Xây dựng kho ngữ liệu Ngữ văn
Cô Nguyễn Thị Phương Trinh, Trưởng ban Khoa học Xã hội và Nhân văn cấp THCS-THPT, The Dewey Schools cho biết: giảng dạy, kiểm tra đánh giá Ngữ văn có sự thay đổi, tập trung vào phát triển năng lực của người học; thay đổi trong thiết kế và sử dụng các câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học, kỹ năng đọc, viết, nói, nghe vào bối cảnh và ngữ liệu mới.
Do đó, việc xây dựng ngân hàng ngữ liệu cho việc kiểm tra, đánh giá là vô cùng quan trọng, cần thiết.
Đây là nguồn tài nguyên cho học sinh rèn luyện, phát triển năng lực tư duy, ngôn ngữ của mình để đạt được các mục tiêu dạy và học. Đối với giáo viên, công việc này sẽ yêu cầu mỗi thầy cô giáo phải đầu tư thời gian vào việc mở rộng vốn đọc, vốn văn hóa, hiểu biết, qua đó nâng cao năng lực giảng dạy, đánh giá của mình.
Nắm bắt điều này, cô Nguyễn Thị Phương Trinh cho biết, Ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo, hướng dẫn tổ chuyên môn trong tìm kiếm các ngữ liệu theo thể loại và thiết kế các dạng câu hỏi, bài tập theo hướng dẫn, yêu cầu của Bộ GD&ĐT.
Ngoài ra, tổ chuyên môn của trường cũng phối hợp với tổ chuyên môn của các cơ sở trường khác trong hệ thống The Dewey Schools để cùng xây dựng một kho ngữ liệu phong phú, giúp ích cho việc dạy và học.
Tuy nhiên, cô Nguyễn Thị Phương Trinh cũng lưu ý, với một số thể loại văn xuôi có dung lượng tương đối dài như truyện ngắn, tiểu thuyết, bút ký..., việc lựa chọn ngữ liệu để vừa đảm bảo độ dài tiêu chuẩn (tổng độ dài các ngữ liệu không quá 1300 chữ), vừa đảm bảo truyền tải trọn vẹn cái hay của tác phẩm là một thử thách.
Ngoài ra, do chương trình các khối lớp được thiết kế theo hướng vòng tròn đồng tâm mở rộng, các thể loại cơ bản như thơ, tự sự xuất hiện ở các khối khác nhau, nên việc lựa chọn sử dụng ngữ liệu nào tương ứng với khối lớp nào là một quá trình dài trong việc sưu tầm và sắp xếp ngữ liệu.
Hơn thế nữa, các ngữ liệu có thể được lặp lại ở các khối lớp khác nhau với các yêu cầu, câu hỏi và bài tập khác nhau trong quá trình ôn luyện, nhưng không nên sử dụng lại trong các bài kiểm tra định kỳ. Do đó, kho ngữ liệu cần phải thực sự đồ sộ, đòi hỏi rất nhiều công sức của giáo viên.
 |
Học sinh Dewey báo cáo dự án Ngữ văn sử dụng năng lực song ngữ để dịch các tác phẩm thơ phương Đông và phương Tây. |
Cần nắm rõ tiêu chí, nguyên tắc lựa chọn, sử dụng ngữ liệu
Chia sẻ kinh nghiệm trong xây dựng ngân hàng ngữ liệu, cô Nguyễn Thị Phương Trinh nhấn mạnh đầu tiên đến việc tổ chuyên môn phải cùng nhau xây dựng và thống nhất các tiêu chí, nguyên tắc lựa chọn ngữ liệu ngay từ đầu, giúp giáo viên đi đúng định hướng, hiệu quả hơn trong việc tìm ngữ liệu.
Kho ngữ liệu được lưu trữ trên nền tảng số, đảm bảo các giáo viên đều có quyền truy cập. Tổ chuyên môn tổ chức họp để thảo luận hàng tuần để tránh việc trùng lặp khi tìm kiếm ngữ liệu và sử dụng nguồn tài nguyên một cách hiệu quả.
Ngoài ra, học sinh cũng được yêu cầu tự tìm đọc các tác phẩm theo thể loại, chủ đề tương ứng với các bài học trong chương trình, đó cũng là một nguồn tài nguyên quý giá đối với giáo viên.
Đưa ra một số lưu ý, theo cô Nguyễn Thị Phương Trinh, khi xây dựng ngân hàng ngữ liệu, cần đảm bảo giáo viên nắm rõ các tiêu chí, nguyên tắc lựa chọn và sử dụng ngữ liệu theo mục tiêu và yêu cầu cần đạt của chương trình, hướng dẫn của Bộ GD&ĐT.
Việc xây dựng ngân hàng ngữ liệu cho một thể loại hoặc chủ đề cụ thể cần được thực hiện tối thiểu một tháng trước khi bắt đầu bài học để giáo viên có thời gian nghiên cứu và xây dựng giáo án. Ngoài ra, ngân hàng này cũng được cập nhật và mở rộng trong suốt quá trình dạy học.
Giáo viên đảm nhiệm việc dạy khối lớp nào nên được phụ trách chính tìm ngữ liệu tại khối lớp đó. Tổ chuyên môn cần nghiên cứu khung chương trình tổng quát của các cấp học để bảo đảm tỷ lệ hợp lý của các ngữ liệu theo thể loại, chủ đề. Các ngữ liệu cần phải được kiểm tra, đánh giá bởi tổ chuyên môn trước khi sử dụng.
