và Lyubov Mendeleeva, con gái của nhà hóa học Dmitry Mendeleev, chơi với nhau từ nhỏ. Nhưng chính vào mùa hè năm 1898, khi cùng tham gia vở kịch nghiệp dư gia đình “Hamlet”, họ mới gắn bó với nhau. Trang ấp của hai gia đình Shakhmatovo và Boblovo ở ngoại ô Moskva nằm cạnh nhau, còn bố mẹ của họ luôn chơi thân với nhau. Lyubov là một nữ sinh nghiêm nghị và đứng đắn. Vào những năm đó, Blok chưa phải là Blok “chính hiệu” – ông đang chuẩn bị để trở thành nhà thơ nổi tiếng. Mãi rất lâu sau, ông mới ngỏ lời cầu hôn Mendeleeva và chỉ làm lễ đính hôn vào năm 1903.
Blok tuân theo triết lý của nhà triết học Vladimir Slovyov và tin vào học thuyết Tính thùy mị vĩnh hằng. Vì vậy giữa Blok và Mendeleeva không có sự chung đụng xác thịt. Đối với ông nàng là thiên thần trắng trong mà ông dành tặng tập thơ về “người đàn bà kiều diễm”. “Tình yêu đích thực luôn luôn trong sáng, vì nó thuộc thế giới tâm hồn, trong đó không có dấu vết của xác thịt xấu xa, con quái vật của sự trơ trẽn và tàn nhẫn” - Ông viết.
Mendeleeva được nhiều nhà thơ đương thời ái mộ. Các nhà thơ phái tượng trưng tôn thờ bà, coi bà là một phụ nữ trong sáng và trinh bạch. Đặc biệt, nhà thơ Andrey Belyi, rất có thiện cảm với Mendeleeva. Chẳng bao lâu sau, ông không chỉ ngưỡng mộ bà như “Người đàn bà kiều diễm” mà còn yêu bà tha thiết như một người phụ nữ trần tục.
Mendeleeva đáp lại tình cảm của Belyi, nhưng không muốn bỏ chồng. Không chịu được sự giày vò lương tâm, Belyi đã kể hết với thần tượng và bạn thân của mình về tình cảm của ông đối với Mendeleeva. Theo hồi ức của Belyi, Blok chỉ nói: “Chẳng sao, tôi rất phấn khởi...”. Năm tiếp theo là một năm đầy đau khổ đối với các thành viên mối tình tay ba: Mendeleeva do dự giữa hai người đàn ông, còn họ thì đau khổ vì tính không dứt khoát của bà. Quan hệ giữa hai nhà thơ hoàn toàn đổ vỡ. Nhưng chính cái tình thế bi đát đó đã tạo cảm hứng cho Blok sáng tác được vở kịch “Rạp hát nhỏ” kể về hoàn cảnh gia đình kỳ quặc của mình.
Cuối năm 1907, Mendeleeva quyết định trở về với chồng, nhưng họ không thể làm lại cuộc sống gia đình mà bà mơ ước. Một thời gian sau, Blok mê nữ diễn viên Natalya Volokhova, sau đó là nữ ca sĩ opera Lyubov Andreeva-Delmas. Mendeleeva cũng có những người yêu mới, thậm chí bà còn có con với một người trong họ.
